Gary Oldman

brytyjski aktor

Sir Gary Leonard Oldman[1][2][3] (ur. 21 marca 1958 w Londynie) – brytyjski aktor, scenarzysta, reżyser i producent filmowy[4]. Laureat Oscara za najlepszą pierwszoplanową rolę w filmie Czas mroku (2017), gdzie wcielił się w Winstona Churchilla.

Gary Oldman
Ilustracja
Gary Oldman podczas konwentu WonderCon w Kalifornii (2014)
Imię i nazwisko

Gary Leonard Oldman

Data i miejsce urodzenia

21 marca 1958
Londyn

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy

Współmałżonek

Lesley Manville
(1987–1989; rozwód)
Uma Thurman
(1990–1992; rozwód)
Donya Fiorentino
(1997–2001; rozwód)
Alexandra Edenborough
(2008–2015; rozwód)
Gisele Schmidt
(od 2017)

Lata aktywności

od 1979

Odznaczenia
Odznaka Rycerza Kawalera (Wielka Brytania)
Faksymile
Gary Oldman (2000)

Życiorys

edytuj

Wczesne lata

edytuj

Urodził się w New Cross[5][6], w południowym Londynie[7] jako syn Kathleen (z domu Cheriton) i Leonarda Bertrama Oldmana, z zawodu spawacza[8][9], a wcześniej marynarza. Został wychowany przez matkę i dwie siostry. Jego ojciec, alkoholik, opuścił rodzinę, kiedy Gary miał siedem lat i potem tylko jeden raz rozmawiali przez telefon. W wieku 16 lat Oldman przerwał naukę w szkole średniej i dołączył do lokalnego gangu[10]. Utrzymywał się przez pracę w sklepie z artykułami sportowymi; w czasie wolnym od pracy studiował literaturę, a potem aktorstwo pod kierunkiem Rogera Williamsa.

Kariera

edytuj

Rozpoczął pracę w Greenwich Young People’s Theatre, a po odbyciu nauki w szkole teatralnej (1979)[10], do której mógł uczęszczać dzięki otrzymanemu stypendium, pracował w Citizens Theatre w Glasgow. Później związał się z zespołem z londyńskiego West End i w 1985 otrzymał nagrody dla najlepszego aktora i najciekawszej nowej twarzy za rolę w sztuce The Pope's Wedding (Wesele papieża). W tym czasie zadebiutował rolą kinową w filmie Remembrance (1981) oraz w dwóch filmach telewizyjnych, m.in. Honest, Decent and True (1985).

Pierwszy przełom nadszedł w jego karierze, kiedy pojawił się jako Sid Vicious w filmie biograficznym Sid i Nancy (Sid and Nancy, 1986), o tragicznym związku artysty punkrockowego z Nancy Spungen. Za stworzenie kreacji pogrążonego życiowo rockmana zebrał entuzjastyczne opinie krytyków[11]. Zupełnie różna od poprzedniej, rola pisarza Joe Ortona, w filmie Stephena Frearsa Nadstaw uszu (Prick Up Your Ears, 1987), przyniosła mu nominację do nagrody dla najlepszego aktora, przyznawanej przez Brytyjską Akademię Sztuki Filmowej i Telewizyjnej. W tym samym roku przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, by w 1988 wystąpić w filmie Nicolasa Roega Track 29.

Jego pierwszą rolą w dużej hollywoodzkiej produkcji była rola Lee Harveya Oswalda, podejrzanego o zamach na Kennedy’ego w filmie Olivera Stone’a JFK (1991), gdzie w roli jego żony, Mariny Oswald wystąpiła Beata Poźniak. W Drakuli Francisa Forda Coppoli (1992) zagrał tytułową rolę wampira. Oprócz ról ekscentryków, jak zapuszczający dredy i próbujący udowodnić, że jest rastamanem Drexel Spivey z thrillera Prawdziwy romans (True Romance, 1993), Oldman zagrał również bardziej konwencjonalnych bohaterów, m.in. policjanta Stansfielda w filmie Leon zawodowiec (Léon: The Professional, 1994). Zasiadał w jury konkursu głównego na 46. MFF w Cannes (1993).

Reżyserskim debiutem uczynił mroczny dramat autobiograficzny Nic doustnie (Nil by Mouth, 1997) o patologicznej londyńskiej rodzinie robotniczej. Film zadedykował ojcu. Do grania ról dziwaków powrócił w Piątym elemencie (The Fifth Element) Luca Bessona (1996). Postać przywódcy terrorystów – fanatyka Iwana Korszunowa wykreowana w Air Force One (1998) zaowocowała kolejnymi nagrodami i nominacjami, podobnie jak rola w Ukrytej prawdzie (The Contender, 2000). Kolejną ciekawą kreacją była postać Masona Vergera, oszpeconej ofiary psychopatycznego doktora Hannibala Lectera w filmie Ridleya Scotta Hannibal (2001). Następnie zagrał Syriusza Blacka w cyklu filmów o Harrym Potterze oraz komisarza Gordona w trzech filmach Christophera Nolana o Batmanie.

Użyczył głosu Wiktorowi Reznowowi w znanych grach wojennych Call of Duty: World at War oraz Call of Duty: Black Ops. W 2017 wcielił się w rolę Winstona Churchilla w filmie Czas mroku (Darkest Hour), za co został uhonorowany Złotym Globem, Oscarem i nagrodą BAFTA.

Życie prywatne

edytuj

Był czterokrotnie żonaty. W 1987 ożenił się z aktorką Lesley Manville, kiedy razem pracowali w Royal Court Theatre. Rozwiedli się w 1989, niedługo po urodzeniu syna, Alfiego Ronalda B. (ur. 1988 w Londynie)[12]. 1 października 1990 poślubił aktorkę Umę Thurman, z którą się rozwiódł 30 kwietnia 1992 po niespełna dwóch latach małżeństwa. Po kilkuletnim związku z włoską aktorką i modelką Isabellą Rossellini 16 lutego 1997 ożenił się z Donyą Fiorentino, z którą ma dwóch synów – Gullivera Flynna (ur. 20 sierpnia 1997) i Charliego Johna (ur. 11 lutego 1999), nad którymi przyznano później wyłączną opiekę Oldmanowi. 31 grudnia 2008 ożenił się po raz czwarty – z młodszą o 19 lat piosenkarką jazzową Alexandrą Edenborough, która 9 stycznia 2015 w Los Angeles złożyła pozew o rozwód[13].

Swoje poglądy polityczne określa jako libertariańskie[14].

W 2025 otrzymał tytuł szlachecki[15].

Filmy fabularne

edytuj

Seriale telewizyjne

  • 1984: Dramarama jako Ben
  • 1984: Morgan's Boy jako Colin
  • 1985: Summer Season jako Gary
  • 1986–1991: Screen Two jako Bex Bissell / Derek Bates / Ian Tyson
  • 1989: Knots Landing jako Don Ross
  • 1993: Upadłe anioły (Fallen Angels) jako Pat Keiley
  • 1999: Tracey bierze na tapetę... (Tracey Takes On...) jako fryzjer
  • 2001: Przyjaciele (Friends) jako Richard Crosby
  • 2022: Kulawe konie (Slow Horses) jako Jackson Lamb

Gry komputerowe

Reżyser, scenarzysta, operator

  • 1997: Nic doustnie (Nil by Mouth) Reżyser
  • 1997: Nic doustnie (Nil by Mouth) Scenarzysta
  • 2009: Take Flight: Gary Oldman Directs Chutzpah Operator

Producent

  • 1997: Nic doustnie (Nil by Mouth)
  • 2001: Niczyje dziecko (Nobody's Baby)

Producent wykonawczy

  • 1999: Plunkett i Macleane (Plunkett & Macleane)
  • 2000: Ukryta prawda (The Contender)

Nagrody

Oscar
Złoty Glob
BAFTA
Złota Palma

i nominacje

SATURN
MTV Movie Awards
  • 1993 – Drakula (nominacja) – najlepszy pocałunek
  • 1998 – Air Force One (nominacja) – najlepszy czarny charakter
  • 1998 – Air Force One (nominacja) – najlepsza scena walki
Nagroda Emmy
  • 2001 – Przyjaciele (nominacja) – najlepszy występ gościnny w serialu komediowym
Złota Malina

Odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Personalidade: Gary Oldman (Reino Unido). InterFilmes.com. [dostęp 2015-07-06]. (port.).
  2. Gary Oldman. Famous People. [dostęp 2015-07-06]. (ang.).
  3. Gary Oldman Biography (Actor). Infoplease. [dostęp 2015-07-06]. (ang.).
  4. Gary Oldman Celebrity. TVGuide.com. [dostęp 2015-07-06]. (ang.).
  5. Gary Oldman. Moviepilot. [dostęp 2015-07-06]. (niem.).
  6. Gary Oldman. TV.com. [dostęp 2015-07-06]. (ang.).
  7. Gary Oldman, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2015-07-06] (ang.).
  8. Gary Oldman Biography (1958-). Film Reference. [dostęp 2015-07-06]. (ang.).
  9. Gary Leonard Oldman – Genealogy. Geni. [dostęp 2015-07-06]. (ang.).
  10. a b Odrażający, brudny, zły. Gary Oldman, najbardziej niedoceniony aktor świata [online], TVN24.pl [dostęp 2018-03-04].
  11. Gary Oldman (21 de Março de 1958). Filmow. [dostęp 2015-07-06]. (port.).
  12. The World of Lesley Manville, actress. London: daily Telegraph. [dostęp 2015-07-06]. (ang.).
  13. Gary Oldman and Alexandra Edenborough to Divorce. „People”. [dostęp 2015-07-06]. (ang.).
  14. Nick Gillespie: Legendary Actor Gary Oldman Outs Himself as a 'Libertarian'; Also Upset That He Can’t Call Nancy Pelosi the C-Word. Reason. [dostęp 2018-01-13]. (ang.).
  15. a b Birthday Honours List 2025 PM List. gov.uk, 13 czerwca 2025. [dostęp 2025-06-14]. (ang.).
  16. ang. Rosencrantz & Guildenstern Are Dead
  17. ang. Quest for Camelot
  18. ang. Harry Potter and the Prisoner of Azkaban
  19. ang. Harry Potter and the Goblet of Fire
  20. ang. Harry Potter and the Order of the Phoenix
  21. ang. Harry Potter and the Deathly Hallows: Part 2
  22. ang. The Hitman's Bodyguard
  23. ang. The Hitman’s Wife’s Bodyguard

Linki zewnętrzne

edytuj