Wikipedia

Galagonik karłowaty

Galagonik karłowaty[14], galago Demidoffa[15] (Galagoides demidoff) – gatunek owadożernego ssaka naczelnego z rodziny galagowatych (Galagidae).

Galagonik karłowaty
Galagoides demidoff
(G. Fischer, 1806)
Ilustracja
Ilustracja autorstwa Josepha Wolfa z 1863 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Rząd

naczelne

Podrząd

lemurowe

Rodzina

galagowate

Rodzaj

galagonik

Gatunek

galagonik karłowaty

Podgatunki
  • G. d. demidoff (G. Fischer, 1806)
  • G. d. poensis (O. Thomas, 1904)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[13]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1806 roku niemiecko-rosyjski przyrodnik Johann Fischer von Waldheim, nadając mu nazwę Galago demidoff[1]. Miejsce typowe to Senegal[1][16][17]. Podgatunek poensis formalnie opisał w 1904 roku angielski zoolog Oldfield Thomas, nadając mu nazwę Galago demidoffi poensis[10]. Miejsce typowe to wyspa Bioko[18]. Holotyp to dorosły samiec (sygnatura BMNH 1904.7.1.8) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; okaz zebrany 5 marca 1904 roku przez Eiberta Seimunda[18].

Epitet gatunkowy demidovii był nieuzasadnioną poprawką oryginalnej pisowni demidoff[16][19][20]. Dość dobrze odgraniczone odmiany G. demidoff, tzw. „lisio-czerwony” i „czerwono-szary”, występują w całej zachodniej Afryce, a odmiany o jaśniejszym i ciemniejszym futrze wydają się zajmować obszary w środkowej Afryce[20]. Kolor strony brzusznej również różni się znacznie w zależności od miejsca występowania[20]. Dawniej takson ten obejmował do sześciu podgatunków, ale ich ważność została zanegowana przez niedawne badanie morfologiczne czaszki i zębów[21]. Tylko takson poensis jest nadal traktowany jako podgatunek, ponieważ jest zagrożoną formą zamieszkującą wyspę[20]. Galagoides demidoff posiada 58 chromosomów[20].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[20].

Etymologia edytuj

  • Galagoides: rodzaj Galago É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796 (galago); gr. -οιδης -oidēs „przypominający, podobny”[22].
  • demidoff: Paweł Grigoriewicz Demidow (1738–1821), rosyjski podróżnik, naukowiec[23].
  • poensis: Fernando Póo lub Fernando Pó (obecnie Bioko), Zatoka Gwinejska, Gwinea Równikowa[24].

Zasięg występowania edytuj

Galagonik karłowaty występuje w zależności od podgatunku[20]:

Morfologia edytuj

Długość ciała 12–17 cm, ogona 14–22 cm; masa ciała 55–100 g[19][25]. Jest jednym z najmniejszych naczelnych.

Ekologia edytuj

Zamieszkuje lasy galeriowe. Ma bardzo szybką przemianę materii, więc zjada wysokokaloryczny pokarm. Zwierzęta te żyją w grupach rodzinnych.

Status zagrożenia edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[13].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Galago demidoff G. Fischer, 1806.
  2. ↑ Nieuzasadniona poprawka Galago demidoff G. Fischer, 1806.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c J. Fischer von Waldheim. Nouvelles espèces d’animaux qui se trouvent au Muséum Impériale d’Histoire Naturelle. „Mémoires de la Société impériale des naturalistes de Moscou”. 1, s. 24, 1806. (fr.). 
  2. ↑ J. Fischer von Waldheim. Galago demidovii, nova species quadrimanorum, observatis anatomicis illustrata. „Commentationes Societatis Physico-Medicae, apud Universitatem Literarum Caesaream Mosquensem Institutae”. 1 (1), s. 57, 1808. (fr.). 
  3. ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1820, s. 104, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
  4. ↑ R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux découverts depuis le mort de Buffon. Oiseaux et mammifères. W: Complement des oeuvres de Buffon, ou histoire naturelle des animaux rares découverts par les naturalistes et les voyageurs depuis la mort de Buffon. T. 5. Paris: Roret, 1836, s. 32. (fr.).
  5. ↑ R.-P. Lesson: Species des Mammifères bimanes et quadrumanes; suivi d’un mémoire sur les Oryctéropes. Paris: J.B. Baillière, 1840, s. 219. (fr.).
  6. ↑ C.J. Temminck: Esquisses zoologiques sur la côte de Guiné. Le partie, les mammifères. Leiden: E.J. Brill, 1853, s. 42. (fr.).
  7. ↑ A.D. Murray. On the Genus Galago, with description of an apparently New Species (Galago Murinus) from Old Calabar. „The Edinburgh new philosophical journal”. New series. 10, s. 243, 1859. (ang.). 
  8. ↑ W.C.H. Peters. Über die von dem verstorbenen Professor Dr. Reinhold Buchbolz in Westafrika gesammelten Säugethiere. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1876, s. 473, 1877. (niem.). 
  9. ↑ E. de Pousargues. Des galagos et description d’une nouvelle espèce appartenant a ce groupe. „Nouvelles archives du Muséum d’histoire naturelle”. Troisième série. 6, s. 158, 164, 1893. (fr.). 
  10. ↑ a b O. Thomas. On Mammals from the Island of Fernando Po, collected by Mr. E. Seimund. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1904 (2), s. 186, 1904. (ang.). 
  11. ↑ O. Thomas. List of mammals (exclusive of Ungulata) collected on the Upper Congo by Dr. Christy for the Congo Museum, Tervueren. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 16, s. 466, 1915. (ang.). 
  12. ↑ Á. Cabrera & A.E. Ruxton. On mammals from Luluabourg, southern Congo. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17, s. 596, 1926. (ang.). 
  13. ↑ a b Svensson i inni, Galagoides demidoff, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-07-27] (ang.).
  14. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 35. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  15. ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 104. ISBN 83-01-14344-4.
  16. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Galago demidoff. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-27].
  17. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Galagoides demidoff (G. Fischer, 1806). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-07]. (ang.).
  18. ↑ a b 1904.7.1.8. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-07]. (ang.).
  19. ↑ a b K.A.-I. Nekaris: Family Galagidae (Galagos). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 197. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  20. ↑ a b c d e f g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 160. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  21. ↑ J.C. Masters & S. Couette. Characterizing Cryptic Species: A Morphometric Analysis of Craniodental Characters in the Dwarf Galago Genus Galagoides. „American Journal of Physical Anthropology”. 158 (2), s. 288–299, 2015. DOI: 10.1002/ajpa.22792. (ang.). 
  22. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 287, 1904. (ang.). 
  23. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 106. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  24. ↑ poensis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-07] (ang.).
  25. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 103. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Galagonik_karłowaty&oldid=71923669”