Fort IX Twierdzy Toruń
Fort IX Twierdzy Toruń – pośredni fort artyleryjski, zbudowany pod nazwą Zwischenfort IVc, następnie noszący imię Heinricha von Plauena, a od 1920 roku noszący imię Bolesława Chrobrego[1]. Znajduje się przy ulicy Szosa Okrężna 4.
 nr rej. A/1370 z 25 czerwca 1980
| |
 Fort w 2011 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Szosa Okrężna 4 |
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy |
1882 |
| Ukończenie budowy |
1884 |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°00′56,49″N 18°33′30,50″E/53,015692 18,558472
| |
Historia edytuj
Zbudowany w latach 1882–1884[1] na planie pięciokąta. Chociaż pierwotne plany obiektu przewidywały powstanie trapezowego fortu pośredniego, jeszcze przed rozpoczęciem właściwych prac budowlanych zmieniono koncepcję na pięcioboczny, zredukowany pod względem rozmiarów (rozpiętość w narożnikach szyi tylko 176 m) fort[potrzebny przypis]. Miał on chronić Toruń od strony zachodniej; ogień jego dział sięgał do miejscowości Stary Toruń i Nieszawka[1]. Załogę stanowił 1 batalion piechoty oraz obsługa 11 stanowisk artyleryjskich z dwoma punktami obserwacyjnymi typu WT-90, rozlokowana w 23 pomieszczeniach mieszkalnych[potrzebny przypis].
Fort posiada dwukondygnacyjne koszary szyjowe, obustronnie oskarpowaną suchą fosę oraz 4 kaponiery - dwie kaponiery barkowe, szyjową i czołową (obie dwustronne). Na wale dolnym, na który wychodziły korytarze wyższej kondygnacji, zlokalizowane były stanowiska piechoty i stanowiska artyleryjskie. Do maksimum zredukowana została powierzchnia magazynowa oraz dziedzińce forteczne, niemal całkowicie zabudowane przez pochylnie wiodące do wału górnego. Podobnie zredukowany został plac broni, broniony przez ciężką kratę forteczną (pierwotnie otaczającą całość zabudowań). Do wnętrza fortu prowadził żelazny most zwodzony i brama główna[potrzebny przypis].
W 1894 roku fort został zmodernizowany poprzez założenie instalacji elektrycznej i wodociągowej oraz wzmocnienie sklepień metrową warstwą betonu. Poprawiono stan umocnień ziemnych i zamaskowano stoki forteczne krzakami. W 1911 roku całość otoczono drutem kolczastym[1].
W 1920 roku w forcie zlokalizowano 8. Okręgowy Szpital Koni i szkołę podkuwaczy koni[2]. Sporadycznie kwaterowano w nim wojska uczestniczące w danym momencie w manewrach. Fort po wyjeździe wojsk pruskich był zdewastowany (świadome uszkodzenie wszystkich instalacji) i całkowicie pozbawiony wyposażenia, mimo tego Zarząd Forteczny dokonał jedynie częściowej jego konserwacji[potrzebny przypis].
W latach 60. XX w. podjęto rozbiórkę fortu, lecz jej nie ukończono; ostatecznie rozbudowa budynków przemysłowych i transportowych doprowadziła do zniwelowania części wałów, zasypania fosy i zniszczenia wszystkich stanowisk artylerii. Otoczenie fortu zostało silnie przekształcone przez budowę garaży[potrzebny przypis].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 194.
- ↑ Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 196.
Bibliografia edytuj
- Mirosław Giętkowski, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer: Twierdza Toruń. Toruń: Dom Wydawniczy Duet, 2004. ISBN 83-89706-12-1.