Franciszek Michał Löwy (ur. 24 września 1890 w Brzeźnicy, zm. 14 lutego 1968 w Sanoku) – kapitan piechoty Wojska Polskiego.

Franciszek Löwy
Franciszek Löwi
Ilustracja
kapitan piechoty kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia

24 września 1890
Brzeźnica

Data i miejsce śmierci

14 lutego 1968
Sanok

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

2 Pułk Strzelców Podhalańskich,
kompania graniczna KOP „Białozórka”,
PKU Wadowice

Późniejsza praca

wójt gminy Komańcza

Faksymile
Odznaczenia
Medal Niepodległości

Życiorys

edytuj
 
Powitanie gen. Tadeusza Kasprzyckiego podczas obchodów Święta Gór w Sanoku (14-18 sierpnia 1936). Trzeci od prawej wójt Franciszek Löwy
 
Grobowiec rodziny Löwych po renowacji (2022)

Franciszek Michał Löwy[a] urodził się 24 września 1890 w Brzeźnicy (wzgl. Bereźnicy) w powiecie wadowickim[1][2][3][4][5]. Był wyznania rzymskokatolickiego[2], synem Józefa Löwi, dozorcy budowy na dworcu kolejowym w Sanoku[1], tamtejszego urzędnika kolejowego[2] (zm. 1917[6]) i Anny z domu Maciszewskiej[7] wzgl. Witowskiej[8] (zm. 1913)[9][4]. Miał brata Józefa (ur. 1885)[1], siostrę Annę (ur. 1886, zamężna z Rudolfem Rothem)[8]. W młodości zamieszkiwał z rodziną w Sanoku przy ulicy Szpitalnej 157[10][2]. W 1914 zdał eksternistycznie egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku[11][3][12]. Podczas nauki szkolnej udzielał się w chórze gimnazjalnym[13]. Po maturze miał podjąć studia prawnicze[3].

Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Został awansowany na stopień porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[14]. Został awansowany do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924[15][16]. W latach 20. był oficerem zawodowym 2 pułku strzelców podhalańskich w Sanoku (1922[17], 1923[18], 1924[19]). W Sanoku nadzorował ostatnią fazę budowy miejscowego Domu Żołnierza, ukończonej w 1927[20]. W latach 20. był sekretarzem i skarbnikiem zarządu Towarzystwa Domu Żołnierza Polskiego w Sanoku[21][22]. W marcu 1928 ogłoszono, że jako oficer 2 p.s.p. został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza z równoczesnym przeniesieniem macierzyście do kadry oficerów piechoty[23][24]. Od 28 września 1928 sprawował stanowisko dowódcy kompanii granicznej KOP „Białozórka”[25]. W styczniu 1931 ogłoszono jego przeniesienie do Powiatowej Komendy Uzupełnień Wadowice z zachowaniem dotychczasowego dodatku służbowego[26], gdzie pełnił funkcję kierownika I referatu administracji rezerw[27]. W styczniu 1934 ogłoszono zwolnienie go z zajmowanego stanowiska z zachowaniem dotychczasowego dodatku służbowego[28]. W marcu 1934 ogłoszono, że został zwolniony z zajmowanego stanowiska (PKU Wadowice) z pozostawieniem bez przynależności służbowej i równoczesnym oddaniem do dyspozycji właściwego dowódcy Okręgu Korpusu oraz z zachowaniem dodatku służbowego[29]. Z dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu V z dniem 31 lipca 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[30].

W drugiej połowie lat 30. sprawował stanowisko wójta gminy Komańcza[31].

Po II wojnie światowej według stanu z 1958 zamieszkiwał w Sanoku[32]. W 1963 zamieszkiwał w Stanach Zjednoczonych w mieście New Britain w stanie Connecticut, a wcześniej przebywał też w Wielkiej Brytanii i w Argentynie[33]. Do końca życia był rencistą i mieszkał przy ul. Feliksa Gieli 22[4][5]. Zmarł 14 lutego 1968 w Sanoku[4][5]. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku 16 lutego 1967[4][5]. Jego żoną była Helena[34] (wzgl. Halina[b], ur. 26 września 1889 w Skołoszowie[34], córka c. k. radcy sądowego Bronisława de Rogala Lewickiego[35], siostra nauczyciela Stefana Lewickiego, zm. 27 lipca 1979 w Sanoku[34][36])[37].

Grobowiec rodziny Löwych, wykonany przez Pranowskiego, jest zwieńczony rzeźbą Jezusa Chrystusa dźwigającego krzyż[38]. Obiekt został wpisany do rejestru obiektów zabytkowych[39] a w 2020 został wpisany przez Instytut Pamięci Narodowej do ewidencji grobów weteranów walk o Wolność i Niepodległość Polski[40]. Na wniosek Stowarzyszenia Opieki nad Starymi Cmentarzami w Sanoku w 2021 IPN przyznał dotację na remont i konserwację grobowca Löwych[41]. Zakończenie renowacji ogłoszono 24 listopada 2022[42].

Odznaczenie

edytuj
  1. Zarówno w księdze parafialnej, ewidencji szkolnej, na liście absolwentów sanockiego gimnazjum, jak i w ewidencji wojskowej (Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928, 1932), oraz na dokumencie urzędowym wydanym w 1936 podczas pełnienia przez niego stanowiska wójta gminy Komańcza, tożsamość była podawana jako „Franciszek Löwi” (względnie w pełnej wersji „Franciszek Michał Löwi” w „Monitorze Polskim” z 1931 nr 251, poz. 335). 26 stycznia 1934 ogłoszono sprostowanie nazwiska z „Löwi” na „Löwy”. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Zmiany (sprostowania) nazwisk, imion i dat urodzenia. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 31, 26 stycznia 1934.  Publikacja pt. Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958 wskazała formę nazwiska „Lewi”. Parafialna księga zmarłych podała tożsamość „Franciszek Michał Lowy”. Inskrypcja nagrobna wskazała na formę nazwiska „Löwy”.
  2. W księdze zmarłych wpisana pod imieniem „Helena” i takie podał w swoich wspomnieniach Janusz Szuber, zob. Anna Strzelecka, Janusz Szuber. Moi najbliżsi – zmyślenie i prawda. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 3. Jubileusz Janusza Szubera, s. 77, 2003. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.  W treści inskrypcji nagrobnej umieszczono imię „Halina”.

Przypisy

edytuj
  1. a b c CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 93, 266.
  2. a b c d CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 368.
  3. a b c XXXIII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1913/14. Sanok: Fundusz Naukowy, 1914, s. 57.
  4. a b c d e Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 99 (poz. 17).
  5. a b c d Księga cmentarna nr 1. Matejki Rymanowska od 1973 do 2004 (stare cmentarze), s. 58 (poz. 12).
  6. Wskazany jako „Józef Löwi”. Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 214 (poz. 134). Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. L 1917, (Tom J, str. 6, poz. 135).
  7. Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 142 (poz. 28), 214 (poz. 134).
  8. a b Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 65 (poz. 57).
  9. W księdze parafialnej zapisano „Anna Löwi”, zm. 3 marca 1913 w wieku 54 lat. Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 142 (poz. 28). Inskrypcja nagrobna podała rok śmierci 1912 w wieku 65 lat.
  10. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1905/1906 (zespół 7, sygn. 39). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 419.
  11. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 25, s. 3, 14 czerwca 1914. 
  12. Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2014-07-05].
  13. Jan Ciałowicz: Przed półwieczem (wspomnienia i refleksje). W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 200.
  14. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 425.
  15. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 369.
  16. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 51.
  17. Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922, s. 79.
  18. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 379.
  19. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 328.
  20. Stanisław Piekarski: Domy Żołnierza Polskiego. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1997, s. 81. ISBN 83-85389-15-6.
  21. Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1919-1939 (zespół 23, sygn. 13, nr mikr. 160756). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 183.
  22. Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1930-1931 (zespół 23, sygn. 14, nr mikr. 160757). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 120, 121.
  23. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Przenoszę do K. O. P.. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 8, s. 97, 21 marca 1928. 
  24. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 135, 207.
  25. Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Dederkały” w latach 1927-1934, Archiwum Straży Granicznej Szczecin. Listy płac batalionu granicznego KOP „Dederkały” w latach 1925-1939, Archiwum Straży Granicznej Szczecin.
  26. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Przenoszę z K. O. P.. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 1, s. 31, 28 stycznia 1931. 
  27. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 525.
  28. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Zwolnienia ze stanowisk. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 5, 26 stycznia 1934. 
  29. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Zwolnienia. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 10, s. 134, 30 marca 1934. 
  30. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Przeniesienia w stan spoczynku. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 14, s. 281, 22 grudnia 1934. 
  31. Potwierdza to dokument wydany przez Franciszka Löwy 30 lipca 1936, dotyczący programu organizowanych wówczas uroczystości Zjazdu Górskiego w Sanoku.
  32. Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 134.
  33. Dokumentacja Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego z okazji 50-lecia egzaminu dojrzałości roczniak 1912-1914 Wychowanków Gimnazjum w Sanoku (15 i 16 czerwca 1963r.), AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 199, sygn. 1). s. 76.
  34. a b c Księga Zmarłych 1975–1995 Sanok. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 42 (poz. 75).
  35. Księga zgonów Parafii Greckokatolickiej w Sanoku 1855-1909. s. 117 (poz. 60).
  36. Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. Ł 1979, (poz. 75).
  37. Anna Strzelecka, Janusz Szuber. Moi najbliżsi – zmyślenie i prawda. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 3. Jubileusz Janusza Szubera, s. 77, 2003. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  38. Inwentarz Archiwum Historycznego Muzeum Historycznego w Sanoku. Nr teczki 341: Opis nagrobków przeznaczonych do odnowienia i przedstawiających wartość historyczną na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki w Sanoku. Muzeum Historyczne w Sanoku, s. 16.
  39. Zabytkowe nagrobki. starecmentarze.sanok.pl. [dostęp 2015-07-21].
  40. LOWY FRANCISZEK. bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2020-10-12].
  41. 2021-06-06: Stowarzyszenie Opieki nad Starymi Cmentarzami w Sanoku. facebook.com. [dostęp 2021-07-18].
  42. Ogłaszamy koniec renowacji grobowca Franciszka Lowy!. facebook.com, 2022-11-24. [dostęp 2022-11-26].
  43. M.P. z 1931 r. nr 251, poz. 335.

Bibliografia

edytuj