Georges Charpak

polsko-francuski fizyk, noblista

Georges Charpak (ur. 1 sierpnia 1924 w Dąbrowicy niedaleko Równego, zm. 29 września 2010 w Paryżu[1][2]) – francuski fizyk pochodzenia polsko-żydowskiego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w roku 1992.

Georges Charpak
Jerzy Charpak
Ilustracja
Georges Charpak w 2005
Data i miejsce urodzenia

1 sierpnia 1924
Dąbrowica, Polska, obecnie Ukraina

Data i miejsce śmierci

29 września 2010
Paryż

Zawód, zajęcie

fizyk

Odznaczenia
Oficer Orderu Narodowego Zasługi (Francja) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)

Życiorys edytuj

Urodził się w Polsce, w biednej rodzinie żydowskiej jako Jerzy Charpak. Wraz z rodziną spędził w dzieciństwie dwa lata w Palestynie, po czym powrócił do Polski[2][3]. Urodził się wówczas jego brat Andrzej(inne języki) (1928–2006), późniejszy znany aktor francuski. W domu mówiono w jidysz, a Jerzy Charpak był jedynym członkiem rodziny, który uczył się mówić po polsku[3]. W roku 1932 wraz z rodziną wyemigrował do Francji. W czasie wojny działał w ruchu oporu, za co został skazany przez sąd w Vichy na dwa lata więzienia. W roku 1944 został wywieziony do obozu koncentracyjnego Dachau, gdzie przebywał do wyzwolenia w 1945 roku[2][3][4].

Uczęszczał do szkół średnich w Montpellier i Paryżu[5]. W roku 1946 uzyskał obywatelstwo francuskie. Studiował od roku 1945 w École nationale supérieure des mines de Paris, potem rozpoczął pracę naukową[2][4]. W 1954 r. obronił doktorat na temat rozpadów jądrowych beta i uzyskał posadę w Centre national de la recherche scientifique (CNRS), gdzie pracował do 1959 r.[3] Był współpracownikiem Frédérica Joliot-Curie w Collège de France, specjalizując się w fizyce eksperymentalnej. Był członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej, wystąpił z niej w roku 1956 r., na znak protestu przeciw stłumieniu powstania węgierskiego[2][4]. W latach 1959–1991 pracował w CERN[5], m.in. odkrywając (wraz ze współpracownikami) różne właściwości mionów[3].

W 1953 r. ożenił się z Dominque Vidal, z którą miał dwóch synów i córkę[3].

W 1992 roku otrzymał Nagrodę Nobla za wkład w dziedzinie opracowania detektorów cząstek[5].

Przypisy edytuj

  1. Charpak Georges, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-01-07].
  2. a b c d e Stanisław Zagórski: Zmarł Charpak, zakochany w fizyce. wyborcza.pl, 2010-10-01. [dostęp 2017-01-07].
  3. a b c d e f Georges Charpak (1924–2010), [w:] Wirtualny Sztetl [online], Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN [dostęp 2024-02-15].
  4. a b c Sławomir Zagórski, Georges Charpak: Nobel nr 137. Wywiad Sławomira Zagórskiego z Georgesem Charpakiem. wyborcza.pl, 2010-10-01 [reprint artykułu z Magazynu Gazety Wyborczej nr 42 z dnia 17/10/1997]. [dostęp 2017-01-07].
  5. a b c Georges Charpak – Biographical i Georges Charpak – Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1992 [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2017-01-07]. (ang.).

Bibliografia edytuj