Fizostygmina

Fizostygmina
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	(3aS,8aR)-1,2,3,3a,8,8a-heksahydro-1,3a,8-trimetylopirolo[2,3-b]-indol-5-ilometylokarbamid
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	physostigmini salicylas, eserini salicylas, physostigmini sulfas, eserini sulfas
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C15H21N3O2
Masa molowa	275,35 g/mol
Wygląd	kryształy w kształcie słupków
	Identyfikacja
Numer CAS	57-47-6; 57-64-7 (salicylan); 64-47-1 (siarczan)
PubChem	5983
DrugBank	DB00981
SMILES
	CC12CCN(C1N(C3=C2C=C(C=C3)OC(=O)NC)C)C
InChI
	InChI=1S/C15H21N3O2/c1-15-7-8-17(3)13(15)18(4)12-6-5-10(9-11(12)15)20-14(19)16-2/h5-6,9,13H,7-8H2,1-4H3,(H,16,19)/t13-,15+/m1/s1
	InChIKey
	PIJVFDBKTWXHHD-HIFRSBDPSA-N
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	słabo rozpuszczalna; 1 g/75 ml ≈ 13,3 g/l (20 °C, salicylan); 1 g/16 ml = 62,5 g/l (80 °C, salicylan); 1 g/4 ml = 250 g/l (siarczan)
	w innych rozpuszczalnikach
	w postaci czystej: rozpuszczalna w etanolu, benzenie, eterze dietylowym, chloroformie, metanolu i olejach;; salicylan: 1 g/16 ml w etanolu, 1 g/5 ml we wrzącym etanolu, 1 g/6 ml w chloroformie i 1 g/250 ml w eterze;; siarczan: bardzo dobrze acetonie, 1 g/0,4 ml w etanolu i 1 g/1200 ml w eterze;; siarczyn: bardzo dobrze w wodzie i etanolu
Temperatura topnienia	105,5 °C; 86–87 °C (odmiana niestabilna); 185–187 °C (salicylan); 140–141 °C (siarczan); 100 °C (siarczan, po wysuszeniu)
logP	1,33
Kwasowość (pKa)	pKa1 = 6,12; pKa2 = 12,24
Budowa
Układ krystalograficzny	układ rombowy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-08-12]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H300, H330
Zwroty P	P260, P284, P301+P310+P330, P304+P340+P310, P403+P233
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
	Silnie; toksyczny; (T+)
Zwroty R	R26/28
Zwroty S	S1/2, S25, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 4 0
Numer RTECS	TJ2100000
Dawka śmiertelna	LD50 4,5 mg/kg (mysz, doustnie)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	S01EB05, V03AB19
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka
Działanie	kurczące źrenice
Okres półtrwania	15–40 min
Metabolizm	osoczowy
Wydalanie	minimalnie z moczem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	dożylnie, domięśniowo, podskórnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fizostygmina, eseryna – organiczny związek chemiczny, alkaloid indolowy będący inhibitorem acetylocholinoesterazy. Pozyskiwana jest z Physostigma venenosum^[3].

Właściwości edytuj

Po krystalizacji z eteru dietylowego lub benzenu przyjmuje postać słupków o układzie rombowym albo zgrupowań kryształów w kształcie listków. Topi się w 105–106 °C, ale ma też mniej stabilną odmianę o temperaturze topnienia 86–87 °C^[3]. Jest słabo rozpuszczalna w wodzie, lepiej w etanolu, benzenie, eterze dietylowym, chloroformie^[1], metanolu^[2] i olejach^[3].

Występuje również w postaci szeregu soli. Salicylan fizostygminy tworzy kryształy w kształcie igieł o temperaturze topnienia 185–187 °C. Dobrze rozpuszcza się w chloroformie i gorącym etanolu, nieco słabiej w gorącej wodzie, a słabo – w wodzie i eterze dietylowym. W postaci siarczanu występuje jako higroskopijne łuski o temperaturze topnienia wynoszącej 140 °C (po wysuszeniu 100 °C) i o dobrej rozpuszczalności w wodzie i etanolu oraz bardzo słabej w eterze dietylowym. Fizostygmina występuje również w postaci siarczynu tworząc biały proszek, bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie i etanolu^[3].

Działanie edytuj

Jako inhibitor acetylocholinoesterazy powoduje pośrednie zwiększenie pobudzenia zakończeń parasympatycznych przez wzrost stężenia acetylocholiny w przestrzeniach presynaptycznych; poraża zwoje autonomiczne układu nerwowego. Obraz farmakologiczny działania podobny do pilokarpiny – jednak fizostygmina odznacza się większą toksycznością i mniejszym indeksem terapeutycznym. Powoduje spadek ciśnienia śródgałkowego, nasila perystaltykę jelit i wywołuje skurcz mięśni gładkich niektórych narządów (od pęcherza po oskrzela)^{[potrzebny przypis]}.

Zastosowanie edytuj

Fizostygmina stosowana jest obecnie w lecznictwie rzadko jako odtrutka na atropinę (i odwrotnie – atropina stanowi odtrutkę na fizostygminę)^{[potrzebny przypis]} oraz w okulistyce, jako lek (z wyboru) zwężający źrenice w jaskrze (krople i maści do oczu w zakresie stężeń 0,1–0,5%)^[8].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Haynes 2014 ↓, s. 3-460.
↑ ^a ^b ^c ^d Ezyryna (nr E8375) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-08-12]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Physostigmine, [w:] Merck Index. An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals, wyd. 14, Whitehouse Station, New Jersey: Merck & Company, 2006, ISBN 978-0-911910-00-1, OCLC 938242785 (ang.).
↑ ^a ^b Haynes 2014 ↓, s. 3-244.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 5-102.
↑ ^a ^b Fizostygmina, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-08-12] (ang.).
↑ Fizostygmina (nr E8375) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-08-12]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .

Bibliografia edytuj

Tadeusz Lesław Chruściel, Kornel Gibiński: Leksykon leków. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1991.
A. Chwalibogowska-Podlewska, J.K. Podlewski: Leki współczesnej terapii. Wyd. 12. 1996.
Piotr Kubikowski: Poradnik terapeutyczny. Wyd. 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1969.
Piotr Kubikowski: Poradnik terapeutyczny. Wyd. 3. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1975.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[CITEREFHaynes2014'''3'''-460-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Haynes 2014 ↓, s. 3-460.

[SA-2] Ezyryna (nr E8375) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-08-12]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Merck-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Physostigmine, [w:] Merck Index. An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals, wyd. 14, Whitehouse Station, New Jersey: Merck & Company, 2006, ISBN 978-0-911910-00-1, OCLC 938242785 (ang.).

[CITEREFHaynes2014'''3'''-244-4] Haynes 2014 ↓, s. 3-244.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-102-5] Haynes 2014 ↓, s. 5-102.

[CLI-6] Fizostygmina, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-08-12] (ang.).

[SA-US-7] Fizostygmina (nr E8375) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-08-12]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[FP8-8] Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]