George Antheil

amerykański kompozytor i pianista

George Antheil (ur. 8 lipca 1900 w Trenton, zm. 12 lutego 1959 w Nowym Jorku) – amerykański kompozytor, pianista[1] i wynalazca.

George Antheil
Georg Johann Carl Antheil
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 lipca 1900
Trenton

Data i miejsce śmierci

12 lutego 1959
Nowy Jork

Przyczyna śmierci

zawał mięśnia sercowego

Zawód, zajęcie

kompozytor, pianista, wynalazca

Życiorys edytuj

Urodził się 8 lipca 1900 roku w Trenton[2] jako Georg Johann Carl Antheil, syn niemieckich imigrantów z Pomorza – właścicieli sklepu obuwniczego. Po wybuchu I wojny światowej postanowił odrzucić związki z Niemcami i zmienić imiona. Dzięki temu, że jego matka pochodziła z mieszanej rodziny polsko-niemieckiej, zaczął przedstawiać się jako Amerykanin polskiego pochodzenia. Na przekór oczekiwaniom rodziców wybrał karierę muzyczną i w wieku 19 lat rozpoczął studia w klasie fortepianu, jednocześnie zaczął obracać się w środowisku artystycznym awangardy Nowego Jorku i zyskał przydomek „bad boy of music”. Z tego okresu pochodzą jego pierwsze kompozycje. Udało mu się pozyskać sponsorów, którzy ufundowali mu stypendium wysokości 150 dolarów miesięcznie na dalszy muzyczny rozwój. W 1922 roku wyemigrował do Europy i osiadł w Berlinie, a koncertował również w Wiedniu i Budapeszcie, w tym ostatnim mieście poznał przyszłą żonę, Böske Markus. W następnych latach przeprowadził się do Paryża, w którym miał nadzieję tworzyć bardziej awangardową muzykę niż dotąd[3].

W Paryżu poznał kubistę Fernanda Légera, który zamówił u niego muzykę do swojego filmu „Ballet Mécanique”. Antheil postanowił wykorzystać mechanicznie zsynchronizowane szesnaście pianoli, trzy ksylofony, cztery perkusje basowe, tam-tam, dwa fortepiany, siedem elektrycznych dzwonków, pięć syren alarmowych i trzy śmigła od samolotów, ale przyczyny techniczne spowodowały, że ostatecznie nie zdołał skomponować utworu na czas, a Léger zaprezentował w 1924 roku film bez ścieżki dźwiękowej. Z czasem sam Antheil zaprzestał prób zsynchronizowania mechanizmu i zdecydował się nagrać utwór z pomocą pianistów, a jego premiera miała miejsce w czerwcu 1926 roku. Kakofoniczny koncert skończył się ulicznymi zamieszkami[3][4].

W kwietniu 1927 roku Antheil zdecydował się zaprezentować „Ballet Mécanique” w nowojorskim Carnegie Hall, tym razem w wykonaniu mechanicznym. Dzieło zostało przez publiczność wyśmiane, po części z powodu złego działania sprzętu. W 1929 roku ponownie wyemigrował i osiadł w Berlinie, w którym objął funkcję asystenta dyrektora muzycznego Stadttheater. W Berlinie wystawił skomponowaną przez siebie awangardową operę „Transatlantyk”, która została dobrze przyjętą przez publiczność i krytykę[3].

Po dojściu do władzy nazistów stracił możliwość rozwoju, a z powodu żydowskiego pochodzenia żony zdecydował się na wyjazd do USA, gdzie pracował jako kompozytor muzyki filmowej w Hollywood. W 1940 roku przeżywał kryzys twórczy, wtedy też na przyjęciu u Janet Gaynor poznał aktorkę Hedy Lamarr[3].

W 1940 roku wydał broszurę „The Shape of the War to Come”, w której precyzyjnie przewidywał udział USA w wojnie światowej. Informacje do broszury uzyskał od brata, Henry’ego, który był kurierem dyplomatycznym amerykańskiej ambasady w Finlandii i miał dostęp do tajnych depesz z informacjami wywiadu[3].

10 czerwca 1941 roku, wspólnie z Hedy Lamarr, zgłosił wniosek patentowy[3] na system FHSS (ang. Frequency-hopping spread spectrum), polegający na częstych skokowych zmianach częstotliwości nadawanego sygnału radiowego, który miał uniemożliwić przechwycenie i zakłócenie komunikacji z torpedami. Za swoje osiągnięcie uzyskali patent numer 2292387[5][6]. Synchronizację systemu łączności zapewniały w nim dwie rolki perforowanej taśmy na małych bębnach napędzanych mechanizmem zegarowym, które połączone z układem tłoków, cylindrów, magnesów i przełączników, przekazywały impulsy do oscylatora, modulatora, wzmacniacza i anteny systemu nadawczego. Na każdej z taśm znajdowało się osiem ścieżek perforacji. Łącznie mechanizm umożliwiał naprzemienne użycie 88 częstotliwości fal, tj. tylu, ile klawiszy znajdowało się w pianoli[3].

Przypuszcza się, że informacje przydatne przy budowie urządzenia Antheil mógł pozyskać od brata, który natomiast mógł uzyskać je od oficerów polskiego wywiadu ewakuowanych latem 1940 roku z państw bałtyckich. W polskich laboratoriach przed wybuchem wojny prowadzone były bowiem na zlecenie Dwójki (m.in. przez warszawską Wytwórnię Radiotechniczną AVA) badania nad wykorzystaniem w łączności radiowej zmiennych częstotliwości, którymi kierował inż. Leonard Danilewicz[3].

11 sierpnia 1942 roku wynalazek został objęty ochroną patentową na 17 lat. Amerykańska marynarka szybko jednak zrezygnowała z zastosowania systemu ze względu na trudności techniczne i skomplikowanie mechanizmu. Dopiero w 1957 roku Sylvania Electronic Systems zaprojektowała odmianę systemu z zastosowaniem tranzystorów. US Navy użyła go po raz pierwszy w 1962 roku, w czasie blokady Kuby[3]. Dziś system jest powszechnie stosowany w sieciach radiowych standardu 802.11 i GSM.

W 1945 napisał autobiografię Bad Boy of Music.

Zmarł w Nowym Jorku 12 lutego 1959 roku[2] na atak serca[3].

Przypisy edytuj

  1. David Mason Greene: Greene's biographical encyclopedia of composers. Reproducing Piano Roll Fnd., 2007, s. 1297-1298. ISBN 978-0-385-14278-6. (ang.).
  2. a b George Antheil. [w:] NNDB [on-line]. Soylent Communications. [dostęp 2015-11-22]. (ang.).
  3. a b c d e f g h i j Andrzej Fedorowicz: Orgazm, pianole i supertorpedy. [w:] Polityka [on-line]. POLITYKA Sp. z o.o. S.K.A., 2015-10-06. [dostęp 2015-11-22]. (pol.).
  4. Partytura „Ballet Mécanique”. [w:] Logos Foundation [on-line]. [dostęp 2017-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-17)]. (ang.).
  5. Harold Abelson, Ken Ledeen, Harry R. Lewis: Blown to bits: your life, liberty, and happiness after the digital explosion. Addison-Wesley, 2008. ISBN 978-0-13-713559-2. (ang.).
  6. George Antheil. [w:] Les Amis de George Antheil [on-line]. [dostęp 2009-09-17]. (ang.).