Góry Wałbrzyskie
Góry Wałbrzyskie (332.42, niem. Waldenburger Bergland, też Waldenburger Gebirge) – pasmo górskie w Sudetach Środkowych, w całości w Polsce; najwyższy szczyt – Borowa, 853 m n.p.m.
 Widok z Rogowca na Rybnicki Grzbiet, Borową i Górę Suchą | |
| |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion |
Góry Wałbrzyskie |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
Polska |
OpisEdytuj
Przebiegają na długości 35 km z północnego zachodu na południowy wschód, od doliny Bobru do doliny Bystrzycy[1][2].
PołożenieEdytuj
Od południa, poprzez dolinę Leska i Kotlinę Wałbrzyską graniczą z Górami Kamiennymi i Kotliną Kamiennogórską, a od zachodu z Górami Lisimi będącymi grzbietem Rudaw Janowickich. Na północnym zachodzie docierają aż do Gór Kaczawskich. Na północy przechodzą płynnie w Pogórze Wałbrzyskie, a na wschodzie w dolinie Bystrzycy łączą się z Górami Sowimi[2].
Rzeźba terenuEdytuj
Góry Wałbrzyskie składają się z kilku części. Są to:
- Masyw Trójgarbu i Krąglaka[1],
- Masyw Chełmca[1],
- Kotlina Wałbrzyska[1],
- Góry Czarne[1],
- Rybnicki Grzbiet[1].
SzczytyEdytuj
Najwyższym szczytem jest Borowa – 853 m n.p.m. (a nie Chełmiec, jak przez wiele lat uważano, który mierzy 850 m n.p.m). Wybitnymi szczytami są także Chełmiec i Trójgarb, które przez co najmniej kilkadziesiąt dni w roku są widoczne i łatwo rozpoznawalne z odległego o 60 kilometrów w linii prostej Wrocławia. Inne szczyty to Kozioł – 774 m n.p.m., Wołowiec – 776 m n.p.m., Mały Wołowiec – 720 m n.p.m.
Budowa geologicznaEdytuj
Góry Wałbrzyskie leżą na obszarze zewnętrznej, północnej części niecki śródsudeckiej, w której warstwy skalne zapadają ku środkowi (tutaj ku południowi). Zbudowane są ze skał osadowych, głównie piaskowców, zlepieńców i łupków oraz wulkanicznych – porfirów, melafirów i ich tufów. Skały te powstały w karbonie i permie. W górnym karbonie powstały złoża węgla kamiennego, a w mezozoiku – żyłowe złoża barytu. Powierzchnie wysoczyzn pokrywają plejstoceńskie lessy, natomiast zbocza gór plejstoceńskie i holoceńskie rumosze skalne i gliny zboczowe[2].
WodyEdytuj
Teren Gór Wałbrzyskich należy w całości do dorzecza Odry. Oprócz Bobru i Bystrzycy – których tylko niewielkie odcinki znajdują się na granicy Gór Wałbrzyskich – najważniejszymi rzekami są Pełcznica i Lesk. Znajdują się tu także źródłowe odcinki Strzegomki i Nysy Szalonej na północnym zachodzie oraz Ścinawki na południowym wschodzie[2].
MiejscowościEdytuj
Głównym miastem na tym obszarze jest Wałbrzych, poza tym mniejsze miasta to: Boguszów-Gorce, Szczawno-Zdrój i Jedlina-Zdrój oraz wiele wsi, m.in. Stare Bogaczowice i Czarny Bór[2].
Ochrona przyrodyEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e f g Janusz Czerwiński: Sudety. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 231–232. ISBN 83-7079-677-X.
- ↑ a b c d e Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 10, Wrocław 2005.
BibliografiaEdytuj
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 10, Wrocław 2005
- Góry Wałbrzyskie i Góry Kamienne. Skala 1:50 000. Wyd. 1. Wrocław: Studio PLAN, 2016.