Nowe Skalmierzyce (gmina)
Nowe Skalmierzyce (1934–1954 gmina Skalmierzyce Nowe) – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim z siedzibą we wsi Skalmierzyce[2]. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie kaliskim.
| gmina miejsko-wiejska | |||||||
 Urząd Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce w Skalmierzycach | |||||||
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| Powiat | |||||||
| TERC |
3017023 | ||||||
| Siedziba | |||||||
| Burmistrz |
Jerzy Łukasz Walczak | ||||||
| Powierzchnia (2021) |
125,42 km² | ||||||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||||||
| • gęstość |
125 os./km² | ||||||
| Nr kierunkowy |
(+48) 62 | ||||||
| Tablice rejestracyjne |
POS | ||||||
Adres urzędu: ul. Ostrowska 8 Skalmierzyce 63-460 Nowe Skalmierzyce | |||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||
 51°42′N 17°59′E/51,702500 17,980278
| |||||||
| Strona internetowa | |||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||
_location_map.png)
Według danych z 1 stycznia 2021 roku gmina liczyła 15 625 mieszkańców[1]; zamieszkuje ją 9,7% ludności powiatu ostrowskiego[3].
Położenie edytuj
Według danych z 1 stycznia 2021 roku powierzchnia gminy Nowe Skalmierzyce wynosiła 125,42 km²[1].
Gmina położona jest we wschodniej części powiatu ostrowskiego na Wysoczyźnie Kaliskiej w dorzeczu rzeki Prosny w paśmie makroregionu Niziny Południowowielkopolskiej[4]. Najniżej położony punkt na terenie gminy leży w dolinie Prosny w Lezionie (105,0 m n.p.m.)[5], a najwyższy występuje na pograniczu z gminą Sieroszewice w pasie Śliwniki–Leziona (144–147 m n.p.m.)[4]. Pozostały obszar ukształtowania terenu gminy jest jednolity na poziomie 128–138 m n.p.m.[4]
Samorząd edytuj
Od 2018 roku burmistrzem gminy Nowe Skalmierzyce jest Jerzy Łukasz Walczak (Komitet Wyborczy Wyborców Jerzego Łukasza Walczaka; 2018)[6].
Historia edytuj
W wyniku reformy administracyjnej w Polsce (1975), utworzono gminę z miastem Nowe Skalmierzyce i 29 wsiami sołeckimi[7]. W 1976 roku przyłączono ze zniesionej gminy Dobrzec sołectwa: Biskupice, Dobrzec, Sulisławice i Sulisławice Kolonia. W 2000 roku z inicjatywy mieszkańców z gminy odłączono wsie: Dobrzec, Sulisławice i Sulisławice Kolonia przyłączając je do Kalisza[7].
Środowisko naturalne edytuj
Lasy edytuj
W 2017 roku powierzchnia lasów na terenie gminy wynosiła 395 ha, co stanowi lesistość na poziomie 3,1%[8].
Wody edytuj
- rzeka Ołobok (Biskupice Ołoboczne)
- rzeka Prosna (Leziona, Osiek, Śmiłów)
- rzeka Trzemna (Droszew, Gałązki Wielkie, Kurów, Pawłówek, Miedzianów)
- struga Ciemna (Kurów, Skalmierzyce, Śliwniki)
- struga Lipówka (Boczków, Chotów, Gniazdów, Gostyczyna, Leziona, Mączniki, Nowe Skalmierzyce, Węgry)
- struga Pokrzywnica (Biskupice)
Obszary chronione edytuj
- obszar chronionego krajobrazu doliny Prosny, Ołoboku i południowej części doliny Ciemnej o całkowitej powierzchni 838 ha, występuje tu m.in. obszar gnieżdżenia się derkacza[4].
Zabytki i miejsca historyczne edytuj
| Miejscowość | Nazwa | Wybudowany | Zdjęcie | Wpis do rejestru zabytków[9] |
|---|---|---|---|---|
| Nowe Skalmierzyce |  Neogotycki dworzec kolejowy
(ul. Kolejowa 19) |
1905–1906 | 
|
1017/Wlkp/A z 4.01.2017 |
| Stary dworzec kolejowy
(Plac Wolności 3) |
1895–1896 | .JPG)
|
brak | |
| Budynek dawnej poczty kolejowej
(ul. Kolejowa) |
pocz. XX w. | 
|
brak | |
| Wieża ciśnień
(ul. 29 Grudnia) |
1913 | 
|
brak | |
| Przepompownia
(ul. 29 Grudnia) |
XX w. | 
|
brak | |
| Budynek parowozowni[10]
(ul. 29 Grudnia) |
XX w. | zburzony w 2012 | ||
| Zabudowa ulicy Kolejowej | 1910 | .JPG)
|
brak | |
| Nowe Skalmierzyce | Zabudowa Placu Wolności | XIX/XX w. | .JPG)
|
brak |
| Budynek szkoły
(ul. Kaliska 52) |
1909 | 
|
706/A z 24.11.1994 | |
| Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy wraz z plebanią
(ul. Kaliska 43) |
1911–1913 | .jpg)
|
727/A z 12.04.1996 | |
| Kościół pw. Bożego Ciała
(ul. 3 Maja) |
1931–1932 | .JPG)
|
brak | |
| Biskupice Ołoboczne | Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła
(ul. Ostrowska 11) |
1726 | 
|
908/A z 20.02.1970 |
| Chotów | Dwór z parkiem krajobrazowym
|
1 poł. XIX w. | 
|
459 z 27.06.1989 |
| Droszew | Kościół pw. Wszystkich Świętych
|
1783–1787 | _ID_653738.jpg)
|
907/A z 19.05.1954 |
| Gałązki Małe | Dwór | 1903 | .jpg)
|
brak |
| Gostyczyna | Kościół pw. św. Mikołaja
|
XVI/XVII w. | 
|
708/Wlkp/A z 10.09.2008 |
| Kotowiecko | Zespół dworski
|
1842 | 721/A z 20.12.1995 | |
| Mączniki | Spichlerz | XIX w. | 
|
brak |
| Miedzianów | Dwór z parkiem
|
1877 | 
|
1696/A z 4.04.1975 |
| Ociąż | Wczesnośredniowieczne grodzisko | IX–XI w. | 
|
brak |
| Kościół pw. Narodzenia NMP
|
1785–1786 | 
|
kl.IV-73/63/54 z 19.05.1954 | |
| Osiek | Dwór
|
1844 | 622/A z 24.06.1991 | |
| Skalmierzyce | Zespół kościoła parafialnego
pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej |
1791 | 
|
889/Wlkp/A z 25.03.2013 |
| Śliwniki | Neoromański spichrz
|
1849 | 
|
1548/A z 4.07.1974 |
| Pałac Niemojowskich
|
1848–1850 | 
|
1412/A z 1.03.1973 | |
| Śmiłów | Park dworski
|
XIX w. | _2018.jpg)
|
738/A z 20.10.1997 |
| Węgry | Dwór
|
1 poł. XIX w. | 581/A z 18.03.1992 |
Demografia edytuj
Ludność edytuj
|
Wskaźnik maskulinizacji edytuj
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Piramida wieku edytuj
Największe wsie w gminie Nowe Skalmierzyce edytuj
| Wieś | Ludność
(2021)[3] | |
|---|---|---|
| 1 | Skalmierzyce | 2212 |
| 2 | Biskupice Ołoboczne | 1178 |
| 3 | Śliwniki | 1135 |
| 4 | Ociąż | 721 |
| 5 | Boczków | 653 |
Miejscowości edytuj
Miasto edytuj |
Wsie sołeckie edytuj |
Osady edytujCzęści wsi edytujPrzysiółki edytuj |
Edukacja edytuj
| Placówki oświatowe na terenie gminy Nowe Skalmierzyce[12] | ||
|---|---|---|
| Placówka | Nazwa | Adres |
| Żłobki | Żłobek Gminny[13] (funkcjonuje od 2015) | Nowe Skalmierzyce, ul. Generała Józefa Hallera 1 |
| Przedszkola | Publiczne Przedszkole nr 1 „Jarzębinka” | |
| Publiczne Przedszkole nr 2 „Pod Kasztanami” (funkcjonuje od 1948) | Nowe Skalmierzyce, ul. Kolejowa 16 | |
| Publiczne Przedszkole | Fabianów, ul. Szkolna 54 | |
| Publiczne Przedszkole | Kotowiecko, ul. Kaliska 4 | |
| Szkoły podstawowe | Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wielkopolskich | Nowe Skalmierzyce, ul. Okólna 8 |
| Szkoła Podstawowa im. Polskich Noblistów (funkcjonuje od 1909) | Nowe Skalmierzyce, ul. Kaliska 52 | |
| Szkoła Podstawowa im. Orła Białego (funkcjonuje od 1840) | Biskupice Ołoboczne, ul. Szkolna 7 | |
| Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej | Droszew 21 | |
| Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka | Kotowiecko, ul. Kaliska 4 | |
| Szkoła Podstawowa im. Jana Niepomucena Chrzana | Gostyczyna 48 | |
| Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Ociążu | Fabianów, ul. Szkolna 56 | |
| Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza | Skalmierzyce, ul. Ostrowska 16 | |
Gospodarka edytuj
Główne branże przemysłu to: meblowy, metalowy, rolno–spożywczy oraz działalność usługowo–handlowa[14]. W 2017 roku na terenie gminy w rejestrze REGON zarejestrowanych było 1134 podmiotów gospodarczych; dochód gminy na jednego mieszkańca wynosił 4615 zł[8].
W 2019 dochody budżetu Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce wynosiły 84,1 mln zł, a wydatki 82,0 mln zł – nadwyżka budżetowa wynosiła 2,1 mln zł[15].
Transport edytuj
.JPG)
Transport drogowy edytuj
Droga krajowa edytuj
Droga wojewódzka edytuj
- 450 Kalisz – Ołobok – Grabów nad Prosną – Opatów
Transport kolejowy edytuj
Siedziba gminy edytuj
Gmina jest jedną z dwóch gmin miejsko-wiejskich w Polsce, której siedzibą nie jest miasto – siedziba gminy mieści się we wsi Skalmierzyce, nie w mieście Nowe Skalmierzyce, od 2023 roku drugą jest gmina Bodzanów z siedzibą we wsi Chodkowo i miastem Bodzanów (porównaj też z gminą Święta Katarzyna w latach 1997–2009 oraz z gminą Silnowo w latach 1993–1994). Jednakże Nowe Skalmierzyce były siedzibą gminy od 1 stycznia 1973[16] do 30 grudnia 1999 roku[17].
Wyróżnienia edytuj
- „Przyjazna Gmina 2013” w konkursie Forum Biznesu Gazety Prawnej[18].
- „Euro–Gmina” (2015) – statuetka i certyfikat na III Ogólnopolskim Forum Gospodarczym w Warszawie[19].
- Ranking samorządów „Rzeczypospolitej” (2015, 2017, 2018) – miejsce w ogólnopolskim zestawieniu 100 najlepszych samorządów[20][21][22].
- „Samorządowy Lider Edukacji” (2016, 2017) – Ogólnopolski Program Certyfikacji Gmin, Powiatów i Samorządnych Województw[23][24].
- Ogólnopolski Ranking Zrównoważonego Rozwoju Jednostek Samorządu Terytorialnego (2017) – szóste miejsce w kategorii gmin miejsko-wiejskich[25].
- Nagroda w rankingu Dziennika Gazety Prawnej – „Aktywizacja sportowa dzieci i młodzieży” (2019)[26].
Sąsiednie gminy edytuj
| Gmina | Powiat | Województwo |
|---|---|---|
 Godziesze Wielkie
|
kaliski | wielkopolskie |
 Gołuchów
|
pleszewski | |
 Kalisz (miasto na prawach powiatu)
| ||
 Ostrów Wielkopolski
|
ostrowski | |
 Sieroszewice
| ||
Przypisy edytuj
- ↑ a b c GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2021 roku. [dostęp 2021-08-03]. (pol.).
- ↑ (§ 7. Statut Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyc) Uchwała nr II/5/02 Rady Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce z dnia 6 grudnia 2002 r. (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2003 r. Nr 13, poz. 231).
- ↑ a b c Gmina Nowe Skalmierzyce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-12-10], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b c d Położenie Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] (pol.).
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Ostrowskiego na lata 2014–2017, 2014.
- ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2019-04-03].
- ↑ a b Historia – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-12].
- ↑ a b Urząd Statystyczny w Poznaniu – Statystyczne Vademecum Samorządowca [online], 2018.
- ↑ Zestawienia zabytków nieruchomych [online], www.nid.pl [dostęp 2018-09-05].
- ↑ Zburzyli parowozownię [online], Radio Centrum [dostęp 2018-09-19] (pol.).
- ↑ GUS, Główny Urząd Statystyczny [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-08-16] (pol.).
- ↑ Informator o placówkach oświatowych prowadzonych przez Gminę i Miasto Nowe Skalmierzyce, 2018.
- ↑ Pierwszy żłobek w gminie [online], Fakty Kaliskie [dostęp 2015-12-01].
- ↑ Gospodarka – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-13].
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce – Budżet Gminy i Miasta [online], bip.noweskalmierzyce.pl, 2019 [dostęp 2019-01-18] (pol.).
- ↑ Uchwała Nr XVIII/98/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 5 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie poznańskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 29 grudnia 1972 r., Nr 32, Poz. 391).
- ↑ Dz.U. z 1999 r. nr 110, poz. 1267.
- ↑ Przyjazne Nowe Skalmierzyce. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2014-12-28]. (pol.).
- ↑ III Ogólnopolska Gala Gospodarcza. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-06-04]. (pol.).
- ↑ Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce w gronie 100 najlepszych samorządów w Polsce. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-07-16]. (pol.).
- ↑ Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce w gronie najlepszych polskich samorządów [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24].
- ↑ Ranking samorządów [online], rankingsamorzadow.pl [dostęp 2018-10-13] (pol.).
- ↑ Tytuł „Samorządowego Lidera Edukacji” dla Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-10-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-18].
- ↑ Tytuł „Samorządowego Lidera Edukacji” po raz drugi [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24].
- ↑ Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce wyróżniona w ogólnopolskim konkursie [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2017-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-10].
- ↑ Nagroda dla Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2019-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-09] (pol.).