Filip Romanowski

Filip Romanowski (Filip Bożawola Romanowski, Filip z Romanowa Romanowski) (ur. 1794 Krakowie, zm. 18 grudnia 1853 w Warszawie), malarz, litograf, nauczyciel rysunku.

Filip Nereusz Tadeusz Romanowski

Bożawola
Rodzina	Romanowscy herbu Bożawola
Data i miejsce urodzenia	1794 Kraków
Data i miejsce śmierci	18 grudnia 1853 Warszawa
Ojciec	Józef Romanowski
Matka	Katarzyna Wachanowska
Żona	Julianna Emilia Juven
Dzieci	Gustaw Henryk Romanowski Natalia Romanowska

Grób Filipa Romanowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Rodzina

Filip Romanowski urodził się jako syn Józefa i Katarzyny z Gozdawa Wachanowskich. Rodzina ojca, pieczętująca się herbem Bożawola należała do starych rodów szlacheckich, wywodzących się z Rusi Czerwonej. Wielu jej członków obejmowało w czasach przedrozbiorowych wysokie, acz nie senatorskie urzędy (starostów, podkomorzych, chorążych). Jego dalekim krewnym był Andrzej Lipski (1572 – 1631), biskup krakowski i kanclerz wielki koronny, cioteczny dziadek Elżbiety ze Światopełk – Zawadzkich Romanowskiej – praprababki Filipa. Filip Romanowski był najstarszym synem – jego o trzy lata starsza siostra Józefa Sławęcka – Kenigowa była matką Józefa Keniga (1821 – 1900). Jeden z młodszych braci – Marcin był ziemianinem, drugi Teodor Wincenty Ferrariusz(1800 – 1852), sędzią Sądu Kryminalnego w Warszawie. Najmłodsza z rodzeństwa – Emilia Salomea została żoną zubożałego francuskiego arystokraty Adolfa hr. de Rochetin – brata Eugenii hr. de Bocquel i syna hr. Mikołaja, właściciela dóbr Kamionek, pułkownika francuskiego i przyjaciela króla Ludwika XVIII.

Młodość

Został ochrzczony w kościele Mariackim w Krakowie, gdzie nadano mu imiona Filip Nereusz Tadeusz. Jego dzieciństwo oraz okres młodzieńczy były związane przede wszystkim z Krakowem (gdzie ojciec pracował jako urzędnik) i Chrapkowem koło Pińczowa (majątkiem rodziców). W Krakowie pobierał pierwsze nauki. Po wczesnej stracie rodziców, w obliczu znacznych problemów finansowych, postanowił zostać malarzem. Wyjechał do Wiednia, gdzie 16 marca 1815 r. zapisano go do Akademii Sztuk Pięknych. Zamieszkał u wielkiego malarza przełomu wieków – Jana Chrzciciela Lampiego, który również był jednym z najwybitniejszych wykładowców wspomnianej uczelni. Romanowski opuścił Wiedeń z 1818 r. i osiadł w Warszawie, gdzie chciał poświęcić się pracy nauczyciela.

Początki w Warszawie

W 1822 r. otrzymał swoją pierwszą stałą posadę jako wykładowca rysunku, kaligrafii, malarstwa w Szkole Wydziałowej Warszawskiej przy kościele ewangelickim. Rok później został pracownikiem (jako pomocnik po Sewerynie Oleszczyńskim) Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. W 1824 r. przeniesiono go, na własną prośbę, do Liceum Warszawskiego, gdzie pełnił funkcję zastępcy Zygmunta Vogla w klasach 4, 5 i 6. Niedługo potem pozostał bez posady, lecz zarabiał jako nauczyciel prywatny, lub malował obrazy (a częściej kopiował) na zamówienie. Po powstaniu listopadowym udzielał też lekcji w domach rosyjskiej elity towarzyskiej.

Artysta i nauczyciel

W 1838 r. wyjechał na zachód Europy, m.in. do Paryża "dla ułożenia teorii proporcji postaci ludzkiej". Wrócił do Królestwa Polskiego w następnym roku. W 1843 r. objął posadę w II Gimnazjum Realnym w Warszawie. W 1846 r. wydał "Teorię pierwiastkowych zasad nauki rysunku uważana z punktu widzenia artystycznego" (planowana jako tom pierwszy, następne jednak nie zostały wydane). W 1847 ukazał się przekład francuski tego dzieła. Rok później zatrudniono go w Instytucie Szlacheckim. Tam też pracował do śmierci. W tym też okresie powstało najwięcej jego wartościowych dzieł.

Żona i dzieci

Romanowski ożenił się 20 maja 1837 r. w Warszawie z Julianną Emilią Juven, ewangeliczką (był to mezalians, bowiem panna Juven pochodziła z rodziny mieszczańskiej, ale mimo to i jej przyznano szlachectwo, kiedy w 1850 r. jej mąż wystarał się o legitymację szlachecką). Miał z nią dwoje dzieci – syna Gustawa Henryka i córkę Natalię.

Śmierć

Filip Romanowski zmarł 18 grudnia 1853 r. w Warszawie w swoim mieszkaniu przy ulicy Rymarskiej (kamienicy należącej do rodziny jego żony). Spoczął na cmentarzu Powązkowskim, gdzie do dzisiaj w kwaterze 25 (rząd 6 nr grobu 4) zachował się mocno zniszczony jego kamienny grób.

Na grobie widnieje inskrypcja:

D. O. M. /FILIPOWI/ ROMANOWSKIEMU/

UR D. 22 MAJA 1794 R. W DNIU/

18 GRUDNIA 1853 A W 60 ROKU/

ŻYCIA SWEGO ZMARŁEMU/ ARTYŚCIE SZTUKI MALARSKIEJ/

I NAUCZYCIELOWI W INSTYTUCIE/ SZLACHECKIM/

W DOWÓD SZACUNKU I /PRZYWIĄZANIA POZOSTAŁA ŻONA/

SYN I CÓRKA POMNIK TEN/ WZNOSZĄ

Dzieła

Do dnia dzisiejszego zachowało się bardzo niewiele prac tego artysty. Za życia był bardzo doceniany i poważany wśród warszawskich malarzy. Ceniono jego wielki kunszt i niewątpliwy talent. Ubolewano jednakże (m.in. J. Kenig), że tak mało ukazuje swoich prac własnych, a przeważnie wystawia jedynie kopie wcześniejszych dzieł wykonanych swoją ręką. Jako kopista znakomity, jako malarz indywidualny nie dał się zbyt dobrze poznać i to wpłynęło na jego dość szybkie zapomnienie wśród polskich artystów malarzy XIX wieku.

Do najważniejszych dzieł należą :

• "Święta Maria Magdalena (kopia z obrazu K. Wojniakowskiwego)
• "Narodzenie Wenery"
• "Zdobycie okopów pod Somosierrą" (kopia z obrazu H. Verneta)
• "Święty Stanisław biskup"
• "Męczeństwo św. Feliksa"
• "Mikołaj I" (największy rozmiarowo portret Romanowskiego, przez długi czas znajdował się w sali rady miejskiej w warszawskim ratuszu)
• "Widok Krakowskiego Przedmieścia" (własność Muzeum Narodowego w Warszawie)
• liczne portrety : gen. J. Chłopickiego, K. Karskiego, Michała Zembrzuskiego, I. Czempińskiego.

Bibliografia

• W. Wójcicki Cmentarz Powązkowski pod Warszawą, tom 2, Warszawa 1855
• Polski Słownik Biograficzny, tom XXXI, Ossolineum 1988 – 1989
• T. Żychliński, Złota Księga Szlachty Polskiej, tom 1, Poznań 1879
• informacje od rodziny Kenigów