Wikipedia

Gołkowice (województwo śląskie)

wieś w województwie śląskim
Zobacz też: Gołkowice w innych znaczeniach tej nazwy.

Gołkowice (niem. Golkowitz) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie wodzisławskim, w gminie Godów. Jest drugą co do wielkości[potrzebny przypis] wsią w gminie.

Artykuł 49°54′50″N 18°30′54″E
- błąd 39 m
WD 49°54'44"N, 18°30'11"E
- błąd 39 m
Odległość 925 m
Gołkowice
— wieś —
Ilustracja
Kościół św. Anny w Gołkowicach
Państwo  Polska
Województwo  śląskie
Powiat wodzisławski
Gmina Godów
Liczba ludności (stan na 31.12.2013 r.) 3 822
Strefa numeracyjna 32
Kod pocztowy 44-341[1]
Tablice rejestracyjne SWD
SIMC 0214416
Położenie na mapie gminy Godów
Mapa lokalizacyjna gminy Godów
Gołkowice
Gołkowice
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Gołkowice
Gołkowice
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa lokalizacyjna województwa śląskiego
Gołkowice
Gołkowice
Położenie na mapie powiatu wodzisławskiego
Mapa lokalizacyjna powiatu wodzisławskiego
Gołkowice
Gołkowice
Ziemia49°54′50″N 18°30′54″E/49,913889 18,515000
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Nieoficjalny herb wsi Gołkowice

PołożenieEdytuj

Sołectwo Gołkowice wchodzi w skład gminy Godów. Jest to miejscowość o powierzchni 946 ha (co stanowi 24,84% powierzchni gminy), w której mieszka 3822 osób[2].

Liczba ludności na przełomie lat[3]:

31.12.2004 31.12.2005 31.12.2006 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2013
3418 3447 3482 3517 3582 3822

Gołkowice graniczą:

Gmina Godów położona jest w zlewni rzeki Olzy, prawobrzeżnego dopływu Odry. Piotrówka będąca prawobrzeżnym dopływem Olzy ma swój początek w Czechach, na odcinku ok. 6 km jest rzeką graniczną, a przepływa przez sołectwa Skrbeńsko, Gołkowice, Godów. Szotkówka, też będąca prawobrzeżnym dopływem Olzy, przepływa wraz ze swoim prawobrzeżnym dopływem Leśnicą przez sołectwa Gołkowice i Godów.

Geograficznie, Gołkowice leżą na Wysoczyźnie Kończyckiej, będącej częścią Kotliny Ostrawskiej, historycznie zaś są położone na Górnym Śląsku na ziemi wodzisławskiej.

NazwaEdytuj

Nazwa Gołkowice pochodzi od imienia Gołek. W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod obecną, polską nazwą Golkowice oraz nazwą zgermanizowaną Golkowitz[4].

Integralne części wsiEdytuj

Integralne części wsi Gołkowice[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0214422 Borowica część wsi
0214439 Głębocz część wsi
0214445 Podlesie część wsi
0214451 Żabków część wsi

HistoriaEdytuj

Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w 1229 roku, w bulli papieża Grzegorza IX dla benedyktynów tynieckich, zatwierdzającej ich posiadłości w okolicy Orłowej, w tym wieś Uchilsko[7][8]. Powstała w 1268 filia tegoż klasztoru w Orłowej posiadała pod koniec XIII wieku prawa do dochodów z tej wsi[9].

W 1278 książę opolsko-raciborski Władysław wydał dokument „in curia nostra circa Golcowitz”, tj. „na naszym dworze pod Gołkowicami”, tak więc istniał tu już wówczas dwór będący własnością książęcą. W tym dokumencie wydanym w Gołkowicach książę Władysław (Wodzisław) zezwolił swemu rycerzowi Stefanowi na lokację wsi Żernica na prawie niemieckim[10].

Od końca XV aż do XIX wieku Gołkowice należały do Wodzisławskiego Państwa Stanowego. W wyniku wojen śląskich Gołkowice wraz z całą ziemią wodzisławską znalazły się w Królestwie Pruskim[11].

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje stosunki ludnościowe na terenie wsi – „In Golkowitz befinden sich 149 Haushaltungen 740 polnisch Sprechenden(...).”, czyli w tłumaczeniu na język polski „W Gołkowicach znajduje się 149 gospodarstw domowych z 740 mieszkańcami mówiącymi po polsku(...)”[12].

W 1922 roku wieś została włączona do II Rzeczypospolitej.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie katowickim.

Kultura i sportEdytuj

W Gminnym Centrum Kultury, Turystyki i Sportu działa zespół taneczny „Iskierki” oraz zespół wokalny „Absolut”.

W miejscowości działa Klub Sportowy KS-27 Gołkowice, który powstał w 1927 r. Jego założycielami byli: H. Mynte, E. Majewicz i M. Dworok. Rozpoczynając występy od klasy C drużyna KS-27 doszła w okresie międzywojennym do B – klasy. We wrześniu 1939 roku, kiedy drużyna posiadała już na swoim koncie wiele sukcesów, rozpoczęła się II wojna światowa. Po reaktywowaniu sportowej działalności już w maju 1945 r. Klub zmienia szyld i przyjmuje nazwę Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe (T.G.S.). Pierwszym powojennym prezesem Klubu Sportowego był Jozef Wojtek, a drużyna piłkarska szybko awansuje do klasy A – najwyższa klasa w Podokręgu Rybnickim. W latach 1952–1953 powstają zrzeszenia sportowe i klub przyjmuje następujące nazwy: „Gwardia” (prezes R. Wojtek), „Górnik” (prezes R. Wojtek) i „Sparta” (prezes J. Kramliczek). W 1957 r. na 30-lecie klubu sportowego A. Damec – prezes i P. Grzonka – sekretarz, przywracają klubowi sportowemu pierwotną nazwę KS-27. Nazwa ta przetrwała do dnia dzisiejszego. W 2010 r. klub występował w B-klasie podokręgu Rybnik. W klubie tym występował reprezentant Polski Grzegorz Tomala.

ReligiaEdytuj

 
Zabytkowy Kościół Ewangelicko-Augsburski

Na terenie sołectwa działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

ZabytkiEdytuj

Miejscowy Plan Zagospodarowania gminy Godów z 2002 roku podaje, iż Kościół Św. Anny w Gołkowicach został objęty strefą A ochrony konserwatorskiej wpisany jest pod nr 759/66 (nr rej. A/525/2019[13]) do rejestru zabytków województwa śląskiego. Ochroną konserwatorską „B” w Gołkowicach objęto:

  • kościół ewangelicko-augsburski przy ul. Cmentarnej,
  • kościół pw. św. Anny wraz z kapliczką Jana Nepomucena przy ul. 1 Maja,
  • kaplicę przy ul. 1 Maja,
  • kaplicy przy ul. Jana III Sobieskiego
  • zamek średniowieczny - Rejestr NID - numer rejestru - 1170/70 z 1970-12-29 (stanowisko 1) - nieistniejący
  • średniowieczne grodzisko stożkowate - Rejestr NID - numer rejestru - 1169/70 z 1970-12-29 (stanowisko 2)

Zabytkowy spichlerz z Gołkowic został przed II wojną światową przeniesiony do Katowic. Miał stanowić, wraz z drewnianym kościołem pw. św. Michała przeniesionym z Syryni, zaczątek powstającego skansenu na terenie katowickiego Parku Kościuszki[14].

TurystykaEdytuj

 
Znaki szlaków rowerowych R4 i 24C

Znane osoby pochodzące z GołkowicEdytuj

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
  2. ↑ Według stanu na dzień 31.12.2013 r [1].
  3. ↑ Dane Urzędu Gminy.
  4. ↑ Johann Knie 1830 ↓, s. 196.
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 18.11.2015].
  7. ↑ Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego (online). (Wyd.) Wojciech Kętrzyński, Stanisław Smolka. Lwów: 1875, s. XIa, XIb.
  8. ↑ Historia wsi na www.gorzyce.pl.
  9. ↑ Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 430. ISBN 978-83-926929-3-5.
  10. ↑ Historia sołectwa Gołkowice.
  11. ↑ Franz Henke, „Kronika”, Wodzisław Śląski 2003.
  12. ↑ Felix Triest 1865 ↓, s. 789.
  13. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 listopada 2019 r. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2019-11-02]
  14. ↑ Maria Lipok-Bierwiaczonek, Lech Szaraniec (pod red.): 80 lat historii Muzeum Śląskiego w Katowicach, 20 lat restytucji. Katowice: Muzeum Śląskie, 2004, s. 44. ISBN 83-87455-93-8.
  15. ↑ http://www.pttk.jasnet.pl/czerwony-szlakiem-powstan-slaskich.

BibliografiaEdytuj

  • Johann Knie: Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen... Breslau: Barth und Comp., 1830.
  • Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gołkowice_(województwo_śląskie)&oldid=58536561”