Gelasine

rodzaj roślin

Gelasine Herb.rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae), obejmujący 8 gatunków występujących w środkowej Ameryce Południowej, na obszarze od zachodnio-środkowej Brazylii i Boliwii do północno-wschodniej Argentyny i Urugwaju[4].

Gelasine
Ilustracja
Gelasine elongata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

kosaćcowate

Rodzaj

Gelasine

Nazwa systematyczna
Gelasine Herbert
Bot. Mag. ad t. 3779 (1840)[3]
Typ nomenklatoryczny

G. azurea Herbert
Gelasine elongata (Graham) Ravenna[3]

Synonimy
  • Sphenostigma Baker[4]

Morfologia edytuj

 
G. elongata
Pokrój
Małe wieloletnie rośliny zielne, geofity cebulowe, przechodzące fazę spoczynku[5].
Pędy
Podziemna cebula pokryta brązową do czarniawej, papierowatą lub lepką tuniką. Pęd kwiatostanowy rozgałęziony[5].
Liście
Lancetowate do równowąskich, z równoległymi fałdami[5].
Kwiaty
Okwiat niebieski do fioletowego, często z białymi lub ciemniejszymi plamkami. Listki okwiatu wolne, niemal równej długości lub te w wewnętrznym okółku mniejsze. Nitki pręcików zrośnięte, główki wzniesione. Szyjka słupka smukła, rozwidlona na nitkowate lub oskrzydlone i jednostronnie spłaszczone łatki, zakończone relatywnie szerokim znamieniem i czasami malutkim grzebieniowatym wyrostkiem[5]. Na listkach okwiatu obecne są elajofory, gruczoły wydzielające tłuszcz, przyciągające pszczoły[6].
Owoce
Odwrotniejajowate do cylindrycznych, ścięte torebki zawierające kanciaste nasiona[5].

Systematyka edytuj

Rodzaj z plemienia Tigridieae, z podrodziny Iridoideae z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae)[7].

Wykaz gatunków[4]

Nazewnictwo edytuj

 
G. coerulea
Etymologia nazwy naukowej
Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckiego słowa γελασινός (gelasinos – dołeczki w policzkach) i odnosi się do struktury kwiatów tych roślin[8].
Synonimy taksonomiczne[9]
  • Sphenostigma Baker, J. Linn. Soc., Bot. 16: 124 (1877)

Zastosowanie edytuj

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne[10].

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-08-21] (ang.).
  3. a b Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2020-08-22]. (ang.).
  4. a b c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2020-08-21]. (ang.).
  5. a b c d e P. Goldblatt: Iridaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 322. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
  6. David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 381, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2020-08-21]. (ang.).
  8. David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.
  9. Govaerts R.: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2006. [dostęp 2020-08-22]. (ang.).
  10. National Gardening Association Plants Database: Gelasine. 2014-07-25. [dostęp 2020-08-23]. (ang.).