Garb Tenczyński – południowy fragment Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, mezoregion fizycznogeograficzny (341.34) o powierzchni około 270 km², położony na zachód od Krakowa, oddzielony od zasadniczej części wyżyny zapadliskiem tektonicznym Rowu Krzeszowickiego[1].

Garb Tenczyński
Ilustracja
Dolina Mnikowska
Mapa regionu
Megaregion

Pozaalpejska Europa Środkowa

Prowincja

Wyżyny Polskie

Podprowincja

Wyżyna Śląsko-Krakowska

Makroregion

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska

Mezoregion

Garb Tenczyński

Garb Tenczyński z Chrzanowa
Garb Tenczyński
Zamek Tenczyn

Jest to zrąb tektoniczny o dość skomplikowanej budowie geologicznej, upadający uskokami do Kotliny Oświęcimskiej i Bramy Krakowskiej. Spod górnojurajskich wapieni odsłaniają się starsze, dewońskie i karbońskie skały oraz permskie wulkaniczne porfiry i melafiry. Stoki są pokryte lessem[1].

Najwyższym punktem jest twardzielcowy pagór Góra Zamkowa w Rudnie koło Tenczynka (411 m n.p.m.). Przedłużeniem Garbu ku wschodowi są odizolowane zrębowe wzniesienia w obrębie Bramy Krakowskiej na terenie Krakowa, z których największym jest Pasmo Sowińca, ciągnące się od Kryspinowa do ujścia Rudawy do Wisły[1].

Region jest silnie zalesiony, odznaczający się dużą atrakcyjnością krajobrazową. Częściowo objęty Tenczyńskim Parkiem Krajobrazowym i Rudniańskim Parkiem Krajobrazowym (w południowej części), liczne rezerwaty przyrody: Bukowica, Lipowiec, Zimny Dół i Dolina Mnikowska – głęboki jar rzeki Sanki, Skała Kmity w przełomie Rudawy we wschodniej części Garbu. Dość gęsto zaludniony[1].

Atrakcje turystyczne

edytuj

Region o dużej atrakcyjności turystycznej. W jego obrębie znajdują się m.in.[2][3]:

Wykorzystanie gospodarcze

edytuj

Działają kamieniołomy wapienia, melafiru, diabazu, dawniej w Tenczynku istniały także kopalnia węgla kamiennego. Przez garb prowadzi autostrada A4 Kraków – Katowice („Chrzanówka”) i lokalna linia kolejowa TrzebiniaAlwerniaWadowice[1], zamknięta dla ruchu osobowego w roku 2002.

Wzgórza

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Wzgórza Garbu Tenczyńskiego.

Wysokości na podstawie mapy Geoportalu[3].

Doliny

edytuj
Rów Krzeszowicki i Garb Tenczyński (na horyzoncie). Widok ze skał Doliny Będkowskiej

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
  2. Okolice Krakowa. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2008. ISBN 978-83-89165-99-2.
  3. a b Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2015-04-01].