Franciszek Mączyński
Franciszek Mączyński (ur. 21 września 1874 w Wadowicach, zm. 28 kwietnia 1947 w Krakowie) – polski architekt tworzący m.in. w stylu secesji, konserwator zabytków.
| ||
.jpg) Franciszek Mączyński (przed 1906) | ||
| Data i miejsce urodzenia | 21 września 1874 Wadowice | |
| Data i miejsce śmierci | 28 kwietnia 1947 Kraków | |
| Miejsce spoczynku | Cmentarz Salwatorski | |
| Zawód, zajęcie | Architekt | |
| Odznaczenia | ||
 
| ||
ŻyciorysEdytuj
Studia podjął w Wyższej Szkole Przemysłowej pod kierunkiem Sławomira Odrzywolskiego. W latach 1902–1904 kontynuował studia w krakowskiej ASP u Konstantego Laszczki, a następnie na dalszą naukę wyjechał do Wiednia i Paryża[1]. Był członkiem towarzystw: Stowarzyszenia Architektów RP, Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana” (1902), Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa i Warsztatów Krakowskich (1919–1926).
Zmarł w Krakowie. Pochowany został na Cmentarzu Salwatorskim (sektor SC7-10-46)[2].
OdznaczeniaEdytuj
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)[3],
- Złoty Wawrzyn Akademicki (7 listopada 1936)[4].
TwórczośćEdytuj
Projektował gmachy użyteczności publicznej np. Pałac Sztuki w Krakowie, Śląskie seminarium duchowne (1929, wspólnie z Zygmuntem Gawlikiem), Bazar Polski – późniejszy Pałac Prasy (wspólnie z Tadeuszem Stryjeńskim).
Był autorem projektu stadionu Klubu Sportowego Cracovia; w 2009 roku został on zburzony i wybudowano nowy obiekt.
Jest autorem projektów wielu kościołów i budynków sakralnych, m.in.
- kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie wraz z budynkami klasztornymi zakonu jezuitów przy ulicy Kopernika (przy tym kościele znajduje się pomnik autorstwa Xawerego Dunikowskiego z 1912 przedstawiający Franciszka Mączyńskiego);
- kościoła Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie z klasztorem karmelitów bosych przy ulicy Rakowickiej;
- kościoła św. Kazimierza w Krakowie, na Grzegórzkach (1934);
- kościoła w Straszęcinie (1950);
- kościoła w Brzeziu (1924);
- kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pleśnej.
Wznosił również wille i kamienice:
- willę Wojciecha Weissa z 1920 (wspólnie z Tadeuszem Stryjeńskim);
- gmach Starego Teatru w latach 1903–1906 (przebudowa wspólnie z T. Stryjeńskim)[5];
- Dom Pod Globusem, wzniesiony na rogu ulic Długiej i Basztowej dla Izby Przemysłowo-Handlowej (wspólnie z Tadeuszem Stryjeńskim);
- budynek dawnej Lecznicy Związkowej z 1911, obecnie Centrum Onkologii;
- Wikarówkę z 1932 wzniesioną dla Kościoła Mariackiego;
- zespół domów przy placu Sikorskiego pod numerami 2,3,4. oraz kamienicę przy ul. Mikołajskiej 6.
Zaprojektował także kopiec Piłsudskiego oraz większą salę w Jamie Michalika (1911, wystrój niezachowany).
Jako konserwator brał udział w pracach w Kościele Mariackim, kościele św. Floriana, przy renowacji krużganków franciszkanów.
GaleriaEdytuj
Stary Teatr w Krakowie
Dom Pod Globusem w Krakowie
Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie
Pałac Prasy
Stadion KS Cracovia w Krakowie
Kościół w Brzeziu
Śląskie Seminarium Duchowne w Krakowie
_Theater,_5_Jagiellonska_street,_Old_Town,_Krakow,_Poland.jpg)
PrzypisyEdytuj
- ↑ Mączyński Franciszek. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 599. ISBN 83-01-13325-2.
- ↑ GROBONET 2.6 - wyszukiwarka osób pochowanych - Cmentarz parafialny Kraków Salwator, www.krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2020-06-03].
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 278, poz. 644 „za zasługi na polu pracy zawodowej w dziedzinie sztuki budowniczej”.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 460 „za wybitne zasługi dla polskiej sztuki w ogóle”.
- ↑ Stary teatr w nowej szacie. „Nowości Illustrowane”. Nr 6, s. 2-3, 10 lutego 1906.
BibliografiaEdytuj
- M. Wallis, 1974: Secesja. Wydanie II. Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
- Mączyński Franciszek. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 599. ISBN 83-01-13325-2.