Głodek kutnerowaty
Głodek kutnerowaty[4] (Draba tomentosa Clairv.) – gatunek rośliny z rodziny kapustowatych.
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
głodek kutnerowaty | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Draba tomentosa Clairv. Man. Herbor. Suisse 217 1811[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Rozmieszczenie geograficzne edytuj
Występuje wyłącznie w górach Europy: w Alpach, Apeninach, Pirenejach, Pirynie i Karpatach Zachodnich. W Polsce występuje tylko w Tatrach Zachodnich i to zaledwie na kilku stanowiskach, a wszystkie znajdują się w Czerwonych Wierchach: na północnej ścianie Krzesanicy, na opadających do Wyżniej Świstówki Małołąckiej stokach Kopy Kondrackiej, w Kobylarzowym Żlebie oraz w Rzędach Tomanowych i na kopule szczytowej Ciemniaka. Podane w 1891 stanowisko na Giewoncie (bez bliższego określenia miejsca) nie zostało odszukane[5].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Niewielka roślina poduszkowa z wielogłowym, zdrewniałym korzeniem. Osiąga wysokość 4-8 cm[6]. Występuje pojedynczo, lub tworzy poduszkowate darnie.
- Liście
- Większość liści zebrane w różyczkę liściową u nasady łodygi. Są całobrzegie. Liści łodygowych jest zaledwie 1-2 i czasami mają kilka ząbków na brzegach[6].
- Kwiaty
- O białej barwie, zebrane po kilka w grono na szczycie łodygi. Mają 4 płatki korony trzykrotnie dłuższe od działek kielicha. Słupek kwiatowy, szypułki kwiatowe i oś grona są owłosione[6].
- Owoc
- Podługowata łuszczyna zaokrąglona na obydwu końcach[6].
Biologia i ekologia edytuj
Bylina, hemikryptofit lub chamefit. W Tatrach występuje zazwyczaj na stokach o południowej ekspozycji i tylko na wapiennym podłożu. Liczba chromosomów 2n = 16[5]. Gatunek charakterystyczny dla Ass. Drabo-Artemisietum[7].
Zagrożenia edytuj
Kategorie zagrożenia gatunku:
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)[8]: R (rzadki); 2016: EN (zagrożony)[9].
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin (2001): VU (vulnerable, narażony); 2014: EN (zagrożony)[10].
Populacje tego gatunku w polskich Tatrach są dość duże pod względem liczby osobników i w większości znajdują się poza szlakami turystycznymi i taternickimi terenami wspinaczkowymi. Wiele stanowisk znajduje się również w słowackiej części Czerwonych Wierchów oraz w Tatrach Bielskich. Nie są więc bezpośrednio zagrożone przez ludzi. Rosną w takich miejscach, że nie zagrażają im również lawiny kamienne i śnieżne. Być może nieznalezione jeszcze populacje znajdują się w innych, trudno dostępnych skałach Tatr. Jednakże niewielki obszar, na którym występuje ten gatunek i niewielka jego populacja uzasadnia zaliczenie go do gatunków w Tatrach zagrożonych (według klasyfikacji IUCN kategoria zagrożenia VU)[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
- ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b c d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.