Gaj Wielki (wieś w województwie wielkopolskim)

Gaj Wielki – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, w gminie Kaźmierz.

Artykuł	52°27′32″N 16°34′43″E
- błąd	38 m
WD	52°30'N, 16°31'E, 52°29'N, 16°31'E, 52°29'N, 16°31'E
- błąd	20293 m
Odległość	977 m

Gaj Wielki
— wieś —
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	szamotulski
Gmina	Kaźmierz
Wysokość	86-92 m n.p.m.
Liczba ludności	494
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	64-530
Tablice rejestracyjne	PSZ
SIMC	0584538
Położenie na mapie gminy Kaźmierz Gaj Wielki
Położenie na mapie Polski Gaj Wielki
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Gaj Wielki
Położenie na mapie powiatu szamotulskiego Gaj Wielki
52°27′32″N 16°34′43″E

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Wieś sołecka - położona 18 km na południe od Szamotuł, przy trasie drogi krajowej nr 92 z Poznania do Świecka.

W dokumentach wymieniana od 1383 r. Znaleziono tutaj naczynia i ozdoby pochodzące z osady wczesnohistorycznej.

Z Gaju Wielkiego wywodzili się Skórowie z rodu Awdańców. Najbardziej znanym przedstawicielem rodu był Piotr Skóra (zm. 1468 r.), protoplasta linii Obornickich. Pełnił m.in. funkcje kasztelana kaliskiego i starosty generalnego Wielkopolski. Stał się właścicielem Gaju Wielkiego i 3 wsi w okolicy, Kiączyna, Międzychodu wraz z wójtostwem i 5 wsiami oraz tenuty obornickiej. W 1466 r. był jednym z negocjatorów pokoju toruńskiego z Krzyżakami. Pochowany został w Obornikach.

Gaj Wielki wielokrotnie zmieniał właścicieli. W XIX w. należał do rodziny Hebanowskich, z której wywodził się znany architekt Stanisław Hebanowski - twórca wielu XIX-wiecznych pałaców wielkopolskich. Z tejże rodziny pochodził znany reżyser teatralny - również Stanisław. W 1939 r. majątek Gaj Wielki należał do doktora Bogumiła Hebanowskiego i składał się z 1483 ha ziemi, miał cegielnię i gorzelnię.

Zachował się dawny parterowy dworek - dom z końca XVIII w. o konstrukcji szachulcowej, kryty wysokim dachem czterospadowym. Przy nim istnieją 2 oficyny: z drugiej połowy XIX w. i przełomu XIX i XX w. W pobliżu rozciąga się park krajobrazowy (pozostałości) z XIX w. Przy szosie stoi budynek dawnej poczty konnej o cechach późnoklasycznych z polowy XIX w. z dwoma bocznymi skrzydłami. Była to jedna ze stacji służąca zmianie koni na trasie z Poznania do Berlina. W drugiej połowie XIX w. między Szamotułami a Gajem Wielkim istniało stałe połączenie dzięki kursującemu raz dziennie czteroosobowemu wozowi pocztowemu.

Obok sklepu stoi figura chłopa pospawana z różnych elementów metalowych - dzieło księdza Zygmunta Humerczyka.

Na północny wschód od wsi uruchomiono w 1980 r. niewielką kopalnie ropy naftowej o wydajności około 50 ton na dobę.

Nowa kaplica pw. Matki Boskiej z Lourdes została wzniesiona w latach 1979-1981. Ciekawa bryła kaplicy, wykorzystująca różnice w wysokości terenu, zwieńczona jest widocznym z drogi neonem. W byłej salce katechetycznej urządzono Muzeum Pamiątek Maryjnych.

W Gaju Wielkim 5 września 1942 urodził się prof. Wacław Strykowski, pedagog, specjalista w zakresie technologii kształcenia, pedagogiki medialnej i dydaktyki.