Free Bird

„Free Bird” lub „Freebird” – ballada rockowa napisana i wykonana przez amerykański zespół rockowy Lynyrd Skynyrd. Piosenka po raz pierwszy została wydana na debiutanckim albumie zespołu w 1973 roku i znalazła się na kolejnych albumach, w tym również w wersji bez wyciszenia użytego w oryginalnym nagraniu (zawartej na kompilacji Skynyrd's Innyrds).

Free Bird

Wykonawca singla z albumu (Pronounced 'Lĕh-'nérd 'Skin-'nérd)
Lynyrd Skynyrd
Strona B	Down South Jukin'
Wydany	listopad 1974
Nagrywany	3 kwietnia 1973
Gatunek	Southern rock, hard rock
Długość	9:08 (wersja z albumu) 4:41 (wersja z singla) 10:07 (wersja z kompilacji Sknyrd's Innyrds)
Wydawnictwo	MCA Records
Producent	Al Kooper
Format	7”, 12”
Autor	Allen Collins, Ronnie Van Zant
Singel po singlu
„Gimme Three Steps” (1973) „Free Bird” (1974) „Sweet Home Alabama” (1974)

Utwór został wydany na singlu w listopadzie 1974 roku, początkowo zajął 87. miejsce listy przebojów Billboard Hot 100 23 listopada i stał się drugim przebojem zespołu z czołowej 40 list przebojów na początku 1975 r., osiągając 19. miejsce w dniu 25 stycznia. Wersja koncertowa piosenki ponownie znalazła się na listach przebojów pod koniec 1976 r., ostatecznie osiągając 38. miejsce w styczniu 1977 r.

„Free Bird” uzyskał 3. miejsce w zestawieniu magazynu Guitar World 100 Greatest Guitar Solos.

Piosenka uważana jest za znak rozpoznawczy Lynyrd Skynyrd i jest wykorzystywana jako finał podczas występów na żywo. Jest to najdłuższa piosenka zespołu, często trwająca ponad 14 minut podczas grania na koncertach.

Geneza utworu

Według gitarzysty Gary’ego Rossingtona przez dwa lata po tym, jak Allen Collins napisał początkowe akordy, wokalista Ronnie Van Zant nalegał, że jest ich zbyt wiele, by stworzyć melodię w przekonaniu, że melodia musi się zmieniać wraz z akordami. Po tym, jak Collins zagrał nieużytą sekwencję akordów na próbie, Van Zant poprosił go o powtórzenie, a następnie napisał melodię i tekst w ciągu trzech lub czterech minut. Gitarowe partie solowe, które kończą utwór, zostały pierwotnie dodane, aby dać Van Zantowi szansę na odpoczynek, ponieważ zespół grał w tym czasie kilka koncertów dziennie w klubach. Wkrótce potem roadie zespołu, Billy Powell, który potrafił grać na fortepianie, napisał wprowadzenie do piosenki; członkowie grupy usłyszawszy to, co stworzył, umieścili to w utworze jako ostatni szlif i dołączyli Powella do zespołu jako klawiszowca.

Dziewczyna Allena Collinsa, Kathy, którą później poślubił, zapytała go: „Jeśli jutro odejdę, czy nadal byś o mnie pamiętał?”. Collins zanotował to pytanie i ostatecznie stało się ono początkiem tekstu „Free Bird”. Również w jednym z wywiadów nakręconych podczas wyprawy rybackiej na łodzi z Garym Rossingtonem, ankieter zapytał Ronniego Van Zanta, co znaczy ta piosenka. Van Zant odpowiedział, że w gruncie rzeczy ta piosenka jest „tym, co oznacza bycie wolnym, ponieważ ptak może latać gdziekolwiek chce”. Dalej stwierdził, że „każdy chce być wolny... o to właśnie chodzi w tym kraju”.

Piosenka została poświęcona pamięci Duane'a Allmana przez zespół podczas koncertów. Podczas występu w programie The Old Grey Whistle Test w 1975 roku, Van Zant zadedykował piosenkę Allmanowi i Berry’emu Oakleyowi, komentując: „oboje byli wolnymi ptakami”.

Odbiór

„Free Bird” został zawarty na liście 500 utworów, które ukształtowały rock and roll w Rock and Roll Hall of Fame i na 193. miejscu listy 500 utworów wszech czasów magazynu Rolling Stone. W 2009 roku utwór został uznany przez VH1 za 26. najlepszą piosenkę hardrockową wszech czasów.

Dziedzictwo

Członkowie publiczności na koncertach zaczęli krzyczeć „Free Bird!” lub „Play Free Bird!” jako prośbę o zagranie piosenki, niezależnie od wykonawcy lub granego stylu muzycznego. Podczas koncertu zespołu Nirvana MTV Unplugged in New York w 1993 r., krzyk „Free Bird!” doprowadził do zagrania niewyraźnej i krótkiej wersji „Sweet Home Alabama”. W 2016 roku uczestnik koncertu Boba Dylana w Berkeley w Kalifornii krzyknął „Free Bird”, prosząc o zagranie utworu, a Dylan i jego zespół niespodziewanie spełnili prośbę.

Zjawisko to pojawiło się wcześniej, w latach siedemdziesiątych wraz z utworami „Whipping Post” zespołu The Allman Brothers Band i „Smoke on the Water” Deep Purple, ale w 1979 roku ponownie stało się popularne, wraz z utworem „Free Bird”. Na pierwszym albumie koncertowym Lynyrd Skynyrd, One More from the Road z 1976 roku, można usłyszeć Van Zanta pytającego tłum: „Jaką piosenkę chcecie usłyszeć?”. Prośba o „Free Bird” doprowadziła do zagrania 14-minutowego wykonania piosenki. Na początku wykonania, wokalista kazał zespołowi „grać ładnie” (np. „Zagrajcie to ładnie dla Atlanty”). Kevin Matthews twierdził, że spopularyzował to jeszcze w latach 80. ze swojego programu radiowego w Chicago.

„Free Bird” jest także tradycyjnym utworem zamykającym amerykańskie zawody grania na gitarach powietrznych. Podczas grania utworu, zawodnicy, sędziowie i widzowie są zachęcani do wyjścia na scenę i wspólnego wykonania piosenki na gitarze powietrznej.

Pozycje na listach przebojów i wyniki sprzedaży

Piosenka sprzedała się w liczbie 2111000 pobrań w erze cyfrowej.

Wersja studyjna

Lista (1974–1975)	Pozycja
Canada RPM Top Singles	58
Billboard Hot 100	19

Wersja koncertowa

Lista (1976–77)	Pozycja
Canada RPM Top Singles	47
Billboard Hot 100	38
Cash Box Top 100	32

Lista (1979–80)	Pozycja
UK Singles Chart	43

Lista (1982)	Pozycja
Top 100 Singles	13
UK Singles Chart	21

Twórcy

Lynyrd Skynyrd

Wersja studyjna (1973)

• Ronnie Van Zant – wokal
• Allen Collins – gitara prowadząca i akustyczna
• Gary Rossington – gitara rytmiczna i slajdowa
• Ed King – gitara basowa
• Billy Powell – fortepian
• Bob Burns – perkusja
• „Roosevelt Gook” (producent Al Kooper) – organy, melotron

Dodatkowi muzycy (wersja koncertowa z 1976)

• Leon Wilkeson – gitara basowa
• Steve Gaines – gitary rytmiczne i główne

Dodanie Steve’a Gainesa do składu przywróciło Lynyrd Skynyrd do formuły, którą Ronnie Van Zant uważał za drogę do sukcesu grupy, dzięki posiadaniu w zespole trzech muzyków grających na gitarze prowadzącej. Końcowe solo „Free Bird” grane przez Collinsa zostało zmienione, tak aby obie gitary uzupełniały się i rzucały sobie nawzajem wyzwanie podczas wspólnej gry.

Covery utworu

Amerykańska grupa dance-popowa Will to Power utworzyła medley tej piosenki i piosenki Petera Framptona z 1976 roku „Baby, I Love Your Way” w 1988 roku. Utwór „Baby, I Love Your Way / Freebird Medley” spędził tydzień na pierwszym miejscu listy Billboard Hot 100.

Grupa Molly Hatchet scoverowała piosenkę na swoim albumie koncertowym z 1985 roku Double Trouble Live. Cover został wydany jako singiel promocyjny.

Utwór został również nagrany przez Wynonnę Judd na jej tribute albumie Skynyrd Frynds z 1994 roku.

Piosenka została również scoverowana przez zespół Bronx Casket Co. na albumie Hellectric z 2005 roku w stylu gotyckim.

Amerykański zespół jamowy Phish wykonywał na żywo utwór w wersji a cappella, najczęściej w latach 1993–94 i 1998.