Fryderyk I Badeński
Fryderyk I (niem. Friedrich I. Wilhelm Ludwig Großherzog von Baden, ur. 9 września 1826 w Karlsruhe, zm. 28 września 1907 na Mainau) – wielki książę Badenii w latach 1856–1907, regent w latach 1852–1856.
| |
| |
.PNG){kind=small}
| |
| wielki książę Badenii | |
| Okres |
od 1856 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia |
badeńska |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Dzieci |
Fryderyk II Badeński, |
| Odznaczenia | |
          
| |
Życiorys
edytujBył trzecim synem wielkiego księcia Leopolda i córki króla Szwecji, Zofii Wilhelminy von Holstein-Gottorp. Jako że jego starszy brat Ludwik był nieuleczalnie chory, Fryderyk został po śmierci ojca regentem, a później wielkim księciem. Fryderyk uchodził za władcę liberalnego i zwolennika monarchii konstytucyjnej. W czasie jego rządów przeprowadzono w Badenii wiele ważnych reform, m.in. wprowadzono małżeństwo oparte na prawie cywilnym (małżeństwo cywilne). O ile nauczanie religii w szkołach pozostawił w gestii kościołów, to pozostałe przedmioty podlegały państwowemu nadzorowi. Wprowadził w Badenii tajne i bezpośrednie wybory do drugiej izby parlamentu.
Pod jego panowaniem miasto Mannheim stało się centrum lokalnego przemysłu. Rozbudowano drogi wodne i koleje zgodnie z ówczesnymi wymogami industrializacji. Wielki Książę dając zielone światło wielu inicjatywom położył fundament dla dobrobytu gospodarczego w południowo-zachodnich Niemczech. Fryderyk I był wielkim mecenasem i miłośnikiem sztuki. Z jego poręczenia powołano do życia wielkoksiążęcą Akademię Sztuk Pięknych (obecnie Państwowa Akademia Sztuk Pięknych w Karlsruhe). W 1878 roku powstała też uczelnia techniczna – Hochschule Karlsruhe – Technik und Wirtschaft. W 1853 roku Fryderyk I nabył wyspę Mainau na Jeziorze Bodeńskim, na którą sprowadził wiele egzotycznych roślin, kładąc w ten sposób podwaliny pod przyszły wspaniały park.
Dzięki jego zasługom na polu szerzenia kultury, oświaty i techniki wykładowcy politechniki w Karlsruhe zwrócili się z prośbą o nadanie jego imienia tej uczelni, na co Fryderyk wyraził zgodę.
W 1857 został szefem austro-węgierskiego Pułku Piechoty Nr 50[1].
Rok 1888 był dla wielkiego księcia Fryderyka i jego małżonki, wielkiej księżnej Luizy, czasem wielkiej próby. 23 lutego roku na zapalenie płuc zmarł drugi syn książęcej pary Ludwik Wilhelm. Książę Ludwik Wilhelm odbył studia w Heidelbergu. Należał do korporacji Suevia Heidelberg. Pełnił także przez krótki okres służbę wojskową. Jedna z wersji głosi, że nie umarł na zapalenie płuc, a wskutek postrzału w pojedynku[2]. 9 marca 1888 zmarł również ojciec wielkiej księżnej cesarz Wilhelm I oraz brat cesarz Fryderyk III 15 czerwca.
Odznaczenia
edytuj- Wielki Mistrz Orderu Wierności (Wielkie Księstwo Badenii)
- Wielki Mistrz Orderu Zasługi Wojskowej Karola Fryderyka (Wielkie Księstwo Badenii)
- Wielki Mistrz Orderu Bertholda I – fundator (Wielkie Księstwo Badenii)
- Wielki Mistrz Orderu Lwa Zeryngeńskiego (Wielkie Księstwo Badenii)
- Krzyż Wielki Orderu Ludwika (Wielkie Księstwo Hesji)[3]
- Krzyż Wielki Orderu Ernestyńskiego (Księstwa Saskie)[3]
- Krzyż Wielki Orderu św. Stefana (Austro-Węgry)[3]
- Krzyż Wielki Orderu Korony (Królestwo Wirtembergii)[3]
- Krzyż Wielki Legii Honorowej (Republika Francuska)[3]
- Krzyż Żelazny I i II klasy (Królestwo Prus)
Małżeństwo i potomstwo
edytujW 1856 w Berlinie ożenił się z Luizą Marią Elżbietą, księżną von Hohenzollern, córką Wilhelma I Hohenzollerna i Augusty z Saksonii-Weimaru. Miał z nią troje dzieci:
- Fryderyk Wilhelm Ludwik Leopold August (1857–1928) – wielki książę Badenii w latach 1907–1918
- Zofia Maria Wiktoria (1862–1930) – żona króla szwedzkiego Gustawa V
- Ludwik Wilhelm Karol Fryderyk (1865–1888)
Przypisy
edytuj- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1914 ↓, s. 478.
- ↑ Wolf Ernst Hugo Emil Graf von Baudissin: Aus meiner Dienstzeit. Digitalisat.
- ↑ a b c d e Hof- und Staats-Handbuch des Grossherzogthums Baden. Karlsruhe: 1850, s. 3
Bibliografia
edytuj- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914.
- Uwe A. Oster: Die Großherzöge von Baden (1806–1918), Regensburg 2007 (Verlag Friedrich Pustet), ISBN 3-7917-2084-8.
- Hermann Oncken: Großherzog Friedrich I. von Baden und die deutsche Politik von 1854–1871: Briefwechsel, Denkschriften, Tagebücher. 2 Bände. Stuttgart: Deutsche Verlags-Anstalt, 1927.
- Hans Georg Zier: Friedrich I. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 5, Duncker & Humblot, Berlin 1961, S. 490–492.