Fregaty rakietowe typu Adelaide

Fregaty rakietowe typu Adelaide – typ sześciu australijskich fregat rakietowych, zbudowanych w latach 1978-1992 dla Royal Australian Navy, będący zmodyfikowaną wersją amerykańskich fregat typu Oliver Hazard Perry.

Fregaty rakietowe typu Adelaide

HMAS Melbourne po modernizacji
Kraj budowy	Stany Zjednoczone, Australia
Użytkownicy	Royal Australian Navy, Armada de Chile
Wejście do służby	1980-1993 (Australia) 2020 (Chile)
Wycofanie	2005-2019 (Australia)
Zbudowane okręty	6
Okręty w służbie	2 (Chile)
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	4100 t
Długość	138,1 m
Szerokość	14,3 m
Zanurzenie	6,7 m
Napęd	2 turbiny gazowe, 1 śruba
Prędkość	30 węzłów
Zasięg	4500 mil morskich przy prędkości 20 węzłów
Załoga	221
Uzbrojenie	1 armata automatyczna kalibru 76 mm 1 wyrzutnia Mk13 przeciwokrętowych pocisków rakietowych Harpoon lub przeciwlotniczych pocisków rakietowych SM-2MR 1 wyrzutnia Mk41 przeciwlotniczych pocisków rakietowych ESSM (dodana w trakcie modernizacji) 1 CIWS Phalanx 2 potrójne wyrzutnie torped kalibru 324 mm
Wyposażenie lotnicze	2 śmigłowce SH-60 Seahawk

Historia rozwoju

W latach siedemdziesiątych XX wieku, dowództwo Royal Australian Navy planowało wprowadzić do służby nowy typ okrętów w celu zastąpienia przestarzałych jednostek typu Daring i typu River. Rozważano dwie opcje zakupowe, pierwszą był zakup brytyjskich niszczycieli rakietowych typu 42, a drugą amerykańskie fregaty typu Oliver Hazard Perry. Finalnie zdecydowano się zakupić i wybudować na licencji fregaty typu Oliver Hazard Perry.

W kwietniu 1974 roku zatwierdzona została decyzja o nabyciu od Stanów Zjednoczonych dwóch jednostek. W 1977 zamówienie rozszerzono o zakup dodatkowych dwóch okrętów. Wszystkie jednostki konstruowane były w stoczni w Seattle, w stanie Waszyngton, należącej do Todd Shipyards Corporation (obecnie Todd Pacific Shipyards Corporation).

Pierwszy okręt HMAS „Adelaide” (FFG-01), którego budowa rozpoczęła się w lipcu 1977 roku zwodowano w czerwcu 1978 roku. Stępka pod drugą jednostkę położona została w marcu 1978 roku, a kadłub wodowany został w grudniu tego samego roku. W służbie we flocie australijskiej okręt otrzymał nazwę HMAS „Canberra” (FFG-02). Budowa trzeciej fregaty HMAS „Sydney” (FFG-03) rozpoczęła się w styczniu 1980 roku. Jednostka opuściła suchy dok we wrześniu tego samego roku. Powyższe okręty wybudowane zostały w wersji „krótkokadłubowej” (krótszym lądowiskiem śmigłowca).

Czwarta fregata HMAS „Darwin” (FFG-04) wybudowana została od podstaw zgodnie z założeniami projektu „długokadłubowego” (dłuższym lądowiskiem śmigłowca) i stanowiła australijską, podstawową linię rozwojową, do której w późniejszym okresie przebudowano pierwsze trzy jednostki. Prace przy HMAS „Darwin” (FFG-04) ruszyły w lipcu 1981 roku. Fregata zwodowana została w marcu 1982 roku. Wszystkie cztery jednostki weszły do służby w latach 1980–1984.

W 1983 roku australijski rząd podjął decyzję o budowie kolejnych dwóch fregat, które tym razem miały zostać skonstruowane w Australii, zgodnie z projektem HMAS „Darwin” (FFG-04). Ostatecznie okręty zbudowano w australijskich stoczniach. Stępka pod pierwszy z dodatkowych okrętów – HMAS „Melbourne” (FFG-05) położona został w lipcu 1985, natomiast kadłub zwodowano w maju 1989 roku. Budowa drugiej jednostki HMAS „Newcastle” (FFG-06) ruszyła w lipcu 1989 roku, a wodowanie odbyło się w lutym 1992 roku. Obie fregaty weszły do służby w latach 1992–1993 i skonstruowane zostały w stoczni w Williamstown w stanie Wiktoria.

Modernizacja okrętów

Od 1987 roku prowadzone były dyskusje na temat modernizacji jednostek typu Adelaide w przyszłości. W 1993 roku zainicjowano program modernizacji fregat Upgrade Project, znanego także jako program SEA 1390.

W 1994 roku oficjalnie rozpoczęto program modernizacyjny. W wyniku prowadzonego konkursu, wybrane zostały firmy TDS (obecnie Tenix Defence) oraz ADI Limited (obecnie Thales Australia). Firmy w latach 1995–1998 przeprowadziły pierwszą fazę projektu SEA 1390, polegającą na opracowaniu planów przebudowy okrętów typu Adelaide, m.in. poprzez wprowadzenie nowego systemu dowodzenia oraz radaru dozoru powietrznego, uzbrojenie okrętów w ulepszone pociski przeciwlotnicze oraz zainstalowanie nowych systemów hydrolokacyjnych.

Druga faza projektu SEA 1390 obejmowała implementację modyfikacji. W listopadzie 1998 roku firma ADI Limited wygrała przetarg na realizację tej części programu i w czerwcu 1999 roku podpisała kontrakt wart 900 milionów dolarów australijskich. Wprowadzenie nowych elementów zwiększyło wyporność do 4200 ton, co wymagało przystosowania jednostek w zakresie stabilności.

Prace nad drugą fazą rozpoczęły w 1999 roku. Planowano, że modernizacji poddane zostaną wszystkiefregaty. Przebudowa pierwszej jednostki miała rozpocząć się pod koniec 2002 roku, a jej powrót do służby miał nastąpić w maju 2003 roku. Ostatnia unowocześniona fregata miała zostać odebrana w grudniu 2005 roku. Po rozpoczęciu fazy implementacji ruszył etap trzeci, obejmujący przeprowadzenie studiów z zakresu możliwości zastąpienia pocisków przeciwlotniczych serii SM-1MR ulepszoną konstrukcją SM-2MR. Czwarta faza skupiała się na wprowadzeniu nowych pocisków. W lipcu 2004 roku firma ADI Limited wygrała przetarg na dostosowanie modernizowanych okrętów typu Adelaide do nowych rakiet i podpisała kontrakt wart 420,5 miliona dolarów australijskich. Modernizacja ta miała zakończyć się na początku 2009 roku. Dodatkowo okręty te wyposażono w wyrzutnię Mark 41 Vertical Launching System.

W listopadzie 2003 roku, najprawdopodobniej z powodu kłopotów z realizacją programu, zdecydowano, że dwa pierwsze okręty typu Adelaide nie zostaną poddane modernizacji i przeznaczone będą do wycofania ze służby. Przebudową tym samym objęto tylko cztery okręty. Modernizacja odbywała się w latach 2002–2009.

Służba okrętów

Wycofywanie fregat rozpoczęto w roku 2005, wycofując okręt HMAS „Canberra”. W 2019 roku wycofano dwie ostatnie fregaty o numerach FFG-05 oraz FFG-06, które w 2020 sprzedano dla Marynarki Wojennej Chile. Okręty te zostały zastąpione przez nową generację niszczycieli rakietowych typu Hobart oraz fregat rakietowych typu ANZAC.

W 2020 roku Armada de Chile przejęła dwa okręty: HMAS „Melbourne”, który 15 kwietnia 2020 wcielony do służby w tamtejszej marynarce wojennej i przemianowany na „Almirante Latorre” (FFG-14) oraz „HMAS Newcastle”, który został wcielony do służby tego samego dnia co pierwsza jednostka i przemianowany na „Capitán Prat” (FFG-11).

W 2018 Polska prowadziła zaawansowane rozmowy w sprawie zakupu od Australii dwóch okrętów tego typu w celu utrzymania zdolności bojowej polskiej Marynarki Wojennej. W sierpniu 2018 roku decyzją ówczesnego premiera Mateusza Morawieckiego negocjacje te zostały zerwane; w prasie fachowej okoliczności tego zostały określone jako skandaliczne i prowadzące do fiaska próby wzmocnienia polskiej floty.

Opis techniczny

Uzbrojenie

Na uzbrojenie fregat rakietowych typu Adelaide (prócz okrętów FFG-01 i FFG-02) składają się:

• wyrzutnia pocisków rakietowych Mk 13 Mod. 4 GMLS (Guided Missile Launching Systems) dla:
  • przeciwokrętowych pocisk manewrujący RGM-84L Harpoon Block 2
  • rakiet RIM-66L-2 Standard MR
• wyrzutnia Mk 41 dla rakiet RIM-162 Evolved Sea Sparrow;
• armata uniwersalna Mk 75 kalibru 76 mm;
• system CIWS Phalanx Block 1B;
• 2 wyrzutnie torpedowe kalibru 324 mm, dla torped Mk 32 Mod 5/Mod 7 oraz MU-90 Impact.

Systemy elektroniczne i sensory

Na systemy fregat rakietowych typu Adelaide (prócz okrętów FFG-01 i FFG-02) składają się:

• radar dozoru powietrznego AN/SPS-49A(V)1;
• radar dozoru nawodnego i nawigacyjny AN/SPS-55;
• zmodyfikowany radar AN/SPG-60 STIR (Separate Tracking and Illuminating Radar) systemu kierowania ogniem model Mk 92 kierowania ogniem armaty Mk 75 oraz rakiet Standard MR i RIM-162B ESSM;
• kadłubowa stacja hydrolokacyjna Thales Underwater Systems model UMS 4131;
• kadłubowa stacja hyfrolokacyjna Thales Underwater Systems model TSM 5424;

• system walki elektronicznej Rafael Advanced Defense C-Pearl-DV;

• 2 wyrzutnie celów pozornych kalibru 130 mm Mk 137;
• 2 wyrzutnie celów pozornych LRCR;
• 4 wyrzutnie celów pozornych Mk 234 Nulka;
• holowany, pasywny system elektro-akustyczny AN/SLQ-25 Nixie;
• sonar holowany Thales Underwater Systems Albatros.

Użytkownicy

Australia

Numer burtowy	Nazwa	Wejście do służby	Wycofanie ze służby	Zdjęcie	Uwagi
Royal Australian Navy
FFG-01	HMAS „Adelaide”	1980	2008		Zatopiony w 2011 roku jako wrak do nurkowania
FFG-02	HMAS „Canberra”	1981	2005		Zatopiony w 2009 roku jako wrak do nurkowania
FFG-03	HMAS „Sydney”	1983	2015
FFG-04	HMAS „Darwin”	1984	2017
FFG-05	HMAS „Melbourne”	1992	2019		Sprzedany do Chile
FFG-06	HMAS „Newcastle”	1993	2019		Sprzedany do Chile

Chile

Numer burtowy	Nazwa	Wejście do służby	Wycofanie ze służby	Uwagi
Armada de Chile
FFG-11	„Capitán Prat”	2020	w służbie	Ex. HMAS „Melbourne”, w służbie Royal Australian Navy w latach 1992-2019.
FFG-14	„Almirante Latorre”	2020	w służbie	Ex. HMAS „Newcaslte”, w służbie Royal Australian Navy w latach 1993-2019.

Zobacz też

Okręty o podobnej konfiguracji, zbudowane na bazie fregat Oliver Hazard Perry:

• Fregaty rakietowe typu Gabya
• Fregaty rakietowe typu Santa María
• Fregaty rakietowe typu Cheng Kung

Linki zewnętrzne

• Fregaty typu Adelaide na stronie Royal Australian Navy. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-19)]. (ang.).
• Fregaty typu Adelaide na stronie Współczesne okręty wojenne. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-29)]. (pol.).