Gołąbek ciemnopurpurowy

gatunek grzybów

Gołąbek ciemnopurpurowy (Russula atropurpurea (Krombh.) Britzelm.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].

Gołąbek ciemnopurpurowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

gołąbkowate

Rodzaj

gołąbek

Gatunek

gołąbek ciemnopurpurowy

Nazwa systematyczna
Russula atropurpurea (Krombh.) Britzelm
Bot. Zbl. 54: 99 (1893)
Zasięg
Mapa zasięgu
Zasięg w Europie

Systematyka i nazewnictwo edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1845 r. Krombholz nadając mu nazwę Agaricus atropurpureus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1893 r. Britzelmayer, przenosząc go do rodzaju Russula[1].

Synonimy[2]:

  • Agaricus atropurpureus Krombh. 1845
  • Russula atropurpurea var. krombholzii Singer 1932
  • Russula depallens var. atropurpurea (Krombh.) Melzer & Zvára 1927
  • Russula krombholzii Shaffer 1970
  • Russula undulata Velen. 1920

Nazwę polską (dla synonimu R. krombholzii) podała Alina Skirgiełło w 1991 r[3].

Morfologia edytuj

Kapelusz

Średnica 4 cm, u młodych okazów półkulisty, później płaskołukowaty z zagłębieniem na środku. Brzegi ma często pofalowane, niekiedy płatowate. Skórka gładka, Ww czasie suchej pogody jest błyszcząca, w czasie wilgotnej śliska. Daje się ściągnąć do połowy średnicy kapelusza[4]. Brzeg kapelusza nie średnio tępy, falisty i jednolity, tylko u starszych okazów czasami nieco karbowany. Skórka kapelusza charakteryzuje się żywymi kolorami i dużą rozmaitością form ubarwienia. W typowych przypadkach kapelusz jest ciemnoczerwony, krwisty, karmazynowy, purpurowoczerwony, a nawet czerwonoczarny. Istnieją jednak formy o kapeluszu silnie różowym, czerwonofioletowym, brudnoliliowym, szaro-oliwkowo-brązowym[5].

Blaszki

Wąskie, gęste i kruche. Mają kolor od białego do jasnokremowego, u starszych grzybów stają się rdzawo plamiste[4].

Trzon

Wysokość 4-6 cm, grubość 1-2,5 cm, walcowaty. Początkowo jest twardy i zwarty, z czasem staje się gąbczasty. Ma biały i lekko siwawy kolor, tylko u nasady jest słabo rdzawy[4].

Miąższ

Biały, twardy, tylko bezpośrednio pod skórką jest czerwonawofioletowy. W smaku jest szczypiący, szczególnie u młodych grzybów[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki szeroko elipsoidalne, o rozmiarach 8-9 × 5,7-7,2 μm. powierzchnia drobnosiateczkowata z dość grubymi brodawkami. Łysinka słabo amyloidalna. Podstawki o rozmiarach 40-55 × 8-11 μm. Cystydy liczne, o rozmiarach 100-120 × 6-11 μm, wrzecionowatym kształcie i krótkim kończyku. Pod działaniem sulfowaniliny zmieniają barwę na niebieską. W skórce znajdują się dermatocystydy. Podczas suchej pogody barwnik zawarty w strzępkach może tworzyć ziarnistości[6].

Występowanie i siedlisko edytuj

Występuje głównie w Europie i Ameryce Południowej. Opisano jego występowanie także w Maroku, Korei i Japonii[7]. W Polsce jest częsty[6]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym opisano go na licznych stanowiskach na terenie całego kraju[3].

Rośnie w liściastych i mieszanych lasach, w których występuje sosna lub dąb[4].

Znaczenie edytuj

Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb jadalny[4].

Gatunki podobne edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
  2. Species Fungorum. [dostęp 2011-09-09].
  3. a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f g h Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. Alina Skirgiełło: Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota), tom 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula). Warszawa-Kraków: PWN, 1998. ISBN 83-01-09137-1.
  6. a b Na grzyby. [dostęp 2011-09-09].
  7. Discover Life. [dostęp 2015-12-05]. (ang.).