Wikipedia

Franciszek Próchnicki

Franciszek Próchnicki (ur. 1847 w Brzeżanach, zm. 31 października 1911 we Lwowie) – polski nauczyciel polonista, pedagog, dydaktyk, działacz oświatowy.

Franciszek Próchnicki
Ilustracja
Franciszek Próchnicki (przed 1905)
Data i miejsce urodzenia

1847
Brzeżany

Data i miejsce śmierci

31 października 1911
Lwów

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Narodowość

polska

Edukacja

C. K. Gimnazjum w Brzeżanach

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Małżeństwo

Wanda z domu Łuczkiewicz

Dzieci

Zdzisław

Odznaczenia
Kawaler Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry) Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry) Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych
Multimedia w Wikimedia Commons
Grobowiec Franciszka i Wandy Próchnickich

Życiorys edytuj

Urodził się w 1847 w Brzeżanach[1][2][3][4][5]. W tym mieście ukończył C. K. Gimnazjum[4][1]. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego pod kierunkiem prof. Antoniego Małeckiego[1]. Podczas studiów od 1868 do 1870 był dwukrotnie prezesem Czytelni Akademickiej[1][2][3][5]. Po studiach krótko pracował w redakcji „Gazety Lwowskiej”[3].

Następnie został nauczycielem[3]. Od 1873 pracował w macierzystym gimnazjum brzeżańskim jako nauczyciel języka polskiego[4][1][2]. Od 1874 był zatrudniony w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie jako nauczyciel, później profesor, wykładający język łaciński, język polski, kaligrafię[4][6][7][8][1][2]. Był kierownikiem filii tego gimnazjum od 1890 przez dwa lata, a 4 marca 1892 został mianowany dyrektorem samoistnego C. K. V Gimnazjum we Lwowie (tzw. „bernardyńskie”), faktycznie pełniący stanowisko od początku roku szkolnego w 1893[9][1][4][3][2][10]. W tej szkole uczył języka polskiego[11]. W 1903 otrzymał tytuł c. k. radcy rządu[4]. Z początkiem roku szkolnego 1905/1906 ustąpił ze stanowiska i został przeniesiony w stan spoczynku[12][4][1]. Przy tej okazji otrzymał od C. K. Ministerstwa Wyznań i Oświecenia renumerację w wysokości 1000 koron za wybitną działalność na polu pedagogiczno-dydaktycznym – był wyróżniony w ten sposób jako pierwszy w historii i jedyny co najmniej do 1911, zaś całą kwotę w imieniu swojej zmarłej żony przekazał jako zaczątek fundacji celem utrzymania ubogiego bursaka w Domu im. Tadeusza Kościuszki[4].

Po przejściu na emeryturę nadal pozostawał nauczycielem, pracując w zakładach naukowych żeńskich: szkole p. Niedziałkowskiej, szkole sióstr Benedyktynek łacińskich, sióstr Sakramentek[4][5]. Ponadto jako emerytowany profesor był przewodniczącym komisji na egzaminach maturalnych zarówno w C. K. V Gimnazjum, jak i wykształconym z niego C. K. VIII Gimnazjum we Lwowie[4]. Był założycielem pierwszej polskiej, lwowskiej bursy pod nazwą Dom im. Tadeusza Kościuszki we Lwowie[3][4].

Zarówno w pracy zawodowej jak i społecznej kładł nacisk na podniesienie rangi i jakości nauki języka polskiego[4]. Publikował prace o charakterze pedagogicznym (głównie jako wypisy polskie i ćwiczenia łacińskie dla klas), podręczniki szkolne[13][14][1][4]. Był jednym z założycieli Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych i przez 23 lata zasiadał w zarządzie tegoż oraz członkiem wydziału (1887-1908), wiceprezesem (1896-1899) i członkiem honorowym (1909) TNSW[5][2]. Zainicjował publikowanie Wydawnictwa arcydzieł literatury dla młodzieży szkolnej, które podjęło TNSW, oraz został redaktorem tegoż wydawnictwa w 16 tomach[3][4]. Był członkiem wydziału i zarządu głównego Towarzystwa Pedagogicznego, członkiem zarządu i przez 10 lat prezesem Towarzystwa Pomocy Naukowej[5][2], członkiem Rady Szkolnej Krajowej, Rady Szkolnej Okręgowej zamiejscowej we Lwowie (1899-1902), od 1902 do 1906 członkiem rady miejskiej we Lwowie i jednocześnie członkiem Rady Szkolnej Miejskiej[3][2][4][1][5].

Był określany jako jeden z najbardziej zasłużonych polskich pedagogów[3]. Zamieszkiwał przy ul. Teatyńskiej[2]. Zmarł 31 października 1911[5][15]. Został pochowany 3 listopada tego roku na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[2][4][16]. Był żonaty z Wandą z domu Łuczkiewicz[4]. Mieli syna Zdzisława (radca prokuratorii skarbu, radny Lwowa) oraz dwie córki (jedna została żoną sędziego Smulikowskiego, druga żoną profesora gimnazjalnego Edmunda Skarbińskiego)[3][5][17].

Publikacje edytuj

Odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Ustąpienie dyr. F. Próchnickiego. „Nowości Illustrowane”. Nr 45, s. 2-3, 4 listopada 1905. 
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Zgon zasłużonego obywatela-pedagoga. „Nowości Illustrowane”. Nr 45, s. 7, 11 listopada 1911. 
  3. ↑ a b c d e f g h i j Kronika lwowska. Ś. p. Franciszek Próchnicki. „Muzeum”. Nr 502, s. 2, 3 listopada 1911. 
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab Franciszek Próchnicki. „Muzeum”. Z. 4, s. 360-372, 1911. 
  5. ↑ a b c d e f g h † Franciszek Próchnicki. „Kurjer Lwowski”. Nr 500, s. 3, 3 listopada 1911. 
  6. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1876. Lwów: 1876, s. 1.
  7. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1890. Lwów: 1890, s. 57.
  8. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1892. Lwów: 1892, s. 39, 43.
  9. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1892. Lwów: 1892, s. 45.
  10. ↑ Małgorzata Gajak-Toczek. Męskie gimnazja państwowe we Lwowie w latach 1772–1914. „Acta Universitatis Lodziensis”, s. 352, 353, Nr 13 z 2010. Uniwersytet Łódzki. 
  11. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. V Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1897. Lwów: 1897, s. 45.
  12. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. V Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1905. Lwów: 1905, s. 42.
  13. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1890. Lwów: 1890, s. 69, 90.
  14. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1892. Lwów: 1892, s. 51, 62, 73.
  15. ↑ Rościsław Skręt: Próchnicki Franciszek. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXVIII. 1984-1985.
  16. ↑ Stanisław Nicieja: Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 363. ISBN 83-04-02817-4.
  17. ↑ K! Leopolia. Zdzisław Próchnicki. archiwumkorporacyjne.pl. [dostęp 2019-01-05].
  18. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. V Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1897. Lwów: 1897, s. 1-38.
  19. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1906. Wiedeń: 1906, s. 141.
  20. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1906. Wiedeń: 1906, s. 94.
  21. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1905. Wiedeń: 1905, s. 783.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Próchnicki&oldid=71789983”