Gniewkowo

miasto w województwie kujawsko-pomorskim

Gniewkowo (niem. Argenau) – miasto w Polsce położone w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gniewkowo. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bydgoskiego. Jest lokalnym ośrodkiem przemysłowym, a także handlowo-usługowym. Według danych GUS z 31 grudnia 2022 r. Gniewkowo liczyło 6722 mieszkańców[1].

Gniewkowo
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz w Gniewkowie
Herb Flaga
Herb Flaga
Dewiza: Gniewkowo - odkryj na nowo
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

inowrocławski

Gmina

Gniewkowo

Data założenia

X wiek

Prawa miejskie

1268

Burmistrz

Ilona Wodniak-Kuraszkiewicz

Powierzchnia

9,18 km²

Wysokość

~100 m n.p.m.

Populacja (31.12.2022)
• liczba ludności
• gęstość


6722[1]
732,2 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 52

Kod pocztowy

88-140

Tablice rejestracyjne

CIN

Położenie na mapie gminy Gniewkowo
Mapa konturowa gminy Gniewkowo, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gniewkowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Gniewkowo”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Gniewkowo”
Położenie na mapie powiatu inowrocławskiego
Mapa konturowa powiatu inowrocławskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Gniewkowo”
Ziemia52°53′42″N 18°24′23″E/52,895000 18,406389
TERC (TERYT)

0407034

SIMC

0928937

Urząd miejski
ul. 17 Stycznia 11
88-140 Gniewkowo
Strona internetowa
BIP

Położenie

edytuj
 
Stara pocztówka z Gniewkowa

Gniewkowo leży w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie inowrocławskim. Obszar miasta obejmuje 918 ha, a zamieszkiwane jest przez 6722 osoby. W pobliżu Gniewkowa znajdują się duże kompleksy leśne. Rzeźba terenu jest płaska. Gniewkowo położone jest na ważnym międzynarodowym szlaku kolejowym (linia kolejowa nr 353: Poznań Wschód - Skandawa).

Historia

edytuj
 
Obelisk upamiętniający powstańca wielkopolskiego poległego w walkach pod Gniewkowem

Niegdyś siedziba kasztelanii i jednego z księstw kujawskich. W mieście znajdował się gród księcia kujawskiego Kazimierza III, zdobyty w 1332 roku przez Krzyżaków, następnie spalony. Na tym miejscu Krzyżacy zbudowali zamek Argenau. Później książęta kujawscy odzyskali Gniewkowo i władali nim do czasów pretendenta do polskiego tronu, księcia Władysława Białego, który sprzedał księstwo królowi Kazimierzowi Wielkiemu w roku 1365, jednakże po śmierci Kazimierza zdobył i spalił zamek w 1375 roku. Od 1379 Gniewkowo było lennem Władysława Opolczyka, a później rodziny Kościeleckich (1457–1599).

W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772 miasto zostało włączone do Prus. W 1879 administracja pruska zgermanizowała nazwę miasta na Argenau. Nazwa utrzymała się do 1920 roku, kiedy to miejscowość na mocy traktatu wersalskiego powróciła do Polski.

Zdobycie Gniewkowa 21 stycznia 1945 przez czewonoarmistów z 2 Gwardyjskiej Armii Pancernej 1 Frontu Białoruskiego, pozwoliło na włączenie miejscowości w granice Polski Ludowej po rozgromieniu reżimu III Rzeszy[2].

Zabytki

edytuj
 
Kościół śś. Mikołaja i Konstancji

Sport i rekreacja

edytuj
 
Kościół poewangelicki Najświętszego Serca Pana Jezusa

W mieście działają następujące kluby sportowe:

Znajduje się tu stadion miejski i boiska „Orlik 2012” oraz hala sportowa Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Gniewkowie (w budynku Szkoły Podstawowej przy ulicy Toruńskiej 40).

Edukacja

edytuj
  • Przedszkola
    • Przedszkole „Bajkowa Kraina”
    • Niepubliczne przedszkole „Parowozik”
  • Szkoły Podstawowe
    • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Wojska Polskiego
    • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Dreckiego
  • Szkoły Ponadgimnazjalne
    • Branżowa Szkoła I stopnia w Gniewkowie
    • Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych w Gniewkowie
  • Samorządowy Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Gniewkowie

Kościoły

edytuj
 
Dawna synagoga, przyszła siedziba Muzeum Regionalnego
 
Ratusz w Gniewkowie

Miasto jest siedzibą dekanatu gniewkowskiego.

Kultura

edytuj

Instytucje, które mają na celu rozwój kultury to m.in.:

  • ROD „Siła” i „Gniewko” Gniewkowo
  • Towarzystwo Miłośników Gniewkowa
  • Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Gniewkowie

W mieście działa zespół Gniewkowianie.

Turystyka

edytuj

W pobliżu Gniewkowa rozciągają się duże obszary leśne wchodzące w skład Puszczy Bydgoskiej, a w pobliskiej Suchatówce znajduje się jezioro „Nowe”. Bazę noclegową oferują gospodarstwa agroturystyczne, funkcjonujące w okolicach jeziora oraz motel "Harasówka" w Gniewkowie.

Komunikacja

edytuj
Osobny artykuł: Gniewkowo (stacja kolejowa).

Przez Gniewkowo przebiega linia kolejowa nr 353. Na dworcu zatrzymują się wszystkie pociągi Regio.

Przez miasto przebiega droga krajowa i wojewódzka:

Demografia

edytuj

Wykres liczby ludności miasta Gniewkowo na przestrzeni ostatnich 30 lat[3].

Struktura demograficzna mieszkańców Gniewkowa wg danych z 31 grudnia 2022[1]

Opis Ogółem Mężczyźni Kobiety
jednostka osób % osób % osób %
populacja 6722 100 3230 48,05 3492 51,95
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
732,2 351,9 380,3
  • Piramida wieku mieszkańców Gniewkowa w 2014 roku[4].


 

Ludzie związani z Gniewkowem

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Gniewkowem.
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Gniewkowie.

Gospodarka

edytuj

W mieście znajdują się duże zakłady przemysłowe, m.in. Fabryka Świec KCB Interlight oraz zakłady przetwórstwa warzyw Bonduelle. W mieście rozwijają się także handel i usługi. Znajduje się tutaj centrum handlowe "Galeria Gniewkowo"

Urzędy i instytucje

edytuj

Urzędy i instytucje:

  • Urząd Miejski
  • Urząd Stanu Cywilnego
  • Nadleśnictwo Gniewkowo

Najdłuższa sztafeta w Polsce

edytuj

17 maja 2016 roku, Gniewkowo uczciło 1050 rocznicę Chrztu Polski. Z tej okazji, podczas Dni Miasta, na Rynku Miejskim odbyła się najdłuższa sztafeta w Polsce. Każdy z uczestników miał do pokonania jedno z 3168 okrążeń gniewkowskiego rynku. Niektórzy wystartowali kilkakrotnie. Po przebiegnięciu 305 metrów, zawodnik przekazywał pałeczkę kolejnej osobie z listy startowej. Sztafeta trwała 4 dni i 4 noce. W sztafetę zaangażowali się mieszkańcy całego województwa - przebiegło ponad 3200 osób. Zanim pierwszy zawodnik stanął na linii startu, ówczesny burmistrz Gniewkowa Adam Roszak wciągnął na maszt flagę 966 i rozległ się Hymn Polski. Patronat honorowy przyjęli: Prymas Polski Wojciech Polak i wojewoda Mikołaj Bogdanowicz, którzy również przebiegli jedno z 3168 okrążeń. Na zakończenie sztafety odbył się koncert polskiej wokalistki Urszuli[5].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia 2022 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-05-14] (pol.).
  2. Dolata 1971 ↓, s. 383.
  3. GUS - Bank Danych Lokalnych [online], bdl.stat.gov.pl [dostęp 2023-05-14].
  4. Gniewkowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  5. Najdłuższa sztafeta biegowa - Rekord Polski ⋆ BiuroRekordow.pl [online], biurorekordow.pl [dostęp 2019-02-23] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: 1971.

Linki zewnętrzne

edytuj