George Soros

amerykański inwestor giełdowy

George Soros (węg. György Soros [ˈɟørɟ ˈʃoroʃ], właśc. György Schwartz [ʃvaʁʦ]; ur. 12 sierpnia 1930 w Budapeszcie) – amerykański inwestor giełdowy pochodzenia węgiersko-żydowskiego, filantrop, fundator Open Society Foundations i licznych fundacji, w tym Fundacji im. Stefana Batorego.

George Soros
Ilustracja
Imię i nazwisko urodzenia

György Schwartz

Data i miejsce urodzenia

12 sierpnia 1930
Budapeszt

Zawód, zajęcie

przedsiębiorca, działacz społeczny

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Wielki Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa) Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi RP Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RP Order Krzyża Ziemi Maryjnej I Klasy (Estonia) Order Trzech Gwiazd III klasy (Łotwa) Order „Manas” Order Wolności (Ukraina) Order „Za zasługi” I klasy (Ukraina) Krzyż Komandorski I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi

Życiorys

edytuj

Młodość

edytuj

Urodził się i mieszkał na Węgrzech do 1946, uciekł na Zachód podczas kongresu młodych esperantystów. Jako młodzieniec próbował handlować walutą na czarnym rynku w czasie okupacji niemieckiej na Węgrzech[potrzebny przypis]. Wyemigrował do Wielkiej Brytanii w 1947. W 1952 ukończył studia w London School of Economics[1], gdzie uczestniczył m.in. w słynnych seminariach Karla Poppera. W 1956 przeniósł się do Stanów Zjednoczonych[1]. Wspomina, że jego celem było zarobienie pieniędzy, które pozwoliłyby mu pracować jako pisarz i filozof.

Kariera

edytuj

Początki fortuny Sorosa mają źródło w inwestycjach giełdowych w akcje tzw. śmieciowych przedsiębiorstw. Były to akcje spółek, które miały trudną sytuację finansową, stały u progu bankructwa. Wobec kryzysu rynkowego w owych czasach nikt nie wierzył w możliwość istotnego dorobienia się na inwestycjach w akcje. Jednak Soros pod wpływem koncepcji gospodarczo-socjologicznych Poppera, zdecydował się zainwestować w nie posiadane fundusze, wychodząc z założenia, że skoro spółki owe przetrwały najgorszy kryzys, muszą mieć istotną zdolność do kreowania zysku, która w przyszłości spowoduje wzrost ich kursu. Tak też się stało, a Soros dorobił się fortuny.

Soros stał się znany 22 września 1992, gdy uważając, że funt szterling jest przewartościowany, dokonał spekulacji przeciw tej walucie, angażując 10 mld USD i grając na zniżkę kursu[2]. W wyniku tego Bank Anglii był zmuszony wycofać walutę z mechanizmu kursów walutowych (ERM II), a Soros zarobił około jednego miliarda dolarów. Został nazwany „człowiekiem, który złamał Bank Anglii”. W 1997 w podobnej sytuacji w trakcie azjatyckiego kryzysu finansowego malezyjski premier oskarżył Sorosa o spowodowanie załamania waluty tego kraju. Dziewięć lat później, w 2006 roku, premier Mahathir bin Mohamad spotkał się z Sorosem i po rozmowie oznajmił, że Soros nie był w rzeczywistości odpowiedzialny za kryzys[3].

Filantrop

edytuj

Soros jest aktywnym filantropem od roku 1979, gdy zaczął przekazywać pieniądze, aby pomóc czarnoskórym studentom w Południowej Afryce w studiowaniu na Uniwersytecie Kapsztadzkim. Działania dobroczynne Sorosa w Europie Środkowej i Wschodniej mają miejsce głównie przez Open Society Foundations i liczne fundacje, np. Fundacja Batorego w Polsce[4]. Soros podarował 250 milionów dolarów na Central European University w Budapeszcie.

Przez wiele lat Soros nie angażował się raczej w politykę, lecz zmieniło się to za czasów prezydentury George’a W. Busha. W wywiadzie dla Washington Post z 11 listopada 2003 Soros powiedział, że usunięcie Busha z fotela prezydenta USA jest „głównym zadaniem jego życia” oraz „sprawą życia i śmierci”. W celu realizacji tego zamierzenia Soros (wraz z drugą osobą) podarował 5 milionów dolarów dla MoveOn.org, organizacji związanej z Partią Demokratyczną. W sumie przekazał 15,5 miliona dolarów na działalność przeciw George’owi W. Bushowi[potrzebny przypis].

Soros został wybrany przez „Financial Times” człowiekiem roku 2018. Za wyborem stoi zaangażowanie finansisty w obronę wartości demokratycznych[5].

W czerwcu 2023 roku przekazał kontrolę nad swoimi fundacjami oraz przedsiębiorstwami synowi Alexandrowi[6].

Życie prywatne

edytuj

Soros był trzykrotnie żonaty[7] i ma pięcioro dzieci. Ojciec George’a Sorosa, Tivadar Soros, był pisarzem piszącym w esperanto.

Odznaczenia

edytuj

Wyróżnienia

edytuj

W roku 2000 Gazeta Wyborcza wyróżniła George’a Sorosa tytułem Człowieka Roku. Laudację na cześć laureata wygłosił minister spraw zagranicznych prof. Bronisław Geremek.

W 2018 otrzymał tytuł Człowieka Roku magazynu Financial Times[20].

Otrzymał doktoraty honoris causa następujących uczelni: New School for Social Research (Nowy Jork), Uniwersytetu Oksfordzkiego (1980), Uniwersytetu Ekonomicznego w Budapeszcie i Uniwersytetu Yale w 1991.

Książki

edytuj
  • The Alchemy of Finance (1987) ISBN 0-471-44549-5.
  • Opening the Soviet System (1990)
  • Underwriting Democracy (1991)
  • Soros on Soros: Staying Ahead of the Curve (1995) ISBN 1-891620-27-4.
  • The Crisis of Global Capitalism: Open Society Endangered (1998)
  • Open Society: Reforming Global Capitalism (2000)
  • George Soros on Globalization (PublicAffairs, March 2002) ISBN 1-58648-125-8.
  • The Bubble of American Supremacy: Correcting the Misuse of American Power (PublicAffairs, December 2003) ISBN 1-58648-217-3.
  • The New Paradigm for Financial Markets (tytuł wydania polskiego: Nowy paradygmat rynków finansowych) (2008) ISBN 978-83-61040-60-6.

Kontrowersje

edytuj

Fakt, że stał się bogaty dzięki inwestycjom giełdowym (w grudniu 2017 roku jego majątek oceniano na 24,9 miliarda dolarów[21]), zrodził niechęć niektórych osób, mimo że otwarcie przyznaje, że obecny system spekulacji finansowych szkodzi rozwojowi wielu krajów rozwijających się. Z drugiej strony w marcu 2003 roku, Soros Fund Management LLC został ukarany kwotą ponad 2 mln dolarów za manipulowanie kursem węgierskiego banku OTP.[22]

W Polsce wywołuje kontrowersje wśród części środowisk antyglobalistycznych (z jednej strony krytykują oni nieetyczny – ich zdaniem – sposób w jaki Soros doszedł do swojej fortuny, ale z drugiej popierają jego krytykę polityki George’a W. Busha i globalizacji) oraz wśród skrajnej prawicy (z powodu jego poparcia dla społeczeństwa otwartego)[potrzebny przypis].

Jest obiektem politycznych ataków na Węgrzech z powodu otwartej krytyki rządów Viktora Orbána[23].

Przypisy

edytuj
  1. a b The Life of George Soros [online], George Soros [dostęp 2020-10-14].
  2. Wprost, 15 lutego 2009, s. 11, „Poligon spekulantów”.
  3. Malaysian ex-premier Mahathir and billionaire Soros end feud. 15/12/2006. ABC News Online [online], web.archive.org, 11 stycznia 2007 [dostęp 2020-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2007-01-11].
  4. Danuta Stołecka, Olga Katarzyna Szotkowska, Sprawozdanie 2003, Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego, kwiecień 2004, ISSN 1234-7272 [dostęp 2021-04-19].
  5. George Soros człowiekiem roku „Financial Times” [online], www.wirtualnemedia.pl [dostęp 2019-01-11] (pol.).
  6. Gregory Zuckerman, George Soros Hands Control to His 37-Year-Old Son: ‘I’m More Political’ [online], Wall Street Journal, 11 czerwca 2023 (ang.).
  7. George Soros does it again! The billionaire, 83, marries for the third, „Mail Online” [dostęp 2017-01-22].
  8. Guy Stair Sainty (red.): World orders of knighthood and merit, T. 2. Burke’s Peerage & Gentry, 2006, s. 1324.
  9. Apdovanojimai [online], Lietuvos Respublikos Prezidento kanceliarija (lit.).
  10. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 1996 r. o nadaniu orderu. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2018-10-23] (pol.).
  11. George Soros: Maarjamaa Risti I klassi teenetemärk, seeria 59.
  12. Ar Triju Zvaigžņu ordeni apbalvotie 1994.-2004.. [dostęp 2015-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-10)].
  13. Богата киргизская земля героями. Акаев наградил Сороса орденом "Манаса". centrasia.org, 4.06.2003. [dostęp 2023-06-13]. (ros.).
  14. Hírek - Mádl Ferenc kitüntette Soros Györgyöt - nonprofit.hu [online], www.nonprofit.hu [dostęp 2024-01-17] (węg.).
  15. Odznaczenia dla przedstawicieli fundacji z USA [online], prezydent.pl, 12 listopada 2012 [dostęp 2012-11-12].
  16. M.P. z 2013 r. poz. 263.
  17. Kitüntette Soros Györgyöt az ukrán államfő. nepszava.hu. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-16)]..
  18. Про нагородження орденом Свободи [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2021-08-25] (ukr.).
  19. CEU-Gründer George Soros im Wiener Rathaus geehrt [online], kurier.at, 14 listopada 2019 [dostęp 2024-01-17] (niem.).
  20. Został "człowiekiem roku 2018" [online], fakty.interia.pl [dostęp 2018-12-19] (pol.).
  21. George Soros, „Forbes” [dostęp 2016-12-12].
  22. Wojciech Gasprowski, Biznes, Etyka, Odpowiedzialność, wyd. 1, Wydawnictwo Profesjonalne PWN, 2013, s. 117 (pol.).
  23. EU blasts Hungary 'fake news' on migrants [online], 19 lutego 2019 [dostęp 2019-03-13] (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj