Goździk lodowcowy

Goździk lodowcowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	goździk
Gatunek	goździk lodowcowy
	Nazwa systematyczna
	Dianthus glacialis Haenke; Collectanea 2: 84 1788
Synonimy
	Dianthus glacialis subsp. gelidus (Schott, Nyman & Kotschy) Tutin;
	Dianthus glacialis subsp. gelidus (Schott, Nyman & Kotschy) Tutin;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Goździk lodowcowy, g. lodnikowy^[4] (Dianthus glacialis Haenke) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych. Występuje w Karpatach i wschodnich Alpach. W Polsce wyłącznie w Tatrach i jest gatunkiem rzadkim. Liczba jego stanowisk nie przekracza 50^[5]. Bywa uprawiany w ogrodach skalnych^[6].

Morfologia edytuj

Pokrój: Niska, gęstokępkowa roślina o rozgałęzionym, palowym systemie korzeniowym^[5].
Łodyga: Wzniesiona, prosta, woskowana, przeważnie pojedyncza. Ma wysokość 2-10 cm i przeważnie ukryta jest w różyczce liściowej^[7].
Liście: Skupione w gęstą różyczkę. Mają kształt wąskolancetowaty lub łopatkowato-lancetowaty. Są 1-nerwowe, o wąskich pochwach, tępe i mają szerokość 1,5-3 mm. Występują tylko 2-4 pary liści zrośniętych nasadami^[5].
Kwiaty: Pojedyncze na szczycie łodygi (tylko wyjątkowo kilka). 5 różowych płatków korony o płytko ząbkowanych brzegach i paznokciach schowanych w kielichu. Wewnątrz kwiatu dwuszyjkowy słupek i 10 pręcików. Kielich zrosłodziałkowy o dzwonkowato-walcowatym kształcie. Łuski pod kielichem mają mniej więcej tę samą długość co kielich^[7]^[5].
Owoc: Otwierająca się na szczycie torebka z licznymi nasionami. Jest dłuższa od kielicha^[5].

Biologia i ekologia edytuj

Rozwój: Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do sierpnia. Kwiaty pachnące^[5].
Siedlisko: Porasta naskalne murawy. Oreofit, roślina światłolubna. W Tatrach rośnie od regla górnego po piętro turniowe, ale najczęściej w piętrze alpejskim. Zasięg pionowy wynosi 1384-2490 m n.p.m. Występuje zarówno na podłożu wapiennym, jak i granitowym^[5].

Zagrożenia i ochrona edytuj

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Aktualnie nie jest zagrożony, gdyż wszystkie jego stanowiska znajdują się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego. Jedynie okazy występujące przy ścieżkach turystycznych narażone są na zadeptywanie^[5].

Uprawa edytuj

Zalecany jest do ogrodów skalnych. Wymaga jednak gleby próchnicznej, bezwapiennej i kamienistej^[6].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ ^a ^b Cestmir Bohm: Kwiaty ogrodów skalnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 108.
↑ ^a ^b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-01-11].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[C-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.

[bohm-6] Cestmir Bohm: Kwiaty ogrodów skalnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 108.

[szafer-7] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[4]

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[7]