Franciszek Smuda

piłkarz polski, trener

Franciszek Smuda (niem. Franz Smuda, ur. 22 czerwca 1948 w Lubomi, zm. 18 sierpnia 2024 w Krakowie) – polski piłkarz i trener piłkarski.

Franciszek Smuda
Ilustracja
Franciszek Smuda (2013)
Data i miejsce urodzenia

22 czerwca 1948
Lubomia

Data i miejsce śmierci

18 sierpnia 2024
Kraków

Obywatelstwo

polskie, niemieckie

Wzrost

182 cm

Pozycja

obrońca

Kariera juniorska
Lata Klub
Silesia Lubomia
1962–1967 Unia Racibórz
Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole
1967–1969 Odra Wodzisław Śląski
1970 Ruch Chorzów 0 (0)
1970–1971 Stal Mielec 6 (0)
1971–1974 Piast Gliwice 35 (0)
1975 Vistula Garfield
1975 Harford Bicentennials 20 (3)
1975–1977 Legia Warszawa 33 (0)
1978 Los Angeles Aztecs 13 (0)
1978 Oakland Stompers 2 (0)
1978 San Jose Earthquakes 10 (0)
1980–1982 SpVgg Fürth 17 (1)
1982 VfR Coburg
Kariera trenerska
Lata Drużyna
1983 VfR Coburg
1984–1987 ASV Forth
1987–1988 Eintracht Süd Nürnberg
1988 FC Herzogenaurach
1989 Altay SK
1992 Konyaspor
1993 FV Wendelstein
1993–1995 Stal Mielec
1995–1998 Widzew Łódź
1998–1999 Wisła Kraków
1999–2001 Legia Warszawa
2001–2002 Wisła Kraków
2002 Widzew Łódź
2003 Piotrcovia Piotrków Trybunalski
2003 Widzew Łódź
2004 Widzew Łódź
2004 Omonia Nikozja
2004–2005 Odra Wodzisław Śląski
2005–2006 Zagłębie Lubin
2006–2009 Lech Poznań
2009 Zagłębie Lubin
2009–2012 Polska
2013 SSV Jahn Regensburg
2013–2015 Wisła Kraków
2016–2017 Górnik Łęczna
2017–2018 Widzew Łódź
2018–2019 Górnik Łęczna
2021–2022 Wieczysta Kraków
  1. Uwzględniono wyłącznie rozgrywki ligowe.
Dorobek medalowy
Inne nagrody
Trener Roku w Polsce
złoto 1. miejsce
1996
złoto 1. miejsce
1997
złoto 1. miejsce
1999
złoto 1. miejsce
2008
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Karierę piłkarską rozpoczynał w Unii Racibórz i Odrze Wodzisław Śląski[1]. Grał na pozycji obrońcy. Jako piłkarz w barwach Stali Mielec i Legii Warszawa występował w I lidze. W 1975 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, występując m.in. w Los Angeles Aztecs. Karierę piłkarską zakończył na niemieckich boiskach.

Po zakończeniu kariery piłkarskiej został trenerem, obejmując drużyny z niższych lig niemieckich. W 1989 trafił do Turcji, gdzie trenował piłkarzy Altay SK oraz Konyasporu, natomiast w 1993 powrócił do Polski, obejmując pierwszoligową Stal Mielec. W 1995 został szkoleniowcem Widzewa Łódź, z którym zdobył dwa mistrzostwa, superpuchar, a także z sukcesami prowadził klub w europejskich pucharach, w tym w fazie grupowej Ligi Mistrzów UEFA (1996/1997). Do Widzewa w roli trenera powrócił jeszcze cztery razy, w tym podczas reaktywacji klubu występującego wówczas w III lidze, przyczyniając się do awansu drużyny do II ligi. Sukcesy szkoleniowe odnosił również z Wisłą Kraków, z którą zdobył mistrzostwo oraz superpuchar, a także dwukrotnie awansował do fazy pucharowej Pucharu UEFA, Lechem Poznań, z którym sięgnął po krajowy puchar, brązowy medal mistrzostw Polski i dotarł do 1/16 finału Pucharu UEFA, Zagłębiem Lubin, gdzie w sezonie 2005/2006 zajął 3. miejsce w Ekstraklasie, a także z Wieczystą Kraków, z którą awansował do III ligi oraz zdobył Puchar Polski na szczeblu małopolskim.

W latach 2009–2012 pełnił funkcję selekcjonera reprezentacji Polski w piłce nożnej, którą poprowadził na mistrzostwach Europy 2012.

W latach 1996, 1997, 1999 i 2008 był wybierany Trenerem Roku w Polsce plebiscycie Piłki Nożnej. W 2009 został wybrany Osobowością Roku w Polsce w tym samym plebiscycie.

Dzieciństwo

edytuj

Urodził się 22 czerwca 1948 roku w Lubomi, wsi położonej w zachodniej części powiatu wodzisławskiego na Górnym Śląsku, jako jedno z czworga dzieci Gerharda i Marty Smudów[2]. Jego ojciec pracował na kolei, matka zaś prowadziła gospodarstwo domowe. Od dwunastego roku życia w czasie wakacji pracował w miejscowym PGR[3]. Po ukończeniu szkoły podstawowej w Lubomi naukę kontynuował w technikum budowlanym w Raciborzu[4].

Kariera piłkarska

edytuj

Jako piłkarz występował najczęściej na pozycji stopera. Jego pierwszym klubem była lokalna Unia Racibórz. Później w latach 1967–1969 już jako senior był zawodnikiem Odry Wodzisław Śląski. Franciszek Smuda w wodzisławskiej Odrze grał z numerem 5, a w sezonie 2009/10 został przez wodzisławski klub uhonorowany koszulką z tymże numerem[5]. W 1970 był zawodnikiem Ruchu Chorzów.

W I lidze zadebiutował, jako piłkarz Stali Mielec w sezonie 1970/1971. Następnie grał w Piaście Gliwice. W 1975 wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Zamieszkał w Linden, w stanie New Jersey gdzie występował w polonijnej Vistuli Garfield, łącząc grę w tym klubie z pracą fizyczną w rafinerii Exxona. Następnie trafił do występującego w amerykańskiej lidze NASL Hartford Bi-Centennials. W 1975 roku powrócił do Polski, by przez trzy sezony bronić barw stołecznej Legii Warszawa. W 1978 wrócił do USA i występował jeszcze w trzech innych klubach NASL; Los Angeles Aztecs, grając w jednej drużynie z George’m Bestem, Oakland Stompers i San Jose Earthquakes. W 1980 przeniósł się do RFN występując w SpVgg Greuther Furth i VfR Coburg, w barwach którego w 1982 zakończył karierę piłkarską.

Kariera trenerska

edytuj

Pracę szkoleniową zaczął od prowadzenia drużyn występujących w niższych ligach niemieckich, co łączył z pracą fizyczną w branży budowlanej i wykończeniowej. Pod koniec lat osiemdziesiątych wyjechał do Turcji, gdzie trenował Altay Izmir i Konyaspor. W 1993 powrócił do Polski i objął posadę trenera Stali Mielec. W sezonie 1993/1994 zajął z drużyną jedenaste miejsce w lidze.

Widzew Łódź

edytuj

W trakcie następnego sezonu odszedł ze Stali i 30 kwietnia 1995 roku objął funkcję trenera jednej z czołowych drużyn ligi, Widzewa Łódź, z którym na koniec sezonu 1994/1995 zajął drugie miejsce w ekstraklasie, ustępując jedynie warszawskiej Legii. W następnym sezonie prowadzona przez Smudę drużyna nie przegrała ani jednego spotkania, pewnie zmierzając do mistrzowskiego tytułu, o zdobyciu którego w praktyce przesądziło zwycięstwo 2:1 odniesione w Warszawie nad Legią. Sezon 1995/1996 był również popisem strzeleckim Marka Koniarka, który zdobył tytuł króla strzelców ekstraklasy, strzelając 29 bramek. W sezonie 1996/1997 drużyna Widzewa przystąpiła do eliminacji Ligi Mistrzów, w których wyeliminowała drużynę Mistrzów Danii Brøndby IF. Widzew znalazł się w grupie, razem z Atlético Madryt, Borussią Dortmund oraz Steauą Bukareszt. Smudzie nie udało się jednak poprowadzić swojej drużyny do awansu, a Widzew zakończył udział w Lidze Mistrzów na trzecim miejscu w grupie. Łódzkim piłkarzom udało się jednak powtórzyć wyczyn sprzed roku i ponownie sięgnąć po tytuł mistrza Polski, zapewniając go 18 czerwca 1997 roku po dramatycznym meczu w Warszawie z Legią wygranym przez Widzew 3:2 (do 85. minuty przegrywali 0:2). W kolejnym sezonie zespół Widzewa odpadł w eliminacjach Ligi Mistrzów, a w lidze zajął czwarte miejsce, tracąc szansę na występy w europejskich pucharach, pomimo iż po rundzie jesiennej byli na prowadzeniu w lidze. Funkcję tę pełnił do 11 czerwca 1998 r., kończąc swoją przygodę ze średnią 2,09 punktów na mecz.[6]

Wisła Kraków

edytuj

Smuda po zakończeniu sezonu 1997/98 został trenerem Wisły Kraków. Jako trener krakowskiej Wisły Smuda zdobył w roku 1999 kolejny tytuł Mistrza Polski. Niestety w kolejnym sezonie Wisła została wyłączona przez UEFA z udziału w europejskich rozgrywkach w ramach kary za zranienie nożem przez kibica „Miśka” w meczu Pucharu UEFA z AC Parma włoskiego zawodnika Dino Baggio (20 października 1998 r.). We wrześniu 1999 roku, mimo udanego startu w nowym sezonie, po zaledwie jednej porażce, Smuda został zdymisjonowany ze stanowiska.

 
Franciszek Smuda jako trener Legii Warszawa

Legia Warszawa

edytuj

Wkrótce po odejściu z Wisły we wrześniu 1999 roku Smuda został zatrudniony w Legii Warszawa jako następca trenera Dariusza Kubickiego. Smuda nie osiągnął jednak sukcesów z Legią, nie udało mu wywalczyć w lidze miejsca premiowanego grą w europejskich pucharach w sezonie 1999/2000, a w rundzie wiosennej kolejnych rozgrywek, po pucharowej porażce 0:4 z Zagłębiem Lubin w marcu 2001 roku został zwolniony ze stanowiska.

Powrót do Wisły Kraków

edytuj

Funkcję trenera Wisły Kraków Smuda objął ponownie w czerwcu 2001, przejmując drużynę która zdobyła Mistrzostwo Polski w sezonie 2000/2001 pod wodzą Adama Nawałki. Rywalizację o awans do Ligi Mistrzów zespół Wisły przegrał z hiszpańską Barceloną (3:4 i 0:1), zaś w Pucharze UEFA na drodze Białej Gwiazdy stanął Inter Mediolan (0:2 i 1:0). W marcu 2002 roku, po ligowych porażkach z Polonią Warszawa i Legią, Smuda został zastąpiony przez Henryka Kasperczaka.

2002–2004

edytuj

Po odejściu z Wisły Kraków Smuda ponownie został trenerem Widzewa Łódź, w którym zaczął sezon 2002/2003. Po rundzie jesiennej odszedł z klubu i objął posadę trenera Piotrcovii Piotrków Trybunalski. W kwietniu 2003 roku wrócił jednak do Widzewa i prowadził łódzki klub do końca sezonu 2002/2003. Przed sezonem 2003/2004 opuścił Widzew, jednak powrócił na posadę szkoleniowca tej drużyny w rundzie wiosennej rozgrywek. Widzew zajmował wtedy przedostatnie miejsce w tabeli Ekstraklasy, a na koniec sezonu uplasował się na ostatnim co oznaczało spadek do drugiej ligi. Następnie Smuda był trenerem cypryjskiej Omonii Nikozja.

Odra Wodzisław

edytuj

Pod koniec 2004 roku objął Odrę Wodzisław Śląski. Praca w Odrze była dla trenera powrotem w rodzinne strony. Smuda przyczynił się do utrzymania zespołu w Ekstraklasie. W barażach o Ekstraklasę Odra walczyła z Widzewem Łódź, mecz ten dla trenera Smudy był szczególny, z jednej strony był on trenerem swojej „Oderki”, z drugiej prowadzona przez niego drużyna grała przeciw Widzewowi- klubowi z którym odnosił największe sukcesy. Ostatecznie prowadzona przez niego Odra wygrała dwumecz barażowy i utrzymała się w Ekstraklasie[7].

Zagłębie Lubin

edytuj

W sezonie 2005/2006 został trenerem Zagłębia Lubin i zajął z nim 3. miejsce w lidze, zdobywając promocję do Pucharu UEFA. Zagłębie dotarło także do finału Pucharu Polski, przegrywając w dwumeczu z Wisłą Płock.

Lech Poznań

edytuj
 
Smuda w czasie pracy w Lechu

W maju 2006 roku objął funkcję trenera Lecha Poznań. W pierwszym sezonie pracy zdobył z klubem 6., a rok później 4. miejsce w lidze. Po zakończeniu sezonu 2007/2008 klub uzyskał promocję do Pucharu UEFA (dzięki rezygnacji Dyskobolii Grodzisk). Drużyna Franciszka Smudy wyeliminowała kolejno Xəzər Lenkoran, Grasshoppers Zurych oraz Austrię Wiedeń i awansowała do fazy grupowej. Tam Lech nie dał się pokonać drużynom AS Nancy (2:2) i Deportivo La Coruña (1:1), a po wygranym wyjazdowym meczu z Feyenoordem Rotterdam (1:0) zajął 3. miejsce w grupie i awansował do 1/16 finału Pucharu UEFA. Lech Poznań był pierwszą polską drużyną, która awansowała do tej fazy turnieju po wprowadzeniu rozgrywek grupowych. W 2009 roku sięgnął po swój pierwszy w karierze Puchar Polski, po zwycięstwie Lecha z Ruchem Chorzów w finale na Stadionie Śląskim (1:0). Sezon 2008/2009 Lech zakończył zajęciem trzeciego miejsca w Ekstraklasie[8]. Jednocześnie Smuda nie przedłużył kontraktu z poznańskim klubem z powodów finansowych[9].

Powrót do Zagłębia Lubin

edytuj

1 września 2009 roku po 5. kolejce sezonu 2009/10 po raz drugi w karierze został trenerem KGHM Zagłębie Lubin znajdującego się wtedy na ostatnim miejscu w tabeli (5 porażek, bramki: 2-15)[10]. Po rundzie jesiennej zakończył pełnienie funkcji trenera Zagłębia Lubin, by móc skupić się na pracy jako selekcjonera reprezentacji Polski.

Reprezentacja Polski

edytuj

29 października 2009 roku, po słabych występach w końcówce eliminacji mistrzostw świata RPA 2010, Smuda objął reprezentację po tymczasowym selekcjonerze Stefanie Majewskim[11]. Kiedy Smuda obejmował Reprezentację Polski, znajdowała się on na 56 miejscu w rankingu FIFA[12]. Jego celem było przygotowanie drużyny na mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2012, których współorganizatorem była Polska. W związku z tym reprezentacja Polski po raz pierwszy od wielu lat nie brała udziału w eliminacjach do turnieju rangi mistrzowskiej, więc przez kolejne 2,5 roku rozgrywała jedynie spotkania towarzyskie. Przez ten czas do rozpoczęcia mistrzostw drużyna rozegrała 34 mecze, wygrywając 15, 11 remisując i 8 przegrywając. W czasie swojej pracy z drużyną narodową Smuda powołał ponad 80 piłkarzy, z czego aż 46 z nich nie zaliczyło więcej niż 5 spotkań[12], a 41 ze wszystkich powołanych było debiutantami[13].

Euro 2012

edytuj
 
Smuda prowadzi drużynę narodową

Na dwa miesiące przed rozpoczęciem turnieju, Polska spadła w rankingu na 75 miejsce. Selekcjoner skwitował to słowami: To są jakieś jaja. Ten ranking to zabawa!, a weryfikacją dla naszej kadry miał być sam turniej[12]. 8 czerwca 2012 roku, w pierwszym meczu reprezentacji na Euro, będący jednocześnie meczem otwierającym turniej, Polska zremisowała 1:1 z Grecją. Gola dla Polaków strzelił głową Robert Lewandowski, zaś Polska kończyła mecz w dziesiątkę, po tym jak w 68 minucie czerwoną kartkę otrzymał Wojciech Szczęsny. 12 czerwca, w drugim meczu reprezentacji na Euro, Polska zremisowała 1:1 z Rosją. Gola dla Polaków strzelił zza pola karnego Jakub Błaszczykowski. W następnym meczu drużyna Polski przegrała z Czechami 0:1 po bramce Petra Jiráčeka i odpadła z ostatniego miejsca w grupie z mistrzostw Europy 2012. Na konferencji prasowej zwołanej po tym meczu Franciszek Smuda poinformował, że odchodzi, bo jego kontrakt wygasa po Euro 2012[14]. 10 lipca 2012 roku został zastąpiony przez Waldemara Fornalika. Po latach Smuda w wywiadzie tak wspominał turniej:

Dwa pierwsze spotkania zremisowane w bardzo dobrym stylu. Przede wszystkim pierwsza połowa z Grecją (1:1 – przyp. red.) i mecz z zespołem Rosji (1:1 – przyp. red.) przez całe 90 minut. Rosja była silna w tamtym momencie, a jednak myśmy dominowali na boisku. Niestety, ten ostatni mecz z Czechami... Mieliśmy do przerwy trzy sytuacje stuprocentowe, ale ich nie wykorzystaliśmy. Czesi nas skontrowali i z nami wygrali. Kibice różnie mówią, jedni, że to klęska, drudzy, że emocje były do końca, bo tak rzeczywiście było. Była ta szansa na awans, ale niestety jej nie wykorzystaliśmy[15].

 
Smuda i Holger Osieck podczas meczu towarzyskiego Polska-Australia (2010)
 
Autograf Franciszka Smudy

SSV Jahn Regensburg

edytuj

2 stycznia 2013 roku Smuda został trenerem klubu SSV Jahn Regensburg z siedzibą w Ratyzbonie, zajmującego ostatnie miejsce w 2. Bundeslidze. Drużyna pod wodzą polskiego trenera w dwunastu ligowych spotkaniach zdołała wygrać tylko raz, zanotowała trzy remisy oraz osiem porażek i nie zdołała na koniec sezonu poprawić swojej pozycji w tabeli[16].

Ponowny powrót do Wisły Kraków

edytuj

11 czerwca 2013 roku, podpisując trzyletni kontrakt, został trenerem Wisły Kraków[17]. Tę funkcję objął już po raz trzeci.

9 marca 2015 został zwolniony z klubu[18].

Górnik Łęczna

edytuj

Po trwających od miesięcy spekulacjach na temat nowego pracodawcy Franciszka Smudy, 15 grudnia 2016 roku został on trenerem walczącego o utrzymanie w Ekstraklasie Górnika Łęczna[19]. Na ławce trenerskiej tego klubu zadebiutował 18 grudnia 2016 w przegranym 0:5 ligowym meczu z Legią Warszawa. Ostatecznie w sezonie 2016/17 Górnik Łęczna z 22 punktami zajął 15, przedostatnią pozycję w tabeli i tracąc 2 punkty do miejsca gwarantującego utrzymanie spadł z Ekstraklasy[20].

Karierę w Ekstraklasie zakończył z liczbą 499. meczów w roli trenera[21].

Kolejny powrót do Widzewa Łódź

edytuj

9 sierpnia 2017 roku po raz piąty w karierze został trenerem III ligowego Widzewa Łódź[22]. W czerwcu 2018 roku na kolejkę przed końcem rozgrywek po bezbramkowym remisie łodzian z Lechią Tomaszów Mazowiecki został zwolniony z funkcji trenera[23]. Widzew pod wodzą następcy Smudy Radosława Mroczkowskiego w ostatniej kolejce zwyciężył na wyjeździe Sokół Ostróda zapewniając sobie tym samym awans do II ligi[24].

Powrót do Górnika Łęczna

edytuj

7 listopada 2018 po raz drugi został szkoleniowcem Górnika Łęczna (II liga)[25]. Po przeciętnym rozpoczęciu rundy wiosennej (5 punktów w 5 meczach), 2 kwietnia 2019 został zwolniony z funkcji trenera Górnika[26].

Podhale Nowy Targ

edytuj

6 listopada 2020 r. współpracował z akademią piłkarską klubu Podhale Nowy Targ, NKP Podhale jako koordynator drużyn młodzieżowych[27]. Współpracę z klubem zakończył 30 czerwca 2021 r.[6]

Wieczysta Kraków

edytuj

3 czerwca 2021 ogłoszono, że Smuda zostanie trenerem Wieczystej Kraków, która w sezonie 2021/2022 występowała w IV lidze[28]. Pracę z drużyną rozpoczął od 1 lipca 2021 r.[6] 8 czerwca 2022 drużyna Wieczystej prowadzona przez Smudę zdobyła Puchar Polski na szczeblu Małopolskim[29]. Sezon 2021/2022 Wieczysta Kraków ukończyła na pierwszym miejscu IV ligi Małopolskiej grupy zachodniej, kwalifikując się do barażu o awans do III ligi. Baraż ten prowadzona przez Smudę drużyna wygrała, wywalczając promocję do III ligi[30]. 29 sierpnia 2022 roku kontrakt trenera został rozwiązany za porozumieniem stron[31]. Powodem takiej decyzji były słabe wyniki na początku sezonu 2022/2023, jakie notował zespół Wieczystej[32].

Styl trenerski

edytuj

Drużyny Franciszka Smudy cechowało dobre przygotowanie fizyczne, na które kładł największy nacisk podczas przygotowań do sezonu, a także motywacja zawodników[33]. Stawiał na pressing, preferował ofensywną grę poprzez szybkie przemieszczanie piłki z fazy obrony do pola karnego rywala[33]. Tomasz Łapiński przyrównał jego zdolności motywacyjne z najlepszego okresu z czasów prowadzenia Widzewa Łódź, do zdolności w tej dziedzinie Pepa Guradioli, ukazanych w serialu dokumentalnym Amazona All or Nothing: Manchester City[34].

To co, teraz powiem, pewnie nie wszystkim się spodoba, niektórzy nie uwierzą. Oglądałem niedawno dokument o Pepie Guardioli z czasów jego pracy w Manchesterze City (All or Nothing: Manchester City – przyp. red). Jest tam sporo scen z szatni. I jak posłuchałem tego co mówi Guardiola do piłkarzy w tej szatni, to usłyszałem Franka Smudę. Guardiola mówił słowo w słowo to, co wiele lat wcześniej mówił do nas Franek w szatni przed meczem w tym dobrym swoim okresie w Widzewie. On mówił o podejściu do meczu, o braku strachu, żeby się nie bać. Że on bierze odpowiedzialność. Że on ustawia zespół, decyduje o wszystkim. To jest podejście trenera, który daje drużynie siłę, pewność siebie, wiarę w to, że wszystko co robią jest dobre. Nawet jeśli pojawią się błędy, drużyna ma to konsekwentnie robić. I ja to wszystko słyszałem wcześniej w szatni, w której rządził Franek Smuda, w Łodzi w Widzewie. Oczywiście potem były różne etapy jego pracy, zmieniały się jego relacje także z tą szatnią, ale na początku taki był[35].

Tomasz Łapiński o Franciszku Smudzie, rozmowa z Romanem Kołtoniem

Przez niektórych ekspertów i obserwatorów był wymieniany jako prekursor gegenpressingu (jak najszybszego odbierania piłki po stracie) w latach 90. w Polsce[36]. Charakterystyczne dla jego stylu było przygotowywania taktyki w oparciu o plan gry własnego zespołu, a także nieczęsta zmiana stylu gry, związana z chęcią zdominowania każdego, nawet wyżej notowanego rywala. Jego styl trenerski bywał w XXI w. określany jako archaiczny[37]. Jego charakterystyczne wypowiedzi oraz specyficzne metody treningowe (m.in. treningowe gry taktyczne 11 vs. 11, czy intensywne interwały biegowe) wzbudzały wiele kontrowersji medialnych[38]; znany był z licznych lapsusów językowych podczas konferencji oraz wywiadów[39], a także spięć z dziennikarzami[38][40]; słynął z dobrego oka pod kątem selekcjonowania piłkarzy[41]. Smuda pozytywnie zaopiniował transfer do Lecha Poznań Roberta Lewandowskiego, a następnie prowadził go w tym klubie - jak wspominał po latach, budował jego siłę fizyczną m.in. treningami, podczas których Lewandowski odbywał indywidualne pojedynki z Manuelem Arboledą[42].

Życie prywatne

edytuj

Posiadał dwa obywatelstwa – polskie i niemieckie. W Niemczech posługiwał się imieniem Franz[43]. Był dwukrotnie żonaty[44]. Z pierwszą żoną Haliną miał syna Grzegorza i córkę Sabinę[44]. Jego drugą żoną do śmierci była okulistka, Małgorzata Drewniak-Smuda, z którą mieszkali w Krakowie[45]. Miał młodszego brata Jana – prezesa Zakładu Odmetanowania Kopalń w Rybniku[46], oraz dwie siostry Urszulę – ekonomistkę i Krystynę – emerytowaną nauczycielkę ZSE w Wodzisławiu Śląskim, następnie radną rady powiatu wodzisławskiego[4][3]. Był katolikiem[47]. Został członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010[48] oraz przed wyborami w 2015[49].

Chorował na białaczkę[50][51]. W 2024 otrzymał przeszczep szpiku od swojego brata[52]. Zmarł 18 sierpnia 2024 roku w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie[53]. 22 sierpnia 2024 został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[54].

 
Grób Franciszka Smudy na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Odznaczenie i upamiętnienie

edytuj

21 sierpnia 2024 prezydent RP Andrzej Duda, za wybitne zasługi w działalności na rzecz rozwoju i upowszechniania sportu, za osiągnięcia w pracy trenerskiej, pośmiertnie odznaczył go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[55][56].

W 2022 został członkiem Galerii Legend Ekstraklasy[57]. Po śmierci trenera mecze PKO Bank Polski Ekstraklasy, Betclic I ligi i Betclic II ligi poprzedziła minuta ciszy[58][59], a przed stadionem Widzewa Łódź wystawiono portret trenera oraz księgi kondolencyjne[60]. Drużyny Wisły Kraków i Widzewa Łódź najbliższe spotkania ligowe rozegrały z czarnymi opaskami; dodatkowo 23 sierpnia 2024 przed meczem Widzew Łódź - Radomiak Radom dla uczczenia pamięci trenera odegrano Ciszę, a kibice zaprezentowali oprawę z jego podobizną[60].

Sukcesy

edytuj

Trenerskie

edytuj

Drużynowe

edytuj

Widzew Łódź

Wisła Kraków

Lech Poznań

Zagłębie Lubin

Wieczysta Kraków

Indywidualne

edytuj
  • Trener Roku w Polsce w plebiscycie Piłki Nożnej: 1996, 1997, 1999, 2008
  • Osobowość Roku w Polsce w plebiscycie Piłki Nożnej: 2009

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Smuda trenerem Odry [online], Pilka.pl, 2 grudnia 2004 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-12].
  2. Jan Mazurek, Michał Kołkowski: Wszystkie cuda Franciszka Smudy. 2024-08-18. [dostęp 2024-08-18]. (pol.).
  3. a b wyborcza.pl: Smuda, Franciszek.
  4. a b Ciekawe przypadki Franciszka Smudy [online], Przegladsportowy.pl, 21 listopada 2009 [zarchiwizowane z adresu 2013-09-13].
  5. Franciszek Smuda uhonorowany specjalną koszulką Odry Wodzisław [online], Sport.pl, 9 listopada 2009 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-12].
  6. a b c Franciszek Smuda – Profil trenera [online], transfermarkt.pl [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  7. Odra Wodzisław a praca w reprezentacji Polski. [dostęp 2012-02-19].
  8. Sezon 2008/2009 wg Franciszka Smudy [online], KKS Lech Poznań, 31 maja 2009 [zarchiwizowane z adresu 2009-06-03].
  9. Smuda: nikt nie powie, że zrobiłem gdzieś padlinę [online], Sport.pl, 6 czerwca 2009 [zarchiwizowane z adresu 2012-09-14].
  10. Franciszek Smuda trenerem Zagłębia Lubin. gazeta.pl, 2009-08-28. [dostęp 2012-12-10].
  11. sport.pl: Selekcjoner reprezentacji Polski – Franciszek Smuda.
  12. a b c Telewizja Polska S.A, Smuda czyni cuda? „Farbowane lisy”, Euro 2012 i niekończąca się selekcja... [online], sport.tvp.pl, 29 października 2020 [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  13. Polska – Statystyki debiutantów [online], transfermarkt.pl [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  14. Paweł Drażba, Smuda odchodzi choć nie chce się podawać do dymisji [online], Eurosport, 16 czerwca 2012 [zarchiwizowane z adresu 2012-06-19].
  15. Franciszek Smuda wspomina Euro 2012. „Gdyby dać chłopakom pistolety, to by zaczęli strzelać” [online], Fakt24.pl, 8 czerwca 2022 [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  16. Smuda nie pomógł, SSV Jahn Regensburg spadł z drugiej Bundesligi [online], Onet.pl, 26 kwietnia 2013 [zarchiwizowane z adresu 2013-07-05].
  17. Franciszek Smuda trenerem Wisły [online], Wisła Kraków, 11 czerwca 2013 [dostęp 2013-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-14].
  18. Franciszek Smuda zwolniony z Wisły. 90minut.pl, 2015-03-09. [dostęp 2015-03-09].
  19. Oficjalnie: Franciszek Smuda trenerem Górnika Łęczna, „PrzegladSportowy.pl” [dostęp 2016-12-15].
  20. LOTTO Ekstraklasa: Górnik Łęczna zremisował w Chorzowie i spadł razem z Ruchem [online], Onet.pl, 2 czerwca 2017 [dostęp 2017-08-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-09] (pol.).
  21. Niepodrabialny Franciszek Smuda marzy o Ekstraklasie z Wieczystą. Jego powiedzonka przeszły do historii [online], Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-08-18] (pol.).
  22. Dariusz Cieślak, Franciszek Smuda wraca na Piłsudskiego 138! [online], widzew.com, 8 sierpnia 2017 [dostęp 2017-08-08] (pol.).
  23. Franciszek Smuda zwolniony z Widzewa [online], Sport.pl, 11 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-21] (pol.).
  24. Sokół Ostróda 2-3 Widzew Łódź [online], 90minut.pl, 16 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-21] (pol.).
  25. Franciszek Smuda trenerem Górnika Łęczna [online], 90minut.pl, 7 listopada 2018 [dostęp 2019-04-04] (pol.).
  26. Franciszek Smuda nie jest już trenerem Górnika Łęczna [online], Górnik Łęczna, 2 kwietnia 2019 [dostęp 2019-04-02] (pol.).
  27. 24.pl, Franciszek Smuda rozpoczyna współpracę z Akademią Piłkarską NKP Podhale – podhale24.pl [online], podhale24.pl [dostęp 2021-01-17].
  28. Franciszek Smuda został trenerem Wieczystej Kraków [online], Onet Sport, 3 czerwca 2021 [dostęp 2021-06-03] (pol.).
  29. Wieczysta Kraków zdobyła Puchar Małopolski. A teraz czas na baraże [online], Sport.pl [dostęp 2022-06-09] (pol.).
  30. a b Baraże o udział w III lidze, grupa: IV [online], 90minut.pl [dostęp 2022-08-22].
  31. Franciszek Smuda kończy pracę w Wieczystej [online], kswieczysta.com, 29 sierpnia 2022 [dostęp 2022-08-29] (pol.).
  32. Piotr Rzepecki, To już pewne. Franciszek Smuda zwolniony z Wieczystej Kraków! Znamy nazwisko nowego trenera [online], Gol24, 29 sierpnia 2022 [dostęp 2022-09-01] (pol.).
  33. a b BYŁA TAKA PLOTKA: Celtic chciał Smudę, ale „Franzowi”… nie podobał się styl ligi szkockiej - Aktualności - portal piłkarski [online], 2x45.info [dostęp 2024-08-18] (pol.).
  34. polsatsport.pl [online], 15 sierpnia 2019 [dostęp 2024-08-22] (pol.).
  35. polsatsport: Łapiński: Smuda był jak Guardiola. „Mówił dokładnie to samo”. polsatsport.pl, 2019-08-15. [dostęp 2024-08-22].
  36. Franciszek Smuda - trener rekordzista i trener legenda [online], Łódzki Sport, 18 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-22] (pol.).
  37. a (red.), Kasperczak, Smuda, Berg? Kto najlepiej prowadził polskie kluby w pucharach w XXI wieku? [online], weszlo.com, 10 grudnia 2020 [dostęp 2024-08-22] (pol.).
  38. a b Kontrowersyjne zachowanie Franciszka Smudy po meczu z Lechią Tomaszów – Sport, sport.radiozet.pl, 1528 [dostęp 2021-04-29] (pol.).
  39. Niepodrabialny Franciszek Smuda marzy o Ekstraklasie z Wieczystą. Jego powiedzonka przeszły do historii [online], Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-08-18] (pol.).
  40. Marcin Piątek, Czy Franciszek Smuda poprowadzi Polaków do zwycięstwa? [online], polityka.pl, 2012 [dostęp 2024-08-18] (pol.).
  41. Telewizja Polska S.A, Franciszek Smuda – prosty filozof [online], sport.tvp.pl, 16 kwietnia 2017 [dostęp 2024-08-18] (pol.).
  42. Smuda: Lewandowskiego wzmocniły treningi z Arboledą [online], Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-09-01] (pol.).
  43. Mamy niemieckiego trenera! [online], fakt.pl, 13 kwietnia 2012 [dostęp 2012-04-14] [zarchiwizowane z adresu 2012-04-15].
  44. a b Franciszek Smuda nie żyje. Do końca wspierała go ukochana żona. Przegląd Sportowy Onet. [dostęp 2024-08-18]. (pol.).
  45. Apartament z widokiem na Wawel, czyli fakty o Smudzie. [dostęp 2016-07-23].
  46. Zakład Odmetanowania Kopalń ZOK II Sp. z o.o.. teleadreson.pl. [dostęp 2013-09-20].
  47. Instytut Gość Media, Franciszek Smuda: Modlę się o sukces [online], Instytut Gość Media, 15 marca 2012 [dostęp 2024-08-22].
  48. Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego. onet.pl, 2010-05-16. [dostęp 2014-04-26].
  49. Maciej Makowski: Nowy, czyli stary komitet poparcia prezydenta. Dziennik Polski, 2015-03-07. [dostęp 2015-03-10].
  50. Franciszek Smuda w stanie krytycznym. sport.tvp.pl, 2024-08-13. [dostęp 2024-08-13]. (pol.).
  51. Nie żyje były selekcjoner reprezentacji Polski Franciszek Smuda. www.tvp.info. [dostęp 2024-08-18]. (pol.).
  52. Smuda nie żyje. "Cztery tygodnie temu Franciszek Smuda przeszedł przeszczep szpiku kostnego. Dawcą był jego brat. Początkowo wszystko było w porządku. Myśleliśmy, że pokona chorobę krwi, z którą się zmagał, ale potem jego stan się pogorszył...". www.onet.pl. [dostęp 2024-08-18]. (pol.).
  53. Nie żyje Franciszek Smuda. Zmarł w szpitalu w Krakowie. Radio 90 FM. [dostęp 2024-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  54. Są szczegóły ostatniego pożegnania Franciszka Smudy. Wisła Kraków potwierdza. sport.fakt.pl. [dostęp 2024-08-19].
  55. M.P. z 2024 r. poz. 842
  56. l, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski dla śp. Franciszka Smudy [online], prezydent.pl, 22 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-22].
  57. Znamy nowych członków Galerii Sław Ekstraklasy! To prawdziwe legendy polskiej ligi. sport.onet.pl. [dostęp 2024-08-18]. (pol.).
  58. Ekstraklasa uczci pamięć Franciszka Smudy. Mecze zostaną poprzedzone minutą ciszy. polskieradio24.pl. [dostęp 2024-08-18]. (pol.).
  59. Telewizja Polska S.A, PZPN uczci pamięć Franciszka Smudy [online], sport.tvp.pl, 21 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-22] (pol.).
  60. a b Tak Widzew Łódź pożegnał Franciszka Smudę. "Nigdy nie zapomnimy" [online], Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-08-24] (pol.).