Galaktyka Trójkąta
Galaktyka Trójkąta (znana również jako Messier 33, M33, NGC 598) – galaktyka w gwiazdozbiorze Trójkąta, druga pod względem jasności galaktyka spiralna na niebie, po Galaktyce Andromedy. Zaliczana do Grupy Lokalnej, do której należy również nasza Galaktyka. W sprzyjających warunkach można ją dostrzec gołym okiem; dla większości ludzi jest to najdalszy obiekt astronomiczny dostępny do obserwacji bez użycia przyrządów[4][a].
 Messier 33 – Galaktyka w Trójkącie (ESO) | |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia |
przed 1654 |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
| Typ |
SA(s)cd[1] |
| Rektascensja |
01h 33m 50,9s[1] |
| Deklinacja |
+30° 39′ 37″[1] |
| Odległość | |
| Przesunięcie ku czerwieni |
−0,000597 ± 0,000010[1] |
| Jasność obserwowana |
+5,7m |
| Rozmiary kątowe |
70,8′ × 41,7′[1] |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Wymiary |
~60 tys. ly[4] |
| Jasność absolutna |
−18,9m |
| Masa |
2 × 1010 M☉ |
| Satelity galaktyki |
Karzeł Ryb (prawdopodobnie), |
| Alternatywne oznaczenia | |
| M33, NGC 598, PGC 5818, UGC 1117 | |
 Usytuowanie M33 w Trójkącie | |
Galaktykę prawdopodobnie odkrył Giovanni Hodierna przed 1654 rokiem. Niezależnie odkrył ją Charles Messier i umieścił w swoim katalogu 25 sierpnia 1764 roku[4]. Między innymi właśnie w tej „mgławicy spiralnej” (jak wtedy nazywano galaktyki), w roku 1924 amerykański astronom Edwin Powell Hubble odkrył bardzo słabe cefeidy niemal 18m i doszedł do przekonania, że wraz z zawierającymi je mgławicami znajdują się poza Galaktyką.
OpisEdytuj
Jasność obserwowana tej mglistej plamki o rozmiarach 60′ × 40′ wynosi 5,7m, natomiast jasność absolutna −19m. Masa jej szacowana jest na 2,0×1010 M☉. Rzeczywista średnica galaktyki to około 60 000 lat świetlnych. Jest to galaktyka typu Sc i leży w odległości 2,9 miliona lat świetlnych (według aktualnych oszacowań).
Galaktyka Trójkąta zawiera wyjątkowo dużo obszarów H II, rozrzuconych po luźnych ramionach spiralnych wokół centrum galaktyki. Niektóre z nich należą do największych znanych miejsc formowania się nowych gwiazd. Najjaśniejsze otrzymały własne oznaczenia w katalogu NGC i jego suplementach IC, np. NGC 588, NGC 592, NGC 595, NGC 604[5].
Galaktyka Trójkąta jest pierwszą galaktyką, poza Drogą Mleczną, w której odkryto wodę. Odkrycia dokonano w 1977 r. za pomocą radioteleskopu w Effelsbergu[6].
Rysunek Williama Parsonsa z 1850 r. na podstawie jego obserwacji z użyciem 180-cm teleskopu własnej konstrukcji
Galaktyka Trójkąta na amatorskim zdjęciu
Zobacz teżEdytuj
- M33 X-7 – układ podwójny, w którym jednym ze składników jest czarna dziura
- NGC 604 – jeden z największych obszarów H II w Grupie Lokalnej
UwagiEdytuj
- ↑ Osoby obdarzone bardzo dobrym wzrokiem są w stanie dostrzec galaktykę Messier 81 w wyjątkowo dobrych warunkach obserwacyjnych.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e Galaktyka Trójkąta w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)
- ↑ Bonanos, A. Z., Stanek, K. Z., Kudritzki, Macri i inni. The First DIRECT Distance to a Detached Eclipsing Binary in M33. „Astrophysics and Space Science”. 304 (1–4), s. 207–209, 2006. DOI: 10.1007/s10509-006-9112-1. Bibcode: 2006Ap&SS.304..207B.Sprawdź autora:3 oraz 4.
- ↑ Magrini, Laura, Stanghellini, Letizia, Villaver, Eva. The Planetary Nebula Population of M33 and its Metallicity Gradient: A Look Into the Galaxy's Distant Past. „The Astrophysical Journal”. 696 (1), s. 729–740, Maj 2009. DOI: 10.1088/0004-637X/696/1/729. arXiv:0901.2273. Bibcode: 2009ApJ...696..729M.
- ↑ a b c Hartmut Frommert, Christine Kronberg: Messier 33. [w:] The Messier Catalog [on-line]. SEDS, 2007-08-25. [dostęp 2016-04-21]. (ang.).
- ↑ Courtney Seligman: Finding Chart for IC / NGC Objects in M33. [w:] Celestial Atlas [on-line]. 2013-02-12. [dostęp 2014-08-19]. (ang.).
- ↑ Water in the early Universe. Max-Planck-Gesellschaft, 2008-12-18. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
Linki zewnętrzneEdytuj
- Galaktyka Trójkąta w serwisie SEDS.org (Revised NGC and IC Catalog) (ang.)
- Galaktyka Trójkąta w bazie SIMBAD (ang.)
- Galaktyka Trójkąta w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)