Franciszek Jóźwiak

polski działacz komunistyczny

Franciszek Jóźwiak, ps. Witold, Wit, Tadek, Mieczysław Ćwilichowski (ur. 20 października 1895 w Hucie, zm. 23 października 1966 w Warszawie) – polski polityk komunistyczny, szef sztabu Gwardii Ludowej (wrzesień 1942 – 31 grudnia 1943) i Armii Ludowej (1944), generał dywizji ludowego Wojska Polskiego, komendant główny Milicji Obywatelskiej (1944–1949) i wiceminister bezpieczeństwa publicznego (od marca 1945 do marca 1949), od marca 1946 członek Państwowej Komisji Bezpieczeństwa. Członek Biura Politycznego KC PZPR (1948-1956), członek Rady Państwa (1949–1952), prezes Najwyższej Izby Kontroli (1949–1952), minister kontroli państwowej (1952–1955), wiceprezes Rady Ministrów (1955–1956). Poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm PRL I kadencji[1]. Budowniczy Polski Ludowej.

Franciszek Jóźwiak
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia 20 października 1895
Huta, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci 23 października 1966
Warszawa, Polska
Wiceprezes Rady Ministrów
Okres od 16 kwietnia 1955
do 24 października 1956
Przynależność polityczna Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Minister kontroli państwowej
Okres od 12 grudnia 1952
do 16 kwietnia 1955
Przynależność polityczna Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik funkcja utworzona po likwidacji Najwyższej Izby Kontroli
Następca Roman Zambrowski
Prezes Najwyższej Izby Kontroli
Okres od 9 marca 1949
do 21 listopada 1952
Przynależność polityczna Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik Henryk Kołodziejski
Następca funkcja zlikwidowana
Członek Rady Państwa
Okres od 9 marca 1949
do 20 listopada 1952
Przynależność polityczna Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Order Sztandaru Pracy I klasy Order Krzyża Grunwaldu I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Partyzancki
Multimedia w Wikimedia Commons
Franciszek Jóźwiak po aresztowaniu przez Policję Państwową za działalność komunistyczną 1928
Franciszek Jóźwiak
Witold
generał dywizji generał dywizji
Data i miejsce urodzenia 20 października 1895
Huta
Data i miejsce śmierci 23 października 1966
Warszawa
Przebieg służby
Lata służby od 1914
Formacja Coat of Arms of Russian Empire.svg Armia Imperium Rosyjskiego
Orzełek legionowy.svg Legiony Polskie
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Orl.jpg Gwardia Ludowa
Orl.jpg Armia Ludowa
Orzeł LWP.jpg Ludowe Wojsko Polskie
Stanowiska Szef Sztabu Głównego Gwardii Ludowej,
zastępca naczelnego dowódcy Armii Ludowej,
komendant główny Milicji Obywatelskiej
Główne wojny i bitwy I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

ŻyciorysEdytuj

Syn Ignacego i Antoniny. W 1912 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej[2]. Był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Podczas I wojny światowej został wcielony do armii rosyjskiej, z której zbiegł, a następnie wstąpił do Legionów Polskich[3]. W czasie tzw. kryzysu przysięgowego służąc w 1 pp odmówił złożenia przysięgi na wierność państwom centralnym, za co 17 lipca 1917 został internowany w obozie w Szczypiornie[4]. Po odzyskaniu niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego, w którego szeregach wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1921 został zdemobilizowany jako podoficer rezerwy WP stopniu kaprala. W 1921 wstąpił do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. Rok później został po raz pierwszy zatrzymany i aresztowany na 18 miesięcy w Lublinie. W grudniu 1924 aresztowany po raz drugi. Więzienie opuścił w grudniu 1926 i kierował pracą komitetów okręgowych KPP: lubelskim, radomsko-kieleckim i poznańsko-pomorskim. W latach 1928–1929 na szkoleniu w ZSRR. W 1931 został szefem Wydziału Wojskowego Komitetu Centralnego KPP, zajmującego się wywiadem na rzecz ZSRR i propagandą komunistyczną w Wojsku Polskim. W kwietniu tego roku aresztowany po raz trzeci i skazany na sześć lat pozbawienia wolności. W styczniu 1937 osadzony został w obozie w Berezie Kartuskiej. W tym samym roku skazany został na karę dziesięciu lat pozbawienia wolności. Do 1939 odbywał karę w zakładzie karnym w Tarnowie. Po ataku Niemiec na Polskę został zwolniony z więzienia. Przebywał następnie na terenach okupacji sowieckiej. W maju 1941 został członkiem Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików)[2].

Po agresji niemieckiej na ZSRR walczył w partyzantce radzieckiej. Na początku 1942 powrócił do okupowanego kraju. Wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej i w maju tego roku został członkiem Komitetu Centralnego PPR, w sierpniu szefem Sztabu Głównego Gwardii Ludowej, a w listopadzie członkiem Sekretariatu KC PPR. Franciszek „Witold” Jóźwiak do warszawskiego getta przyniósł rewolwer, z którego 18 stycznia 1943 padł pierwszy strzał przeciw oddziałom niemieckim w trakcie akcji likwidacyjnej[5]. 1 stycznia 1944 mianowany został szefem Sztabu Głównego – zastępcą naczelnego dowódcy Armii Ludowej.

W latach 1944–1949 pełnił obowiązki pierwszego komendanta głównego Milicji Obywatelskiej i od marca 1945 równocześnie wiceministra bezpieczeństwa publicznego (do marca 1945). W kwietniu 1946 awansowany do stopnia generała dywizji[2]. Następnie był prezesem Najwyższej Izby Kontroli[4], a po jej likwidacji (1952) w latach 1952–1955 ministrem kontroli państwowej. Równocześnie, w latach 1949–1952, był członkiem Rady Państwa. W latach 1955–1956 był wicepremierem. W latach 1948–1956 był członkiem Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i przewodniczącym Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej. Był posłem do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL I kadencji. Od 1945 do 1948 był prezesem Zarządu Głównego Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Wolność i Demokrację. W latach 1948–1949 prezes Zarządu Głównego Związku Bojowników z Faszyzmem i Najeźdźcą Hitlerowskim o Niepodległość i Demokrację, a do 1956 Związku Bojowników o Wolność i Demokrację[2]. W listopadzie 1949 został członkiem Ogólnokrajowego Komitetu Obchodu 70-lecia urodzin Józefa Stalina[6].

 
Grób gen. Franciszka Jóźwiaka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
 
Galeria Socrealizmu w Kozłówce – wystawa plenerowa – gen. dyw. Franciszek Jóźwiak

Został pochowany 26 października 1966 z pełnymi honorami państwowymi i wojskowymi w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A28-tuje-18)[7] w Warszawie. W pogrzebie wzięli udział członkowie Biura Politycznego KC PZPR i sekretariatu KC: premier Józef Cyrankiewicz, minister obrony narodowej Marian Spychalski, Zenon Kliszko, Ignacy Loga-Sowiński, Ryszard Strzelecki, Eugeniusz Szyr, Witold Jarosiński i Władysław Wicha[8].

Życie prywatneEdytuj

W latach 1942–1956 był mężem Heleny Wolińskiej, prokuratora wojskowego w stalinowskich procesach politycznych, która zostawiła go i powróciła do Włodzimierza Brusa, swego pierwszego i trzeciego męża. Brat Franciszka, Józef Jóźwiak, był żołnierzem 2 Korpusu Polskiego, walczył pod Monte Cassino[9].

UpamiętnienieEdytuj

W czasach PRL był patronem milicyjnej Wyższej Szkoły Oficerskiej w Szczytnie (1972–1989) i 18 Brygady Artylerii w Bolesławcu (1972–1991) oraz Szkoły Podstawowej nr 146 w Warszawie, Szkoły Podstawowej nr 7 w Koninie, szkoły podstawowej nr 36 (obecnie Gimnazjum nr 17) w Lublinie, Szkoły Podstawowej nr 5 w Ełku, Zespołu Szkół Budowlanych w Koszalinie i Zespołu Szkół Samochodowych w Radomiu, Szkoły Podstawowej w Kozłowie[10].

W latach 1984–1989 w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Lublinie stało popiersie generała dłuta Sławomira Mieleszki. Obecnie znajduje się ono w Galerii Sztuki Socrealizmu w zespole pałacowo-parkowym w Kozłówce. Do 18 października 1990 był on również patronem ulicy na terenie obecnej dzielnicy Praga-Południe w Warszawie[11].

W 1977 w Szkole Podstawowej Nr 6 przy ówczesnej ulicy Marksa w Krośnie ustanowiono tablicę upamiętniającą F. Jóźwiaka[12].

Ordery i odznaczeniaEdytuj

i inne.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
  2. ↑ a b c d Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL
  3. ↑ JÓŹWIAK Franciszek., www.dws-xip.pl [dostęp 2019-03-19].
  4. ↑ a b Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa
  5. ↑ Joanna Gromek-Illg: Ludzkość, która zostaje. Tygodnik Powszechny, 2009-02-11. [dostęp 2014-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 czerwca 2014)].
  6. ↑ Życie Warszawy, nr 306 (1808), 6 listopada 1949, str. 1
  7. ↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 12.
  8. ↑ "Stolica pożegnała Franciszka Jóźwiaka-"Witolda" [w]: "Trybuna Robotnicza", nr 255 (7074), 27 października 1966, s. 1-2
  9. ↑ Tadeusz M. Płużański: Żołnierz Andersa, brat twórcy MO. asme.pl, 15 listopada 2009. [dostęp 2014-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 maja 2013)].
  10. ↑ Szkoła w Kozłowie do dekomunizacji? Sprawdzamy archiwalia
  11. ↑ Uchwała Nr 41/VIII/90 Rady Dzielnicy-Gminy Praga Południe w Warszawie z dnia 18 października 1990 r. w sprawie nadania nazw 2 nowym ulicom w osiedlu Gocław Lotnisko – Orlik VII oraz zmiany nazwy ulicy Franciszka Jóźwiaka.
  12. ↑ Województwo krośnieńskie. W: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939–1945. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa / Sport i Turystyka, 1988, s. 387. ISBN 83-217-2709-3.
  13. ↑ M.P. z 1949 r. nr 27, poz. 422.
  14. ↑ M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490.
  15. ↑ M.P. z 1946 r. nr 116, poz. 216.

BibliografiaEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Jóźwiak&oldid=62948434”