Fryderyk III Hohenzollern

król Prus i cesarz Niemiec 1888

Fryderyk III, urodzony jako Friedrich Wilhelm Nikolaus Karl von Hohenzollern (ur. 18 października 1831 w Poczdamie, zm. 15 czerwca 1888 tamże) – cesarz niemiecki i król Prus, wolnomularz[1], dowódca wojskowy w stopniu feldmarszałka. Panował jedynie 99 dni, od 9 marca do 15 czerwca 1888. Zmarł na zapalenie płuc niedługo po wykonanej tracheotomii z powodu raka krtani pod postacią tzw. guza Ackermana[2][3].

Fryderyk III Hohenzollern
Ilustracja
ilustracja herbu
podpis
Cesarz niemiecki i Król Prus
Okres

od 9 marca 1888
do 15 czerwca 1888

Poprzednik

Wilhelm I Hohenzollern

Następca

Wilhelm II Hohenzollern

Dane biograficzne
Dynastia

Hohenzollernowie

Data i miejsce urodzenia

18 października 1831
Poczdam

Data i miejsce śmierci

15 czerwca 1888
Poczdam

Ojciec

Wilhelm I Hohenzollern

Matka

Augusta z Saksonii-Weimaru-Eisenach

Żona

Wiktoria Sasko-Koburska

Dzieci

Wilhelm II Hohenzollern
Charlotta Hohenzollern
Henryk Hohenzollern
Zygmunt Hohenzollern
Wiktoria Pruska
Waldemar Hohenzollern
Zofia Hohenzollern
Małgorzata Hohenzollern

Odznaczenia
Order Orła Czarnego (Prusy) Order „Pour le Mérite” Order „Pour le Mérite” z Liściem Dębu Krzyż Wielki Orderu Orła Czerwonego (Prusy) I Klasa Orderu Orła Czerwonego (Prusy) Order Królewski Korony (Prusy) Order Domowy Królewski Hohenzollernów z Mieczami na Wojennej Wstędze Krzyż Wielki Krzyża Żelaznego Krzyż Żelazny (1813) II Klasy Złoty Krzyż Zasługi Wojskowej Order Domowy Hohenzollernów z Mieczami Order św. Jerzego (Hanower) Order Lwa Złotego (Hesja) Order Lwa Złotego (Nassau) Order Alberta Niedźwiedzia (Anhalt) Order Wierności (Badenia) Order Zasługi Wojskowej Karola Fryderyka (Badenia) Order Lwa Zeryngeńskiego (Badenia) Order św. Huberta (Bawaria) Order św. Jerzego (Bawaria) Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia) Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia) Order Henryka Lwa (Brunszwik) Order Słonia (Dania) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Order Podwiązki (Wielka Brytania) Order Ludwika (Hesja) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Order Sabaudzki Wojskowy I Klasy Złoty Medal za Męstwo Wojskowe (Włochy, 1833–1946) Krzyż Wielki Orderu Świętego Ferdynanda (Sycylia) Komandor Orderu San Marino Order Korony Wendyjskiej (Meklemburgia) Krzyż Zasługi Wojskowej (Meklemburgia-Schwerin) Krzyż Zasługi Wojennej (Meklemburgia-Strelitz) Order Guadalupe (1853-1867, Meksyk) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia) Krzyż Wielki Orderu Świętego Stefana Komandor Orderu Marii Teresy Order Domowy i Zasługi Księcia Piotra Fryderyka Ludwika (Oldenburg) Wielka Wstęga Orderu Portretu Władcy (Iran) Wstęga Dwóch Orderów (Portugalia) Krzyż Wielki Orderu Chrystusa Krzyż Wielki Orderu Avis (Portugalia) Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Orła Białego (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny I klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława I klasy (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego II klasy (Imperium Rosyjskie) Order Korony Rucianej (Saksonia) Order Wojskowy św. Henryka (Saksonia) Order Sokoła Białego (Saksonia-Weimar) Order Ernestyński (Saksonia) Order Królewski Serafinów (Szwecja) Królewski Order Karola XIII (Szwecja) Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa Order Złotego Runa (Hiszpania) Order Osmana (Imperium Osmańskie) Krzyż Wielki Orderu Korony Wirtemberskiej Order Zasługi Wojskowej (Wirtembergia) Order Olgi (Wirtembergia) Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Wilhelma (Holandia) Krzyż Wielki Orderu Kalākauy (Hawaje)

Dzieciństwo i młodość

edytuj

Pochodził z dynastii Hohenzollernów, jego ojcem był przyszły cesarz niemiecki Wilhelm I Hohenzollern, a matką Augusta z Saksonii-Weimaru-Eisenach. Odebrał wszechstronne i staranne wykształcenie. Jego pierwszym wychowawcą i guwernerem był niemiecki archeolog i historyk Ernst Curtius. Po ukończeniu 18 lat przez jakiś czas kształcił się na Uniwersytecie w Bonn. Kolejne lata nauki wypełniły podróże. W 1851 roku wyjechał do Anglii na Wielką Wystawę Światową[4]. Miłością następcy tronu była armia. Rozpoczął edukację wojskową. W wieku 10 lat otrzymał stopień podporucznika Pierwszego Pułku Gwardii. W okresie studiów w Bonn wiosnę lub lato zawsze spędzał na manewrach[5]. Służbę w wojsku traktował jako zaszczyt. Cenił ją za jej sztukę, splendor i więzy braterstwa.

Następca tronu

edytuj

Książę Fryderyk angażował się w działalność kulturalną. Pasjonował się historią i archeologią. Zainspirował prace wykopaliskowe w Pergamonie i Olimpii. Opisywał ruiny i pomniki Bliskiego Wschodu. Dużo podróżował. Wraz z rodziną często bywał we Włoszech: w Rzymie, Florencji i Wenecji. Prowadził raczej proste, idylliczne życie. Od czasu do czasu pełnił też misje oficjalne. Był na pogrzebie zamordowanego cesarza Wszechrusi Aleksandra II. Odwiedził Hiszpanię króla Alfonsa XII. Złożył oficjalną wizytę papieżowi i królowi Włoch Wiktorowi Emanuelowi II[6]. To nie były istotne zadania. Kanclerz Otto von Bismarck za aprobatą cesarza wyraźnie faworyzował młodego księcia Wilhelma. To Wilhelm, a nie Fryderyk, zapoznawany był z polityką zagraniczną, a także reprezentował cesarza Niemiec w Sankt Petersburgu na uroczystościach z okazji osiągnięcia przez cesarzewicza Romanowa pełnoletności[7].

Podczas wojny duńskiej (1864), służył jako oficer pod dowództwem Friedricha von Wrangla, a w wojnie z Austrią (1866) dowodził siłami zbrojnymi, które odniosły spory sukces podczas bitwy pod Sadową 3 lipca 1866. W wojnie prusko-francuskiej (1870–1871), mianowany na feldmarszałka również dowodził wojskiem, a po zwycięstwie stał się orędownikiem idei cesarstwa niemieckiego. Udział w sukcesach wojennych następcy tronu miał szef sztabu, hr. Leonhard von Blumenthal (1810–1900). Pomimo niechęci do Otto v. Bismarcka, po zjednoczeniu Niemiec 1871 roku, zaakceptował jego politykę. Dążył bezskutecznie do zawarcia przymierza niemiecko-brytyjskiego.

W 1885 roku gościł na zamku w Jarocinie, gdzie spotkał się z członkami urzędu miasta. Jak pisze Stanisław Karwowski w pracy Miasto Jarocin i jego dziedzice, następca tronu miał zwrócić się do jednego z urzędników: Pan z pewnością mówisz po polsku. Ten zaprzeczył: Niech Bóg uchowa! Na to Fryderyk odpowiedział, że jego zdaniem każdy urzędnik w Wielkim Księstwie Poznańskim powinien znać obadwa języki krajowe.

Władca liberałów

edytuj

Na przełomie roku 1886–1887 książę Fryderyk cierpiał na uporczywą chrypkę. Został zbadany przez lekarza. Pierwsze prognozy co do stanu zdrowia księcia nie budziły obaw. Wykryto niedużą narośl na gardle. Później okazało się, że to rak. Przeprowadzono konsultację. Badanie wykonane na początku listopada 1887 roku wykazało, że narośl na gardle jest jednak złośliwa. Fryderyk, nadzieja całego pokolenia liberałów niemieckich[8], został cesarzem 9 marca 1888 roku[9]. Był już wówczas bardzo chory. Świadomy swego stanu zdrowia nie dokonał po objęciu tronu żadnych poważnych zmian. Kanclerz Otto von Bismarck zachował stanowisko. Chory cesarz doprowadził jedynie do dymisji ministra spraw wewnętrznych Roberta von Puttkamera. Podpisał ustawę o przedłużeniu kadencji Reichstagu z trzech do pięciu lat[10]. 11 czerwca przyjął w swojej rezydencji Friedrichskron króla Szwecji Oskara II. Była to ostatnia wizyta, którą przyjął. Zmarł wycieńczony chorobą 15 czerwca 1888 roku po zaledwie 99 dniach panowania. Jego następcą został syn Wilhelm II. Stąd rok 1888 w bywa nazywany Rokiem Trzech Cesarzy.

Małżeństwo i dzieci

edytuj

W 1858 poślubił brytyjską księżniczkę Wiktorię Koburg (1840–1901) – córkę królowej brytyjskiej Wiktorii. Z małżeństwa tego urodzili się:

Tytulatura

edytuj

Fryderyk, z łaski Bożej cesarz niemiecki, król Prus, margrabia Brandenburgii, burgrabia Norymbergi, hrabia Hohenzollern, suweren i wielki książę Śląska oraz hrabstwa kłodzkiego, wielki książę Nadrenii i Poznania, książę Saksonii, Westfalii i Angarii, Pomorza, Lüneburga, Szlezwiku, Holsztynu, Magdeburga, Bremy, Geldrii, Kleve, Julich i Bergu, jak również Wendów i Kaszub, Krosna, Lęborka, Meklemburgii etc. landgraf Hesji i Turyngii, margrabia Górnych i Dolnych Łużyc, książę Oranii, książę Rugii, Fryzji Wschodniej, Paderborn i Pyrmontu, Halberstadt, Münster, Minden, Osnabrück, Hildesheim, Verden, Kamienia, Fuldy, Nassau, Mörs etc. uksiążęcony hrabia Hennebergu, hrabia Marchii, Ravensburga, Hohenstein, Tecklenburg i Lingen, Mansfeld, Sigmaringen i Veringen, pan Frankfurtu, etc., etc.

Odznaczenia

edytuj

Do 1874[11]:

Genealogia

edytuj
Prapradziadkowie

August Wilhelm Hohenzollern
(1722–1758)
∞1742
Luiza Amelia z Brunszwiku-Wolfenbüttel
(1722–1780)

landgraf Hesji-Darmstadt
Ludwik IX
(1719–1790)
∞1741
Karolina Wittelsbach (Pfalz-Zweibrücken)
(1721–1774)

Karol I z Meklemburgii-Strelitz
(1708–1752)
∞1735
Elżbieta Albertyna z Saksonii-Hildburghausen
(1713–1761)

Jerzy Wilhelm z Hesji-Darmstadt
(1722–1782)
∞1748
Maria Luiza z Leiningen-Dagsburg-Falkenburg
(1729–1818)

Ernest August II z Saksonii-Weimar-Eisenach
(1737–1758)
∞1756
Anna Amalia z Brunszwiku-Wolfenbüttel
(1739–1807)

landgraf Hesji-Darmstadt
Ludwik IX
(1719–1790)
∞1741
Karolina Wittelsbach (Pfalz-Zweibrücken)
(1721–1774)

cesarz Rosji
Piotr III Romanow
(1728–1762)
∞1745
cesarzowa Rosji
Katarzyna II Wielka
(1729–1796)

Fryderyk Eugeniusz Wirtemberski
(1732–1797)
∞1753
Fryderyka Dorota Zofia z Brandenburgii-Schwedt
(1736–1798)

Pradziadkowie

król Prus
Fryderyk Wilhelm II Pruski
(1744–1797)
∞1769
Fryderyka Luiza z Hesji-Darmstadt
(1751–1805)

Karol II z Meklemburgii-Strelitz
(1741–1816)
∞1768
Fryderyka Karolina z Hesji-Darmstadt
(1752–1782)

Karol August Wettyn
(1757–1828)
∞1775
Luiza z Hesji-Darmstadt
(1757–1830)

car Rosji
Paweł I Romanow
(1754–1801)
∞1776
Zofia Wirtemberska
(1759–1828)

Dziadkowie

król Prus
Fryderyk Wilhelm III Pruski
(1770–1840)
∞1793
Luiza z Meklemburgii-Strelitz
(1776–1810)

Karol Fryderyk Wettyn
(1783–1853)
∞1804
Maria Pawłowna Romanowa
(1786–1859)

Rodzice

cesarz niemiecki
Wilhelm I Hohenzollern
(1797–1888)
∞1829
Augusta z Saksonii-Weimaru-Eisenach
(1811–1890)

Fryderyk III Hohenzollern (1831–1888), cesarz niemiecki

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Wolnomularstwo w świetle encyklopedyj. Wypisy, Warszawa 1934, s. 6.
  2. Wiatr M., Składzień J., Kurzyński M. Retrospektywna ocena wyników leczenia chorych operowanych z powodu raka brodawkowatego krtani. „Otorynolaryngologia”. 3 (2), s. 69–72, czerwiec 2004. 
  3. Jain I. Lin. Virchow’s Pathological Reports on Frederick III’s Cancer. „The New England Journal of Medicine”. 311 (19), s. 1261–1264, listopad 1984. PMID: 6387486. 
  4. Theo Aronson, Cesarze niemieccy 1871-1918, Kraków 1998, s. 27.
  5. Theo Aronson, op. cit., Kraków 1998, s. 27.
  6. Theo Aronson, op. cit., Kraków 1998, s. 122.
  7. Theo Aronson, op. cit., Kraków 1998, s. 116.
  8. Martha Schad, Hohenzollernowie, Warszawa 2004, s. 55.
  9. Theo Aronson, op. cit., Kraków 1998, s. 134.
  10. Theo Aronson, op. cit., Kraków 1998, s. 162.
  11. Handbuch über den preussischen Staat. Berlin: 1874, s. 3–4.
  12. Staatshandbuch für Württemberg. Stuttgart: 1877, s. 96.
  13. The Royal Tourist–Kalakaua’s Letters Homefrom Tokio to London. Hawaiian Historical Society, 1971, s. 104. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Sebastian Haffner: Prusy bez legendy: Zarys dziejów. Warszawa: Oficyna Historii XIX i XX wieku, 1996. ISBN 83-905989-3-0.
  • Frank Lorenz Müller, Der 99-Tage-Kaiser. Friedrich III. von Preußen – Prinz, Monarch, Mythos. Siedler, München 2013.
  • Jerzy Krasuski, Historia Niemiec, Wrocław 2004.
  • Theo Aronson, Cesarze niemieccy 1871-1918, Kraków 1998.
  • Martha Schad, Hohenzollernowie, Warszawa 2004.