Gacrux

gwiazda w gwiazdozbiorze Krzyża Południa

Gacrux (Gamma Crucis, γ Cru) – trzecia co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze Krzyża Południa (wielkość gwiazdowa: 1,64m). Odległa od Słońca o około 89 lat świetlnych.

Gacrux
γ Crucis
Ilustracja
Gacrux (u góry zdjęcia) spośród gwiazd Krzyża Południa wyróżnia czerwonawa barwa
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Krzyż Południa

Rektascensja

12h 31m 09,960s[1]

Deklinacja

-57° 06′ 47,57″[1]

Paralaksa (π)

0,03683 ± 0,00018[1]

Odległość

88,56 ± 0,43 ly
27,15 ± 0,13 pc

Wielkość obserwowana

1,64m[1]

Ruch własny (RA)

28,23 ± 0,14 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

−265,08 ± 0,12 mas/rok[1]

Prędkość radialna

21,00 ± 0,10 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

czerwony olbrzym

Typ widmowy

M3,5 III[1]

Masa

~3[2] M

Promień

~113[2] R

Wielkość absolutna

-0,58m[3]

Jasność

1500 L[2]

Temperatura

3400 K[2]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

7422 pc[3]

Mimośród

0,1527[3]

Alternatywne oznaczenia
2MASS: J12310993-5706474
Cordoba Durchmusterung: CD−56°4504
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 468
Boss General Catalogue: GC 17052
Katalog Gliesego: GJ 470
Katalog Henry’ego Drapera: HD 108903
Katalog Hipparcosa: HIP 61084
Katalog jasnych gwiazd: HR 4763
SAO Star Catalog: SAO 240019
CPD−56°5272

Nazwa edytuj

Nazwa własna gwiazdy Gacrux jest nowoczesnym, sztucznym tworem pochodzi z połączenia pierwszej sylaby oznaczenia Bayera „Gamma” i łacińskiej nazwy gwiazdozbioru „Crux”[2][4]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Gacrux dla określenia tej gwiazdy[5].

Z terenów Polski nie można jej obserwować, należy do obiektów widocznych jedynie na południe od 33 stopnia szerokości geograficznej północnej[2].

Charakterystyka edytuj

 
Położenie w gwiazdozbiorze

Jej wielkość absolutna wynosi −0,58m[3]. Jest to czerwony olbrzym, należący do typu widmowego M3,5 III. Jego temperatura to około 3400 K, masa ok. 3 mas Słońca, a promień 113 promieni Słońca, czyli ok. 79 mln km. Jasność gwiazdy wynosi ok. 1500 jasności Słońca. Gacrux zakończył syntezę wodoru w hel w jądrze, a prawdopodobnie także helu w węgiel (wskazuje na to fakt, że jest to gwiazda zmienna półregularna) i zwiększa jasność, przekształcając się w mirydę[2].

Atmosfera tej gwiazdy jest bogata w bar, co zwykle wskazuje, że następuje przepływ materii od bardziej zaawansowanego ewolucyjnie towarzysza. Zazwyczaj ten towarzysz staje się później białym karłem[6]. Jednak taki towarzysz nie został jeszcze odkryty[2].

Gacrux jest gwiazdą wizualnie podwójną, jej optyczny towarzysz ma jasność 6,45m i typ widmowy A3 V[7], lecz znajduje się około czterokrotnie dalej od Słońca[2]. Można go dostrzec już przez lornetkę w odległości 128,9″ od składnika głównego[8]. Washington Double Star Catalog wymienia jeszcze jeden składnik optyczny, gwiazdę C o wielkości 9,74m odległą o 165,7″ od olbrzyma (pomiar z 2010 r.)[8][9].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h Gacrux w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f g h i Jim Kaler: Gacrux. STARS. [dostęp 2017-12-08]. (ang.).
  3. a b c d Anderson E., Francis C.: HIP 61084. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2017-12-08]. (ang.).
  4. Crux, the southern cross. W: Ian Ridpath: Star Tales. James Clarke & Co., 1988. ISBN 978-0-7188-2695-6.
  5. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-12-08].
  6. A.E. Gomez i inni, Absolute magnitudes and kinematics of barium stars, „Astronomy and Astrophysics”, 319, 1997, s. 881–885, Bibcode1997A&A...319..881G (ang.).
  7. HD 108925 w bazie SIMBAD (ang.)
  8. a b Mason et al.: WDS J12312-5707A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  9. CPD-56 5276 w bazie SIMBAD (ang.)

Linki zewnętrzne edytuj