Fosforan wapnia
Fosforan wapnia, Ca3(PO4)2 − nieorganiczny związek chemiczny, sól wapniowa kwasu fosforowego.
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny | Ca3(PO4)2 | ||||||||||||||||||||||
Masa molowa | 310,18 g/mol | ||||||||||||||||||||||
Wygląd | biały lub prawie biały proszek[1], bez zapachu[2] | ||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||
Numer CAS | 7758-87-4 | ||||||||||||||||||||||
PubChem | 24456[3] | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||
Inne aniony | fosforan sodu, fosforan tributylu | ||||||||||||||||||||||
Inne kationy | siarczan wapnia, węglan wapnia, chlorek wapnia, azotan wapnia | ||||||||||||||||||||||
Pochodne | wodorofosforan wapnia, diwodorofosforan wapnia, pirofosforan wapnia | ||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||
Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||
ATC | A12 AA01 |
Ten artykuł od 2012-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Występowanie w przyrodzieEdytuj
Występujący naturalnie jako skała fosforyt wapnia nie jest substancją czystą, lecz zawiera w swej strukturze inne substancje takie jak piasek czy wapień. Występuje on w Maroko, Izraelu, Egipcie, na Filipinach i na półwyspie Kolskim (Rosja). Naturalnie występujące złoża fosforanu wapnia zawierają 30-40% masowych P2O5.
Kości i zęby kręgowców zbudowane są z fosforanu wapnia, głównie z hydroksyapatytu.
ZastosowanieEdytuj
Naturalnie występujący fosforan wapnia wykorzystywany jest na dużą skalę do produkcji nawozów fosforowych, np. superfosfatu. Używany jest jako dodatek do żywności (E 341c). Często używany jest jako biomateriał pod nazwą TCP (od tricalcium phosphate). Cechuje się on lepszą rozpuszczalnością od HAp (hydroksyapatyt). Zaliczany do biomateriałów ceramicznych, resorbowalnych. Ponadto fosforan wapnia jest substratem do otrzymywania fosforu, poprzez ogrzewanie go z koksem i piaskiem w próżni (do reakcji można używać np. fosforytu lub zmielonych kości):
- 2Ca3(PO4)2 + 6SiO2 + 10C → 6CaSiO3 + 10CO↑ + P4↑
Fosfor wydziela się w postaci pary, która ulega kondensacji. Zestalony fosfor oczyszcza się na drodze destylacji.
OtrzymywanieEdytuj
Jednym ze sposobów otrzymywania fosforanu wapnia jest działanie kwasu fosforowego na węglan wapnia w ilościach stechiometrycznych:
Powstający fosforan wapnia jest praktycznie nierozpuszczalny w roztworze reakcyjnym i tworzy biały osad.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska VIII. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491. ISBN 978-8388157-53-0.
- ↑ a b c d Fosforan wapnia (ang.). [martwy link] The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-08-27].
- ↑ Fosforan wapnia (CID: 24456) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.
- ↑ Fosforan wapnia (nr 21218) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski.