Fosfor fioletowy (fioletowy fosfor Hittorfa) – jedna z odmian alotropowych fosforu, otrzymana po raz pierwszy w roku 1865 przez J.W. Hittorfa[1][2]. Bywa klasyfikowany jako jedna z odmian fosforu czerwonego[3]. Powstaje w wyniku ogrzewania fosforu czerwonego w próżni w temperaturze ok. 530 °C[2][4][5]. Inna metoda otrzymywania tej odmiany to krystalizacja z roztworu fosforu białego w stopionym ołowiu (ołów usuwa się następnie przez rozpuszczenie w rozcieńczonym kwasie azotowym[1][4][5].

Próbka fosforu fioletowego

Budowa i właściwości edytuj

Krystalizuje w układzie jednoskośnym, jego gęstość wynosi 2,35 g/cm3[1], topi się w 593 °C[6]. Ma skomplikowaną strukturę – atomy fosforu tworzą rurki o przekroju pięciokątnym, zbudowane z naprzemiennych grup 8 i 9-atomowych połączonych mostkami dwuatomowymi[1].

 
Struktura atomowa fosforu fioletowego

Przypisy edytuj

  1. a b c d Norman N. Greenwood, Alan Earnshaw, Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 481–482, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
  2. a b W. Hittorf, Zur Kenntniss des Phosphors, „Annalen der Physik und Chemie”, 202 (10), 1865, s. 193–228, DOI10.1002/andp.18652021002 [dostęp 2023-05-20] (niem.).
  3. Melissa L. Golden i inni, Phosphorus Flamethrower: A Demonstration Using Red and White Allotropes of Phosphorus, „Journal of Chemical Education”, 87 (11), 2010, s. 1154–1158, DOI10.1021/ed1002652 [dostęp 2023-05-20] (ang.). (Supporting Information)
  4. a b Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: PWN, 2002, s. 644. ISBN 83-01-13654-5.
  5. a b Hittorf`s Metallic Phosphorus of 1865. Lateral Science, 2012-07-08. [dostęp 2015-07-12].
  6. Włodzimierz Trzebiatowski: Chemia nieorganiczna. Wyd. VIII. Warszawa: PWN, 1978, s. 260–261.