Fuþork
Fuþork lub fuþorc – odmiana alfabetu runicznego wywodząca się z fuþarku starszego, używana na Wyspach Brytyjskich.
Powstanie fuþorku związane było bezpośrednio z potrzebą dostosowania pisma do zmian fonetycznych zachodzących w procesie wyodrębniania się z języka pragermańskiego języka staroangielskiego. Pierwotne 24 litery fuþarku starszego zostały uzupełnione najpierw o 4 nowe litery służące do zapisu samogłosek: ᚪ (a), ᚩ (ō) ᚣ (y), ᛠ (ea). Runa ᚨ została w fuþorku użyta do zapisu samogłoski æ, zaś ᛟ œ. Nastąpiło także ujednolicenie wielkości run, poprzez uzupełnienie ᛜ, ᛃ i ᚲ o tzw. pień. W późniejszym okresie fuþork rozwinął się do postaci 31-literowej, poprzez dodanie nowych znaków spółgłoskowych ᛣ (k), ᚸ (ḡ) i ᛤ (ḵ).
Zachowało się zaledwie około 100 inskrypcji zapisanych fuþorkiem. Wraz z chrystianizacją Wysp Brytyjskich alfabet ten został wyparty przez pismo łacińskie.
Runy edytuj
Runy fuþorku wraz z wartością fonetyczną:
 |
f |
 |
u |
 |
þ |
 |
o |
 |
r |
 |
c |
 |
g |
 |
w |
 |
h |
 |
n |
 |
i |
 |
j |
 |
ï |
 |
p |
 |
x |
 |
s |
 |
t |
 |
b |
 |
e |
 |
m |
 |
l |
 |
ŋ |
 |
œ |
 |
d |
 |
a |
 |
æ |
 |
y |
 |
ea |
 |
ḡ |
 |
k |
 |
ḵ |
Bibliografia edytuj
- Paulina Horbowicz, Gert Kreutzer, Witold Maciejewski, Dominika Skrzypek: Runy. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2011. ISBN 978-83-7436-259-7.