Gniewkowo

Gniewkowo
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Ratusz w Gniewkowie
Herb	Flaga
	Dewiza: Gniewkowo - odkryj na nowo
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	inowrocławski
Gmina	Gniewkowo
Data założenia	X wiek
Prawa miejskie	1268
Burmistrz	Adam Straszyński (2018)
Powierzchnia	9,18 km²
Wysokość	~100 m n.p.m.
Populacja (31.12.2022); • liczba ludności; • gęstość	; 6722; 732,2 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 52
Kod pocztowy	88-140
Tablice rejestracyjne	CIN
	Położenie na mapie gminy Gniewkowo Gniewkowo
	Położenie na mapie Polski Gniewkowo
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Gniewkowo
	Położenie na mapie powiatu inowrocławskiego Gniewkowo
	52°53′42″N 18°24′23″E/52,895000 18,406389
TERC (TERYT)	0407034
SIMC	0928937
	Urząd miejskiul. 17 Stycznia 11; 88-140 Gniewkowo
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Gniewkowo (niem. Argenau) – miasto w Polsce położone w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gniewkowo. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bydgoskiego. Jest lokalnym ośrodkiem przemysłowym, a także handlowo-usługowym. Według danych GUS z 31 grudnia 2022 r. Gniewkowo liczyło 6722 mieszkańców^[1].

PołożenieEdytuj

Stara pocztówka z Gniewkowa

Gniewkowo leży w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego w powiecie inowrocławskim. Obszar miasta obejmuje 918 ha, a zamieszkiwane jest przez 6722 osoby. W pobliżu Gniewkowa znajdują się duże kompleksy leśne. Rzeźba terenu jest płaska. Gniewkowo położone jest na ważnym międzynarodowym szlaku kolejowym (linia kolejowa nr 353: Poznań Wschód - Skandawa).

HistoriaEdytuj

Obelisk upamiętniający powstańca wielkopolskiego poległego w walkach pod Gniewkowem

Niegdyś siedziba kasztelanii i jednego z księstw kujawskich. W mieście znajdował się gród księcia kujawskiego Kazimierza III, zdobyty w 1332 roku przez Krzyżaków, następnie spalony. Na tym miejscu Krzyżacy zbudowali zamek Argenau. Później książęta kujawscy odzyskali Gniewkowo i władali nim do czasów pretendenta do polskiego tronu, księcia Władysława Białego, który sprzedał księstwo królowi Kazimierzowi Wielkiemu w roku 1365, jednakże po śmierci Kazimierza zdobył i spalił zamek w 1375 roku. Od 1379 Gniewkowo było lennem Władysława Opolczyka, a później rodziny Kościeleckich (1457–1599).

W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772 miasto zostało włączone do Prus. W 1879 administracja pruska zgermanizowała nazwę miasta na Argenau. Nazwa utrzymała się do 1920 roku, kiedy to miejscowość na mocy traktatu wersalskiego powróciła do Polski.

ZabytkiEdytuj

Kościół śś. Mikołaja i Konstancji

kościół św. Mikołaja i Konstancji z XIV w., przebud. w 1871, siedziba parafii pod tym samym wezwaniem;
dawna synagoga z 1880, obecnie muzeum miejskie; przed 1950 pełniła funkcję magazynu;
kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (poewangelicki), neogotycki z końca XIX wieku, siedziba parafii pod tym samym wezwaniem;
cmentarz rzymskokatolicki z 1891 roku;
ratusz z 1908 r., ul. Dworcowa 17;
hotel z 1897 r. (ob. dom z oficyną), ul. Dworcowa 1, 1897;
Dom z 1767 r., Rynek 14;
30-metrowa wieża ciśnień, ul. Pająkowskiego 6

Sport i rekreacjaEdytuj

Kościół poewangelicki Najświętszego Serca Pana Jezusa

W mieście działają następujące kluby sportowe:

MLKS UNIA Gniewkowo
Uczniowski Klub Sportowy „MGOKSiR” Gniewkowo
Stowarzyszenie LZS „Gniewko”
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Gniewkowo
Klub koszykarski Harmattan Gniewkowo (1994-2011)
KS Gniewkowo

Znajduje się tu stadion miejski i boiska „Orlik 2012” oraz hala sportowa Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Gniewkowie (w budynku Szkoły Podstawowej przy ulicy Toruńskiej 40).

EdukacjaEdytuj

Przedszkola
- Przedszkole „Bajkowa Kraina”
- Niepubliczne przedszkole „Parowozik”
Szkoły Podstawowe
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Wojska Polskiego
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Dreckiego
Szkoły Ponadgimnazjalne
- Branżowa Szkoła I stopnia w Gniewkowie
- Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych w Gniewkowie
Samorządowy Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Gniewkowie

KościołyEdytuj

Dawna synagoga, przyszła siedziba Muzeum Regionalnego

Ratusz w Gniewkowie

Rzymskokatolickie
- Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gniewkowie
- Parafia św. Mikołaja i św. Konstancji w Gniewkowie

Miasto jest siedzibą dekanatu gniewkowskiego.

KulturaEdytuj

Instytucje, które mają na celu rozwój kultury to m.in.:

ROD „Siła” i „Gniewko” Gniewkowo
Towarzystwo Miłośników Gniewkowa
Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Gniewkowie

W mieście działa zespół Gniewkowianie.

TurystykaEdytuj

W pobliżu Gniewkowa rozciągają się duże obszary leśne wchodzące w skład Puszczy Bydgoskiej, a w pobliskiej Suchatówce znajduje się jezioro „Nowe”. Bazę noclegową oferują gospodarstwa agroturystyczne, funkcjonujące w okolicach jeziora oraz motel "Harasówka" w Gniewkowie.

KomunikacjaEdytuj

Osobny artykuł: Gniewkowo (stacja kolejowa).

Przez Gniewkowo przebiega linia kolejowa nr 353. Na dworcu zatrzymują się wszystkie pociągi Regio.

Przez miasto przebiega droga krajowa i wojewódzka:

droga krajowa nr 15 (Trzebnica – Ostróda), w przebiegu której zbudowano obwodnicę centrum miasta,
Droga wojewódzka nr 246 (Dąbrowa Biskupia – Paterek).

DemografiaEdytuj

Wykres liczby ludności miasta Gniewkowo na przestrzeni ostatnich 30 lat^[2].

Struktura demograficzna mieszkańców Gniewkowa wg danych z 31 grudnia 2022^[1]

Opis	Ogółem		Mężczyźni		Kobiety
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	6722	100	3230	48,05	3492	51,95
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	732,2		351,9		380,3

Piramida wieku mieszkańców Gniewkowa w 2014 roku^[3].

GospodarkaEdytuj

W mieście znajdują się duże zakłady przemysłowe, m.in. Fabryka Świec KCB Interlight oraz zakłady przetwórstwa warzyw Bonduelle. W mieście rozwijają się także handel i usługi. Znajduje się tutaj centrum handlowe "Galeria Gniewkowo"

Urzędy i instytucjeEdytuj

Urzędy i instytucje:

Urząd Miejski
Urząd Stanu Cywilnego
Nadleśnictwo Gniewkowo

Najdłuższa sztafeta w PolsceEdytuj

17 maja 2016 roku, Gniewkowo uczciło 1050 rocznicę Chrztu Polski. Z tej okazji, podczas Dni Miasta, na Rynku Miejskim odbyła się najdłuższa sztafeta w Polsce. Każdy z uczestników miał do pokonania jedno z 3168 okrążeń gniewkowskiego rynku. Niektórzy wystartowali kilkakrotnie. Po przebiegnięciu 305 metrów, zawodnik przekazywał pałeczkę kolejnej osobie z listy startowej. Sztafeta trwała 4 dni i 4 noce. W sztafetę zaangażowali się mieszkańcy całego województwa - przebiegło ponad 3200 osób. Zanim pierwszy zawodnik stanął na linii startu, ówczesny burmistrz Gniewkowa Adam Roszak wciągnął na maszt flagę 966 i rozległ się Hymn Polski. Patronat honorowy przyjęli: Prymas Polski Wojciech Polak i wojewoda Mikołaj Bogdanowicz, którzy również przebiegli jedno z 3168 okrążeń. Na zakończenie sztafety odbył się koncert polskiej wokalistki Urszuli^[4].

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

↑ ^a ^b ^c GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia 2022 r., stat.gov.pl [dostęp 2023-05-14] (pol.).
↑ GUS - Bank Danych Lokalnych, bdl.stat.gov.pl [dostęp 2023-05-14] .
↑ Gniewkowo w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Najdłuższa sztafeta biegowa - Rekord Polski ⋆ BiuroRekordow.pl, biurorekordow.pl [dostęp 2019-02-23] (pol.).

Linki zewnętrzneEdytuj

Gniewkowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 627 .
strona Gniewkowa
Historia Żydów w Gniewkowie na portalu Wirtualny Sztetl

[GUS2023-1] GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia 2022 r., stat.gov.pl [dostęp 2023-05-14] (pol.).

[2] GUS - Bank Danych Lokalnych, bdl.stat.gov.pl [dostęp 2023-05-14] .

[populacja2016-3] Gniewkowo w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[4] Najdłuższa sztafeta biegowa - Rekord Polski ⋆ BiuroRekordow.pl, biurorekordow.pl [dostęp 2019-02-23] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]