George Crumb

amerykański kompozytor

George Henry Crumb (ur. 24 października 1929 w Charleston, zm. 6 lutego 2022 w Media[1]) – amerykański kompozytor i pedagog.

George Crumb
Ilustracja
George Crumb (2019)
Imię i nazwisko

George Henry Crumb

Data i miejsce urodzenia

24 października 1929
Charleston

Pochodzenie

amerykańskie

Data i miejsce śmierci

6 lutego 2022
Media

Gatunki

muzyka poważna, muzyka współczesna

Zawód

kompozytor, pedagog

Strona internetowa

Życiorys edytuj

Kształcił się w Mason College of Music and Fine Arts w Charleston (Wirginia Zachodnia). Po ukończeniu w roku 1959 studiów kompozycji w klasie R.L Finneya w University of Michigan studiował kompozycję u Borisa Blachera w Hochschule für Musik Berlinie Zachodnim. Wykładał przez kilka lat przedmioty muzyczne (kompozycja, fortepian, teoria) w University of Colorado (1959-64), a następnie związał się od 1965 z katedrą kompozycji w University of Pennsylvania w Filadelfii. Od 1983 był profesorem Annenberg School of Communication w Filadelfii.

Był laureatem stypendiów i zamówień fundacji Fullbrighta, Rockefellera, Guggenheima, Coolidge’a oraz National Inst. of Arts and Letters.

Crumb publikował swoje kompozycje w Edition Peters.

Twórczość edytuj

O utworach z lat 50. Crumb pisał: Moja muzyka brzmiała bardzo podobnie do Bartóka. Wpływ kompozytorów wiedeńskich pojawił się później, ale nigdy naprawdę nie pisałem muzyki 12-tonowej. (Down Beat, X 1976).

W napisanych dla pianisty D. Burge'a Five Pieces for Piano (1962) po raz pierwszy wykorzystał efekt uzyskany grą wewnątrz fortepianu.

Wśród utworów z lat 60. wyróżnia się grupa dzieł wokalno-instrumentalnych opartych na poezji Federico Garcii Lorki: Night Music I (1963), cztery księgi Madrigals (I i II - 1965, II i IV - 1969), Songs, Drones and Refrains of Death (1968), Night of the Four Moons (1969) oraz Ancient Voices of Children (1970).

Dzieła Crumba cechuje myślenie archetypiczne. Kompozytor sięgał do kulturowych archetypów ludzkiej egzystencji przybranych w poetyckie symbole, a za ich pośrednictwem - do sfery kosmicznego uniwersum. Łączył figury dźwiękowe i ich projekcję (ruch w wymiarze wertykalnym, horzontalnym i ukośnym) z fizycznym czasem i przestrzenią. Środkom muzycznym nadał znaczenie daleko wykraczające poza obszar materii dźwiękowej (np. wyobrażenie Słońca czy ulubionego toposu poetyckiego Lorki - Księżyca).

Symbolikę kompozycji Crumba uwydatnia ich wieloznaczna strona graficzna, nawiązująca do XIV- i XV-wiecznej symbolicznej piktografii (tzw. eye-notation).

Crumb eksplorował mało znane obszary brzmienia (efekty gry wewnątrz fortepianu, użycie przystawek mikrofonowych, instrumenty egzotyczne), tzw. polifonię barw.

W 1968 otrzymał Nagrodę Pulitzera za utwór Echoes of Time and the River, w 1971 nagrodę na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów Unesco za Ancient Voices of Children (1971) oraz nagrodę im. Kusewickiego za nagranie płytowe tego utworu.

Jedną z najbardziej znanych kompozycji jest kwartet Black Angels (1970) na amplifikowany kwartet smyczkowy. Kompozytor wykorzystuje w nim kabalistykę liczb 7 i 13 determinując nimi długości fraz, liczbę dźwięków w grupach, czas trwania, wzory repetycji, następstwa interwałów (dis-a-e). Symboliczne odniesienia w kompozycji reprezentowane są m.in. przez trillo di diabolo i diabolus in musica. Utwór składa się z trzech części, nawiązujących do trzech etapów wędrówki duszy: Odejście (utrata łaski), Nieobecność (unicestwienie duchowe) i Powrót (odkupienie)[2].

Kompozycje edytuj

Orkiestrowe edytuj

  • Gethsemane (1947), na małą orkiestrę
  • Diptych (1955)
  • Variazioni (1959), na wielką orkiestrę
  • Echoes of Time and the River (Echoes II) (1967)
  • A Haunted Landscape (1984)

Wokalno-instrumentalne edytuj

  • Star-Child (1977, poprawiono: 1979), na sopran, antyfonalne dziecięce głosy, mówiący męski chór, dzwonki i wielką orkiestrę (wykonawcy kierowani są przez 4 dyrygentów)

Kameralne/Instrumentalne edytuj

Fortepianowe edytuj

Wokalne edytuj

Chóralne edytuj

Filmografia edytuj

  • George Crumb: The Voice of the Whale (1976). Producent i reżyser – Robert Mugge. Wywiad przeprowadził – Richard Wernick. Nowy Jork, New York: Rhapsody Films (wydany 1988).

Przypisy edytuj

  1. Vivien Schweitzer: George Crumb, Eclectic Composer Who Searched for Sounds, Dies at 92. nytimes.com, 2022-02-06. [dostęp 2022-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-06)]. (ang.).
  2. Zuzanna Ziarnowska. Wizje Apokalipsy w muzyce XX wieku (Olivier Messiaen, George Crumb, Bernadetta Matuszczak, Aleksander Lasoń). „Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ”. 53 (2), s. 65, 2022. DOI: 10.4467/23537094KMMUJ.22.009.16246. 

Bibliografia edytuj