Górale Żywieccy

(Przekierowano z Górale żywieccy)

Górale Żywieccy, Żywczakigóralska grupa etnograficzna ludności polskiej zamieszkująca Beskid Żywiecki, Beskid Mały oraz część Beskidu Śląskiego[1] w historycznych granicach Małopolski (Żywiecczyzna)[2].

Górale Żywieccy
Miejsce zamieszkania

Polska (Żywiecczyzna)

Język

polski standardowy
gwara żywiecka

Religia

rzymski katolicyzm

Grupa

Górale, Polacy

Górale żywieccy, 2008

Folklor i obrzędowość

edytuj

Muzyka i taniec

edytuj

Muzyka i śpiew Górali Żywieckich była i jest zróżnicowana ze względu na użycie instrumentów własnego wyrobu i osobowości miejscowych muzyków. Melodie są urwane, przeciągłe, często były nazywane od nazwiska autora: „nuta Majcherkowa”, „Gajdosowa”[3]. Instrumenty obecne w zespołach, np. w grupie Grojcowianie to skrzypce. Popularne tańce w repertuarze to m.in. obyrtki, halne i wirchowe. Dawniej występowały na tym terenie skrzypce żłobione - w 2016 roku, dzięki osobom skupionym w projekcie „Ocalone gęśle” wykonano kilka par skrzypiec w oparciu o model ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żywcu[4].

 
Pracownia twórców z projektu „Ocalone gęśle” (odtworzenie skrzypiec żłobionych występujących na terenie Beskidu Żywieckiego, w oparciu o model ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Żywcu)
 
Pracownia wyrobu gęśli - instrumentu Beskidu Żywieckiego.

Strój odświętny

edytuj
Osobny artykuł: Strój górali żywieckich.

Kobiety

 
Strój góralki - Beskid Żywiecki
  • Bluzka bawełniana lub lniana z kryzą przy szyi i przy rękawach, haftowana
  • Gorset aksamitny haftowany ręcznie wzory kwiatowe i krzyżykowany, sznurowany z przodu czerwoną wstążką
  • Spódnica wełniana tybetowa w drobny deseń kwiatowy (różyczki i listki), kolory tła: czarny, zielony, czerwony, kremowy, żółty, pomarańczowy, ciemny róż, bordowy
  • Fartuch lub zapaska bawełniana haftowana w drobne wzory roślinne i geometryczne.
  • Kopyta (skarpety) - kopyce - z sukna i kierpce skórzane
  • Czerwone korale
  • Czepiec (dla mężatek) bawełniany haftowany w drobne ząbki
  • Chustka na głowę i łoktusza wełniana, tybetowa we wzory kwiatowe i tureckie
 
Wzór na fartuchu w stroju kobiecym górali żywieckich

Mężczyźni

  • Koszula biała bawełniana
  • Białe portki z sukna wełnianego. Wzdłuż nogawki biegnie czarny szew z rozcięciem bocznym u dołu.
  • Kamizelka (tzw. bruclik) bez rękawów koloru czerwieni makowej, szafiru lub czarna z rzędem dziurek i guzików oraz dwoma rzędami ozdobnych „chwościków”
  • Kopytka (skarpety) wełniane wykonane ręcznie na drutach. Do tego kierpce (buty) skórzane.
  • Trzos (pas) skórzany, wytłaczany i wybijany mosiężnymi guzami, zapinany na trzy lub cztery klamry
  • Kłobuk (kapelusz) czarny z czerwonym sznurkiem i czerwonym obszyciem[5]

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Roman Marcinek (red.), Encyklopedia Polski, 1996, s.194, ISBN 83-86328-60-6, ISBN 978-83-86328-60-4.
  2. Żywiecczyzna – IBR wiki [online], ibrbs.pl [dostęp 2017-04-19] (pol.).
  3. Maria Romowicz, Folklor górali żywieckich, t.1, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechiniania Kultury, 1978.
  4. Ocalone gęśle - „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych” [online], www.grojcowianie.org [dostęp 2016-12-13].
  5. Grojcowianie - górale żywieccy [online], www.grojcowianie.org [dostęp 2016-12-04].