Wikipedia

Franciszek Stutzmann

Franciszek Józef Stutzmann (ur. 18 sierpnia 1882 w Oravița, zm. 3 marca 1967) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego.

Franciszek Stutzmann
Ilustracja
pułkownik piechoty pułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia

18 sierpnia 1882
Oravița

Data śmierci

3 marca 1967

Przebieg służby
Lata służby

do 1929

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

85 Węgierski Pułk Piechoty
2 Pułk Strzelców Podhalańskich
Oficerski Trybunał Orzekający

Stanowiska

dowódca pułku piechoty
członek OTO

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Faksymile
podpis płk. Stutzmanna (1926)
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Krzyż Zasługi Wojskowej (w czasie wojny) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Krzyż Wojskowy Karola Krzyż Jubileuszowy Wojskowy Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913
Multimedia w Wikimedia Commons
Grobowiec Franciszka i Wilhelmy Stutzmannów

Życiorys edytuj

Franciszek Józef Stutzmann urodził się 18 sierpnia 1882 w miejscowości Oravița (obecnie Rumunia), jako syn osiadłego tam niemieckiego osadnika Ferdynanda i Polki, Apolonii, z domu Gajdzicka[1][2][3]. Franciszek Stutzmann miał dwie siostry[2].

Został absolwentem Szkoły Kadetów we Lwowie[2]. Jako oficer c. i k. Armii został przydzielony do 85 węgierskiego pułku piechoty w Lewoczy[4]. Tam poznał swoją późniejszą żonę[2]. W latach 1912–1913 wziął udział w mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, wprowadzonej w związku z wojną na Bałkanach. W 1914 pełnił służbę w 3 batalionie 85 pp, detaszowanym w Rogaticy[5]. W czasie służby w c. i k. Armii awansował na kolejne stopnie w korpusie oficerów piechoty: kadeta–zastępcy oficera (1 września 1903)[6], podporucznika (1 listopada 1905)[7], porucznika (1 maja 1911)[8] i kapitana (1 maja 1915)[9].

Po wstąpieniu do Wojska Polskiego, w stopniu kapitana, walczył w szeregach 2 pułku strzelców podhalańskich na wojnie polsko-bolszewickiej, za co otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari[10]. Od 1922 dowodził 2 pułkiem strzelców podhalańskich w Sanoku[11]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 120. lokatą w korpusie oficerów piechoty[12]. W lipcu tego roku został przeniesiony do 84 pułku piechoty w Pińsku na stanowisko dowódcy pułku. 15 lipca został uroczyście pożegnany przez korpus oficerski pułku[13]. W marcu 1923 został ponownie przeniesiony do 2 pułku strzelców podhalańskich na stanowisko dowódcy pułku[14]. W tym roku został wybrany prezesem Społecznego Komitetu Budowy Domu Żołnierza w Sanoku[15]. W latach 20. był przewodniczącym zarządu Towarzystwa Domu Żołnierza Polskiego w Sanoku[16]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 24 marca 1927 został uznany przynależnym do gminy Sanok[1]. 22 lipca 1927 został mianowany członkiem Oficerskiego Trybunału Orzekającego z jednoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów piechoty[17][18]. 12 marca 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I[19]. Z dniem 30 czerwca 1929 został przeniesiony w stan spoczynku[20].

W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Przemyśl. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[21]. 14 lutego 1938 został wybrany członkiem sądu honorowego przemyskiego gniazda „Sokoła”[22]. 27 marca 1938 został wybrany członkiem zarządu Kongregacji Kupców w Przemyślu[23].

Franciszek Stutzmann zmarł 3 marca 1967 i został pochowany na cmentarzu komunalnym Zasanie w Przemyślu (kwatera 23, rząd 6, grób 11)[24]. W tym miejscu spoczęła też jego żona Wilhelma (zm. 1969)[25]. Przez wiele lat był to grób ziemny. W 2009 staraniem Towarzystwa Przyjaciół Przemyśla i Regionu został postawiony nagrobek[26].

Żoną Franciszka Stutzmanna została Węgierka, Wilhelmina, z domu Klimko[2][3], w latach 20. przewodnicząca zarządu kobiecego klubu sportowego „San”[27] (zm. 1969)[28]. W 1929 rodzina osiedliła się w Przemyślu[2][3]. W 1939 Franciszek Stutzmann zamieszkiwał przy ulicy Bolesława Chrobrego 60 w Przemyślu. Jedynym dzieckiem Franciszka i Wilhelminy Stuzmannów był Ferdynand Karol (1918-1994)[29], kapitan pilot Wojska Polskiego (21 Eskadra Bombowa Lekka w 1939), Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (Dywizjon 318)[3][2][30].

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 492 (poz. 443).
  2. ↑ a b c d e f g Zenon Andrzejewski: Był niezawodny na ziemi i w powietrzu. magnum-x.pl. [dostęp 2014-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 października 2014)].
  3. ↑ a b c d Wojciech Zmyślony: Ferdynand Stutzman. polishairforce.pl. [dostęp 2014-10-13].
  4. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1904 ↓, s. 571.
  5. ↑ a b Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1914 ↓, s. 548.
  6. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1904 ↓, s. 317.
  7. ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1906 ↓, s. 317, 594.
  8. ↑ a b Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1912 ↓, s. 334, 636.
  9. ↑ Lista starszeństwa c. i k. Armii 1916 ↓, s. 81.
  10. ↑ Ludwik Migdał: Zarys historji wojennej 2-go Pułku Strzelców Podhalańskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, s. 32, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
  11. ↑ Krótka historia 2. Pułku Strzelców Podhalańskich. muzeum.sanok.pl. [dostęp 2014-03-11].
  12. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 21.
  13. ↑ Korespondencje. Z Sanoka. „Polska Zbrojna”. 213, s. 3, 1922-08-08. Warszawa. 
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 marca 1923, s. 175.
  15. ↑ Stanisław Piekarski: Domy Żołnierza Polskiego. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1997, s. 80. ISBN 83-85389-15-6.
  16. ↑ Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1919-1939 (zespół 23, sygn. 13, nr mikr. 160756). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 183.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927, s. 219.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 113, 159.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929, s. 85.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929, s. 139.
  21. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 323, 1042.
  22. ↑ „Ziemia Przemyska” Nr 8 z 19 lutego 1938, s. 2.
  23. ↑ Kronika. Z życia kupców. „Ziemia Przemyska”. Nr 14, s. 3, 2 kwietnia 1938. 
  24. ↑ Franciszek Stutzmann. cmentarzeprzemysl.pl. [dostęp 2023-04-19].
  25. ↑ Wilhelma Stutzmann. cmentarzeprzemysl.pl. [dostęp 2023-04-19].
  26. ↑ a b c d e f XII Zjazd Przemyślan za nami. niedziela.pl, 19 listopada 2012. [dostęp 2014-10-13].
  27. ↑ Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1919-1939 (zespół 23, sygn. 13, nr mikr. 160756). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 184.
  28. ↑ Wyniki wyszukiwania miejsca pochówku. Wilhelma Stutzmann. cmentarzeprzemysl.pl. [dostęp 2016-12-23].
  29. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 540 (poz. 732).
  30. ↑ Zenon Andrzejewski: Przemyskie Orlęta 1939 r. Ferdynand Stutzmann. Piotr Jaroszczak. [dostęp 2019-03-12].
  31. ↑ Polish Order of the Virtuti Militari Recipients 1792-1992 - S2. feefhs.org. [dostęp 2014-10-13]. (ang.).
  32. ↑ Zdjęcie dyplomu Orderu Virtuti Militari dla Franciszka Stutzmanna
  33. ↑ M.P. z 1938 r. nr 251, poz. 612.
  34. ↑ a b c Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 745.

Bibliografia edytuj

  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1904. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1903.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1906. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1905.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1912. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1911.
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914.
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916.
  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918.
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Stutzmann&oldid=70150552”