Franciszek Bartłomowicz

polski partyzant (BCh), podpułkownik

Franciszek Bartłomowicz, ps. „Brzęk”, „Grzmot”, „Siwy” (ur. 16 sierpnia[1][2] 1891 w Rawie Ruskiej, zm. 9 września 1964 w Tomaszowie Lubelskim) – polski wojskowy, komendant obwodu Tomaszów Lubelski Okręgu Lublin Batalionów Chłopskich.

Franciszek Bartłomowicz
Grzmot
Ilustracja
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

16 sierpnia 1891
Rawa Ruska, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

9 września 1964
Tomaszów Lubelski, Polska

Przebieg służby
Lata służby

przed 1920–1922,
1939–1944

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Bataliony Chłopskie

Stanowiska

komendant Obwodu BCh Tomaszów Lubelski, komendant Komendy Powiatowej MO w Tomaszowie Lubelskim

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Zasługi za Dzielność (1928-1992) Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami Krzyż Partyzancki

Życiorys edytuj

Urodził się jako syn rolników Jana i Marii. W 1914 ukończył gimnazjum we Lwowie i studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim. Podczas I wojny światowej służył w armii austriackiej (awansował do stopnia ppor.), dostał się do niewoli radzieckiej i przebywał w obozie w Carycynie. Tam też poznał swoją przyszłą żonę, Stanisławę Pizan.

W 1922 wrócił z niewoli radzieckiej i osiedlił się w ówczesnym powiecie Tomaszów Lubelski, pracując jako nauczyciel. Został kierownikiem szkoły w Jezierni.

W stopniu porucznika, brał udział w kampanii wrześniowej. Przyłączył się do działalności konspiracyjnej w 1940, początkowo w Związku Czynu Zbrojnego, Stronnictwie Chłopskim, Związku Walki Zbrojnej, a następnie Batalionach Chłopskich. Od lipca 1942 pełnił funkcję komendanta obwodu Tomaszów Lubelski Batalionów Chłopskich. Przeorganizował struktury BCh w obwodzie na wojskową modłę (powstało m.in. 12 kompanii i 3 bataliony BCh i 4 kompanie Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa), dowodził bitwą z Niemcami pod Zaborecznem i Różą. Awansowany w 1944 do stopnia majora a później podpułkownika, od września 1944 – komendant Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej w Tomaszowie Lubelskim, wkrótce odwołany wskutek „źle układającej się współpracy z Aleksandrem Żebruniem z Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego”. Szykanowany i zwalniany z pracy, wydalony ze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zrehabilitowany w 1956. Zmarł w 1964. Jest pochowany na starym cmentarzu w Tomaszowie Lubelskim.

Życie rodzinne edytuj

Ojciec: Jan Bartłomowicz, syn Michała Bartłomowicza i Anny Slepokury
Matka: Maria Piskorska (* 16.05.1869), córka Józefa Piskorskiego i Anny Krawczyk

Był żonaty ze Stanisławą ps. „Ewa” (ur. 21 października 1901 na Łotwie – zm. 20 marca 1978). Żona była działaczką Batalionów Chłopskich, miała wykształcenie średnie. W organizacji od 1942; prowadziła punkt kontaktowy i punkt rozdziału prasy konspiracyjnej; odznaczona SKZzM i KP. Jest pochowana na „starym cmentarzu” w Tomaszowie Lubelskim[3]. Ze Stanisławą Franciszek miał pięciu synów:

  • Władysława, ps. „Zawisza”, (ur. 12 maja 1920 w Carycynie, Rosja), wykształcenie średnie, w organizacji BCh od 1942, łącznik obwodu BCh Tomaszów Lubelski z komendą okręgu i podokręgiem IV B, porucznik, po wojnie pracował w PKP. Odznaczony został Krzyżem Partyzanckim i Krzyżem Batalionów Chłopskich[3].
  • Stanisława
  • Zdzisława – ur. 4 października 1926 w Kryszynie, powiat tomaszowski. Wykształcenie podstawowe (przed wojną; po wojnie wyższe), od 1943 członek BCh, łącznik Komendy Obwodu BCh. Tomaszów Lubelski. Po wojnie ukończył studia prawnicze. Odznaczony Krzyżem Partyzanckim i Krzyżem Batalionów Chłopskich. Zmarł 7 III 1995. Pochowany jest na „starym cmentarzu” w Tomaszowie Lubelskim[3].
  • Czesława
  • Mariana

Awanse edytuj

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Wojtas podaje 18 sierpnia.
  2. Centralne Państwowe Archiwum Ukrainy we Lwowie podaje 16 sierpnia.
  3. a b c Wojtas 1998 ↓, s. 40.

Bibliografia edytuj

  • Marian Wojtas: Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich: IV Okręg Lublin. Lublin: Stowarzyszenie Byłych Żołnierzy Batalionów Chłopskich, 1998, s. 40. ISBN 83-85223-60-6.
  • J. Markiewicz (red.), Bataliony Chłopskie w obronie Zamojszczyzny: Bitwy pod Wojdą, Zaborecznem i Różą 30.XII.1942 – 1-2.II.1943, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1957

Linki zewnętrzne edytuj