Wikipedia

Wołkowyja (gmina)

(Przekierowano z Gmina Wołkowyja)

Wołkowyja – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1934–1954 i 1973–1977[3] w woj. lwowskim, rzeszowskim i krośnieńskim (dzisiejsze woj. podkarpackie). Za II RP siedzibą gminy była Wołkowyja[4], a po wojnie Lesko (odrębna gmina miejska, a także siedziba gmin Lesko, Hoczew i Wola Michowa)[5].

Wołkowyja
gmina wiejska
1934–54 i 1973–77[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

1934–39: lwowskie
1945–54: rzeszowskie
1973–75: rzeszowskie
1975–77: krośnieńskie

Powiat

1934–39: leski (II RP)
1945–54: leski
1973–75: bieszczadzki

Siedziba

Wołkowyja
Lesko

Populacja (1974)
• liczba ludności


2922[2]

Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad

17

brak współrzędnych

Historia edytuj

1934–1939 edytuj

Gminę zbiorową Wołkowyja utworzono 1 sierpnia 1934 roku w województwo lwowskim, w powiecie leskim, z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Bereźnica Wyżna, Bukowiec, Górzanka, Horodek, Myczków, Polanki, Polańczyk, Radziejowa, Rajskie, Rybne, Solina (dawna lokacja[6]), Terka, Tyskowa, Wola Górzańska, Wola Matjaszowa, Wołkowyja i Zawóz[7].

1939–1945 edytuj

Po wybuchu II wojny zajęta przez Niemców. W wyniku agresji ZSRR na Polskę Linia Mołotowa przebiegała na Sanie, w związku z czym Solina, jako jedyna gromada gminy Wołkowyja położona na wschodnim brzegu Sanu[6], została włączona do ZSRR i utworzonego tam rejonu ustrzyckiego. Pozostałe obszary gminy Wołkowyja weszły w skład Landkreis Sanok dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa. Wraz z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941 także Solina znalazał się pod okupacją niemiecką, przez co gmina Wołkowyja powróciła do oryginalnych granic. Liczba mieszkańców gminy w 1943 roku wynosiła 8909[8].

Latem 1944, po zajęciu terenów na wschód od Sanu przez Armię Czerwoną, Solina ponownie znalazła się w ZSRR[6], gdzie utworzyła radę wiejską Solina (Солинянська сільська рада) w reaktywowanym rejonie ustrzyckim[9][10]. Pozostały obszar gminy Wołkowyja powrócił do Polski i powiatu leskiego w nowo utworzonym województwie rzeszowskim[11].

1945–1954 edytuj

Skład gminy Wołkowyja z początku 1948 roku wymienia przedwojenny skład gromad (bez znajdującej się w ZSRR Soliny), lecz zamiast gromady Terka wymienia gromadę Łęg[12].

W maju 1948 małą część rejonu ustrzyckieo z Soliną[6] przekazano Polsce w ramach korekty granic z ZSRR[9]. Wykaz gromad z 2 listopada 1948 wymienia już ponownie gromadę Solina jako jedną z 17 gromad gminy Wołkowyja, a więc w stanie przedwojennym[13]. Ten sam skład powtórzono w spisie z 1 lipca 1952[14].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[15].

Osobny artykuł: Wołkowyja (gromada).

W związku z budową zapory w Solinie (1961–1968), podczas napełniania zbiornika, zatopione zostały wsie Solina (jej historyczna lokacja, 49°23'09.8"N 22°27'04.9"E)[16], Teleśnica Sanna, Horodek, Sokole, Chrewt i duża część Wołkowyi[17].

1973–1977 edytuj

Gminę Wołkowyja reaktywowano w dniu 1 stycznia 1973 roku w woj. rzeszowskim (powiat bieszczadzki)[18], obejmując sołectwa: Berezka, Bereźnica Wyżna, Bukowiec, Górzanka, Myczków, Polańczyk, Terka, Werlas, Wola Matiaszowa, Wołkowyja (Wołkowyja i Rybne) i Zawóz, oraz obręby geodezyjne: Horodek, Polanki, Radziejowa, Rajskie, Sakowczyk, Studenne, Tyskowa i Wola Górzańska [19].

1 czerwca 1975 roku gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. krośnieńskim[20].

2 lipca 1976 roku część obszaru gminy Wołkowyja (obszar geodyzjny góry Jawor) przyłączono do gminy Olszanica[21].

1 lutego 1977 roku gmina została zniesiona, a z jej obszaru (i części gmin Olszanica i Ustrzyki Dolne) utworzono nową gminę Solina[22].

Przypisy edytuj

  1. ↑ W czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
  2. ↑ Liczba ludności z publikacji „Rocznik Demograficzny Polski”, GUS 1975–1995
  3. ↑ Od 1 sierpnia 1934 do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 31 stycznia 1977
  4. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Mapa Gmin Rzeczypospolitej Polskiej – podział administracyjny według stanu z dnia 1.IV 1938 roku, Zakł. Kart. W Cukrzyński, S. Goliński i s-ka, Warszawa 1938
  5. ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
  6. ↑ a b c d Na uwagę zasługuje fakt, że historyczna wieś Solina znajdowała się w zupełnie innym miejscu, na wschodnim brzegu Sanu (49°23'09.8"N 22°27'04.9"E) i przez to pozostała po wojnie w ZSRR, gdzie utworzyła radę wiejską Solina (Солинянська сільська рада). Po II wojnie światowej zostali stąd wysiedleni wszyscy Ukraińcy. W 1948 roku wysiedlona Solina powróciła do Polski. W wyniku budowy zapory na Sanie w 1968 roku, miejsce po dawnej wsi zostało zatopione przez Jezioro Solińskie, a nową wieś Solina ulokowano na zachodnim brzegu Sanu, na południe od historycznej wsi Zabrodzie (która po wojnie przez cały czas była w Polsce).
  7. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 595
  8. ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
  9. ↑ a b NBUV
  10. ↑ 1944 рік в історії (history.org.ua)
  11. ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 168
  12. ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej – 1948 r.
  13. ↑ Rzeszowski Dziennik Wojewódzki. R.5, nr 9 (2 listopada 1948) = nr 28
  14. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  15. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  16. ↑ Solina na mapie austriackiej z XIX wieku.
  17. ↑ Solina – Tu Kiedyś Tętniło Życie: Historia wsi na dnie jeziora
  18. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  19. ↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).
  20. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
  21. ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
  22. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 11
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wołkowyja_(gmina)&oldid=72826840”