Wikipedia

Gigantyczny Teleskop Magellana

Gigantyczny Teleskop Magellana (GMT) – projekt naziemnego teleskopu optycznego, który ma zostać ukończony w 2029 roku. Jego główne zwierciadło będzie składało się z siedmiu segmentów, każdy o średnicy 8,4 m, co pozwoli uzyskać rozdzielczość odpowiadającą pojedynczemu zwierciadłu o średnicy 24,5 m[3]. Teleskop ten ma umożliwić obserwacje z rozdzielczością 10 razy lepszą niż Kosmiczny Teleskop Hubble’a[4]. Koszt przedsięwzięcia wynosi prawie 1 miliard USD[5].

Gigantyczny Teleskop Magellana (GMT)
Ilustracja
Wizualizacja GMT
Państwo

 Chile

Organizacja

GMT Corporation

Lokalizacja

Obserwatorium Las Campanas (Chile)

Wysokość n.p.m.

2514 m

Zakres widma

320–25000 nm[1]

Typ

zwierciadlany

Średnica zwierciadła

24,5 m

Powierzchnia zwierciadła

368[2] m²

Montaż

azymutalny

Położenie na mapie Chile
Mapa konturowa Chile, u góry znajduje się punkt z opisem „Gigantyczny Teleskop Magellana (GMT)”
29°02′54″S 70°41′01″W/-29,048333 -70,683611
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Projekt jest na wstępnym etapie budowy. W lipcu 2019 roku pięć z siedmiu segmentów głównego zwierciadła było już odlanych[6]. Odlewanie siódmego rozpoczęto w 2023 roku[7].

Lokalizacja edytuj

Teleskop zostanie wybudowany na wysokości 2514 m n.p.m.[2] w Obserwatorium Las Campanas, w którym znajdują się obecnie Teleskopy Magellana. Miejsce to, położone w górach na terenie pustyni Atakama wyróżnia się bardzo małym zanieczyszczeniem powietrza i zanieczyszczeniem świetlnym jak i wysoką stabilnością atmosfery. Dzięki temu jest jednym z najlepszych miejsc na Ziemi do prowadzenia obserwacji astronomicznych.

Budowa teleskopu edytuj

 
Jedno ze zwierciadeł teleskopu GMT w laboratorium Steward Mirror Lab.
 
Porównanie wielkości i budowy zwierciadeł największych obecnych i planowanych teleskopów. Gigantyczny Teleskop Magellana na dole diagramu.

Teleskop będzie składał się z siedmiu największych w historii zwierciadeł, każde o średnicy 8,417 m. Jedno zwierciadło będzie znajdowało się w centrum, a sześć pozostałych symetrycznie wokół niego. Problemem w takim ułożeniu jest to, że sześć zewnętrznych zwierciadeł nie będzie miało osi symetrii, co oznacza konieczność użycia specjalnych metod szlifowania i testowania[8].

Każde zwierciadło tworzone jest z 17 ton szkła[5] i po odlaniu musi stygnąć około pół roku, a następnie zostać oszlifowane z dokładnością do 20 nanometrów. Opracowanie i przetestowanie procedury szlifowania pierwszego zwierciadła (niesymetrycznego) trwało ponad 6 lat, zanim zaakceptowano ostateczny rezultat i zatwierdzono szlifowanie kolejnych[9]. Obecnie, w związku z dopracowaniem procedur i przetestowaniu na pierwszym zwierciadle, proces trwa krócej. Wszystkie odlewane i szlifowane są w Uniwersytecie Arizony.

Teleskop będzie wykorzystywał optykę adaptatywną do poprawienia jakości obrazu[1].

Choć w zamierzeniu teleskop ma posiadać 7 zwierciadeł, może rozpocząć funkcjonowanie już przy 4[9].

Organizacje edytuj

W skład korporacji budującej GMT wchodzą[10]:

Postęp prac edytuj

  • 2005 – odlanie pierwszego zwierciadła[11].
  • Styczeń 2012 – odlanie drugiego zwierciadła[11].
  • Październik 2012 – ukończono szlifowanie pierwszego zwierciadła[12].
  • Sierpień 2013 – odlanie trzeciego zwierciadła[9].
  • Wrzesień 2015 – odlanie czwartego (centralnego) zwierciadła[13].
  • 11 listopada 2015 – uroczystość wmurowania kamienia węgielnego[14].
  • Listopad 2017 – odlanie piątego zwierciadła[15].
  • Lipiec 2018 – rozpoczęto prace ziemne na miejscu budowy teleskopu[16].
  • Czerwiec 2019 – ukończono szlifowanie drugiego zwierciadła[6].
  • Wrzesień 2023 - rozpoczęto odlewanie siódmego zwierciadła[7]

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Giant Magellan Telescope Science Requirements, GMT Consortium [dostęp 2014-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-26] (ang.).
  2. ↑ a b Quick Facts. GMTO Corporation. [dostęp 2019-08-22]. (ang.).
  3. ↑ Giant Magellan Telescope Overview. (ang.).
  4. ↑ Giant Magellan Telescope poised to enter construction phase. Giant Magellan Telescope Organization, 2014-02-19. (ang.).
  5. ↑ a b Przemek Berg. Potrójne widzenie. „Wiedza i Życie”. 8 (968), s. 22-27, sierpień 2015. Prószyński Media. ISSN 0137-8929. (pol.). 
  6. ↑ a b Newsletter July 2019. GMTO Corporation, 2019-07-30. [dostęp 2019-08-22]. (ang.).
  7. ↑ a b Rozpoczął się 4-letni proces produkcji siódmego i ostatniego lustra Gigantycznego Teleskopu Magellana. [dostęp 2023-09-29].
  8. ↑ What is Optical Metrology?. [dostęp 2014-07-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (ang.).
  9. ↑ a b c Giant Magellan Milestone. [w:] Harvard Magazine [on-line]. 2013-08-27. (ang.).
  10. ↑ GMT founders. (ang.).
  11. ↑ a b Steward Observatory casts second mirror for Giant Magellan Telescope. [w:] The Daily Wildcat [on-line]. 2012-01-16. (ang.).
  12. ↑ GMT Completes Most Challenging Mirror Ever Made. [w:] Newsletter Winter 2013 [on-line]. Giant Magellan Telescope Organization, 2013-01-01. [dostęp 2014-07-28]. (ang.).
  13. ↑ Richard F. Caris Mirror Lab Casts Fourth GMT Segment. GMTO Corporation, 2015-09-18. [dostęp 2016-07-29]. (ang.).
  14. ↑ GMTO Breaks Ground. GMTO Corporation, 2015-11-11. [dostęp 2016-07-29]. (ang.).
  15. ↑ GMT Casts Fifth Mirror [online], GMTO Corporation [dostęp 2018-08-25] (ang.).
  16. ↑ August newsletter. GMTO Corporation, 2018-08-28. [dostęp 2018-09-15]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gigantyczny_Teleskop_Magellana&oldid=72517670”