Wikipedia

Gmach I Oddziału ZUS w Poznaniu

Gmach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu – awangardowy, modernistyczny biurowiec w Poznaniu, zbudowany w 1931 według projektu Mariana Andrzejewskiego.

Gmach I Oddziału ZUS
Symbol zabytku nr rej. 308 z 10.04.1987[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Adres

ul. J. H. Dąbrowskiego 12/16

Styl architektoniczny

modernizm

Architekt

Marian Andrzejewski

Ukończenie budowy

1931

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gmach I Oddziału ZUS”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Gmach I Oddziału ZUS”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Gmach I Oddziału ZUS”
Ziemia52°24′39,56″N 16°54′39,42″E/52,410989 16,910950
Multimedia w Wikimedia Commons
Stiuki we wnętrzach
Tablica pamiątkowa Mariana Andrzejewskiego

Architektura i historia edytuj

Obiekt znajduje się przy ul. J. H. Dąbrowskiego 12/16 (narożnik ul. A. Mickiewicza) i został od razu zbudowany dla Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych. W 1931 w gmachu mieścił się także Bank Rolny (związany z położoną po drugiej stronie ulicy siedzibą Izby Rolniczej) oraz handel i inne biura.

Całość założenia zakładała podział na centralną, 7-kondygnacyjną część urzędową od strony narożnika ulic oraz niższe skrzydła z mieszkaniami pracowniczymi po bokach. Wewnątrz założenia umieszczono podwórze-ogród z małą architekturą rekreacyjną. O charakterze budynku decyduje niecodzienne, bardzo awangardowe rozwiązanie elewacji – ujednoliconej i akcentowanej rytmem monumentalnych lizen. W momencie oddania do użytku był to jeden z najnowocześniejszych biurowców w mieście (potem, w 1937, oddano do użytku równie zaawansowany Budynek Oddziału 1 PKO BP w Poznaniu). Gmach łączył w sobie dwie tendencje:

  • nowoczesną – poprzez nawiązanie do architektury biurowców lat 20. i początku 30. XX w., realizowanych w USA i Niemczech,
  • tradycyjną – lizeny kończyły się rytmem krenelażu, przywodzącym na myśl średniowieczne zamki.

Nałożenie tych dwóch tendencji mogło powodować u widza (klienta) wrażenie zarówno solidności, jak i nowoczesnego podejścia do zarządzania majątkiem.

Kolejne ciekawe elementy wystroju zawierały wnętrza, w których umieszczono stiukowe ornamenty, związane z tradycją polskiego art déco.

W latach powojennych w budynku działała pracownia architektoniczna Stanisława Pogórskiego, w której zatrudnieni byli lub, z którą współpracowali m.in. Jan Wellenger, Aleksander Lendzion, Lech Sternal, Bogdan Cybulski, Stefan Słoński, Tadeusz Płończak, Leonard Tomaszewski, Roman Pękalski, Jerzy Tuszowski, Sylwester Pajzderski i Roger Sławski. Powstały tu m.in. projekty Wieżowca Miastoprojektu (pierwotnie część niezrealizowanej koncepcji Urzędu Wojewódzkiego), gmachu Urzędu Skarbowego przy ul. Libelta, rozbudowy Biblioteki Uniwersyteckiej, a także budynków mieszkalnych na ul. Rolnej, Kościuszki i Stalingradzkiej[2].

Czerwiec 1956 edytuj

Obiekt odegrał ważną rolę w czasie walk ulicznych podczas poznańskiego czerwca w 1956. Na dachu budynku znajdowała się stacja zagłuszająca radiostacje zachodnie. 28 czerwca demonstranci z ulic Dąbrowskiego i Kochanowskiego wdarli się na dach i zrzucili te urządzenia na bruk. Miało to ważny symboliczny wymiar dla walczących[3].

Zobacz też edytuj

W pobliżu:

oraz:

Przypisy edytuj

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolska [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  2. ↑ Projekt – Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945-2005, Henryk Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 41, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842.
  3. ↑ Piotr Frydryszek, Zachowane w dźwięku – czyli Poznański Czerwiec '56 w archiwum Radia Merkury SA, w: Kronika Miasta Poznania, nr 2/2006, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2006, ss.140-142, ISSN 0137-3552

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gmach_I_Oddziału_ZUS_w_Poznaniu&oldid=70862322”