Fornal – w XIX-XX wieku najemny robotnik rolny obsługujący konie, pracujący z nimi w folwarkach, niekiedy zwany też ratajem.

Kontrakt służby o pełnienie obowiązków fornala 1854 r. (Archiwum Państwowe w Poznaniu)

Jeden fornal obsługiwał zazwyczaj 1-2 pary koni roboczych wraz z wozem. Wynagrodzenie otrzymywał w naturaliach i gotówce, dość wysokie w porównaniu do innej służby dworskiej; w okresach pilnych robót zobowiązany był do dostarczenia folwarkom dodatkowej siły roboczej na swój własny rachunek (tzw. posyłki). W okresie międzywojennym określenie to rozszerzano niekiedy na ogół robotników rolnych[1]. W Polsce kategoria fornala zanikła po 1945 roku[2].

Przypisy

edytuj
  1. Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku (A-N). Red. Marcin Kamler. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1981, s. 176. ISBN 83-214-0185-6.
  2. fornal, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2011-04-30].