Gostycyn (gmina)

gmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim

Gostycyngmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie tucholskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Gostycyn
gmina wiejska
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

tucholski

TERC

0416022

Wójt

Ireneusz Kucharski

Powierzchnia

135,8[1] km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


5214[2]

• gęstość

38,4 os./km²

Nr kierunkowy

52

Tablice rejestracyjne

CTU

Adres urzędu:
ul. Bydgoska 8
89-520 Gostycyn
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Gostycyn
Liczba sołectw

10

Liczba miejscowości

18

Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Gostycyn”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Gostycyn”
Ziemia53°29′N 17°49′E/53,489167 17,810000
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedziba gminy to Gostycyn.

30 czerwca 2012 gminę zamieszkiwało 5270 osób[3]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku[4] gminę zamieszkiwało 5238 osób.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku[5] gminę zamieszkiwało 5196 osób.

Struktura powierzchni

edytuj

Według danych z roku 2005[6] gmina Gostycyn miała obszar 136,15 km², w tym:

  • użytki rolne: 61%
  • użytki leśne: 29%

Obszar gminy Gostycyn stanowi 12,63% powierzchni powiatu tucholskiego. 1 stycznia 2012 wśród 2479 polskich gmin gmina Gostycyn zajmowała 829. miejsce pod względem powierzchni oraz 1385. pod względem liczby ludności[1].

Ochrona przyrody

edytuj

Na terenie gminy znajduje się część rezerwatu przyrody Dolina rzeki Brdy chroniącego system przyrodniczy doliny Brdy.

Demografia

edytuj

Dane z 30 czerwca 2004[7]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 5185 100 2599 50,1 2586 49,9
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
38,1 19,1 19

Dane z 30 czerwca 2012[3]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 5270 100 2625 49,8 2645 50,2
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
38,8 19,3 19,5
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Gostycyn w 2014 roku[2].


 

Zabytki

edytuj

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy[8]:

  • kościół parafii pod wezwaniem św. Marcina z 1819 roku w Gostycynie, nr A/1566 z 14.07.2010 roku
  • zespół pałacowy z XVIII w. w Kamienicy, obejmujący: pałac z lat 1770-1790; park z XIX w.; zabudowania gospodarcze: spichrz z 1759; oborę, obecnie chlewnię z 1875; cielętniki z 1859 roku, nr 137/A z 30.01.1985 roku
  • ptaszarnia na terenie folwarku z 1863 roku w Łyskowie, nr 136/A z 30.01.1985 roku
  • zespół dworski z końca XIX w. w Motylu, obejmujący: dwór z 1883; park; spichrz; młyn wodny z 1928; stodołę z 1880; chlew, nr 132/A z 15.06.1985 roku
  • zespół dworski z drugiej połowy XIX w. w Wielkiej Kloni, obejmujący: dwór; park, nr 162/A z 15.01.1985 roku.

Sołectwa

edytuj

Bagienica, Gostycyn, Łyskowo, Mała Klonia, Pruszcz, Przyrowa, Wielka Klonia, Wielki Mędromierz, Kamienica, Piła[9].

Pozostałe miejscowości

edytuj

Kamienica (osada), Karczewo, Leontynowo, Motyl, Pieńkowo, Świt, Wapiennik, Żółwiniec.

Sąsiednie gminy

edytuj

Cekcyn, Kęsowo, Koronowo, Lubiewo, Sępólno Krajeńskie, Sośno, Tuchola

Historia

edytuj

Rzeczka Kamionka, będąca w przeszłości granicą między państwem polskim i krzyżackim a później Starostwem Nakielskim i Tucholskim, łączy obecnie ziemie wchodzące w skład dzisiejszej Gminy Gostycyn. Historia tych ziem sięga odległej przeszłości. Świadczą o tym wykopaliska archeologiczne z Gostycyna, Kamienicy, Wielkiej i Małej Kloni, Przyrówki oraz Wielkiego Mędromierza. Najbardziej znanym stanowiskiem archeologicznym jest tzw. Burghardt, czyli grodzisko nizinno-wyżynne, stożkowate, które zostało usytuowane na szerokim cyplowatym wzniesieniu wcinającym się w łąki. Jego powstanie datowane jest na XIII- XIV w.

Miejscowości Gminy Gostycyn w źródłach historycznych wzmiankowane są w różnym czasie. Najwięcej z nich podają zapisy XIV - wieczne. Najwcześniej wzmiankowaną miejscowością jest Wielki Mędromierz - rok 1313. Dokument osadniczy z 1350 r. wspomina Gostycyn. Wielka Klonia ze swoim właścicielem wicestarostą Wojsławem wspomniana zostaje pod rokiem 1360. W roku 1368, jako wieś rycerska wspomniany zostaje Pruszcz. Z 1369 r. pochodzi dokument mówiący o Łyskowie i jej właścicielu rycerzu Kristianie von Lobedow. Pod rokiem 1374, jako części gostycyńskiej parafii, wymieniane są Karczewo oraz Przyrowa. Z roku 1382 pochodzi wzmianka o młynie w Pile. Pod rokiem 1432 pierwszy raz zapisano nazwy Kamienicy i Bagienicy, a w 1507 roku Małej Kloni. Najpóźniej powstała osada młyńska Motyl. Jej początki można datować na I połowę XVIII w.

Wsie Gminy Gostycyn w przeszłości stanowiły własność prywatną bądź królewską. Do pierwszych zaliczyć można Kamienicę, Wielką i Małą Klonię, Bagienicę, Przyrowę, Łyskowo, Motyl oraz Pruszcz. Później w tych miejscowościach wyodrębnione zostały tzw. obszary dworskie i wiejskie. Wśród właścicieli tych miejscowości znaleźli się m.in. przedstawiciele takich rodów jak: Marcin, Mateusz, Jan i Michał Prusieccy - współwłaściciele Pruszcza, Bagienicy oraz Kamienicy w XVI w., Reinhold i Jan Heidensteinowie - właściciele Wielkiej Kloni w I połowie XVII w., Łyskowscy herbu Doliwa - właściciele Łyskowa.

Z mniej znanych wydarzeń historycznych dotyczących gminy Gostycyn można wspomnieć, iż w II połowie XIX w. w Bagienicy powstała wspólnota ewangelicka. Jej pierwszym pastorem był Heinrich Borowski. Sprawował on swoją posługę w latach 1875-1885. Od kwietnia 1874 r. do czerwca 1875 na terenie majątku kamienieckiego działały, sprowadzone przez właściciela hrabiego Carla von Koenigsmarcka, Służebniczki Panny Maryi z zakonu założonego przez Edmunda Bojanowskiego. Prowadziły szkołę, ochronkę dla małych dzieci, sprawowały opiekę nad chorymi. Ważnym wydarzeniem była budowa kolei na początku XX w. Ciężki okres I wojny światowej opisał w swoim pamiętniku mieszkaniec Pruszcza Jan Mazurkiewicz. Jego wspomnienia zostały wydane w roku 1975 w książce pt. "Los żołnierza". 5 sierpnia 1924 r. powiat tucholski odwiedził prezydent Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski. Zwiedzał m.in. kopalnię węgla brunatnego w Pile. Przejeżdżał także przez teren Gminy Gostycyn udając się do Wysokiej Polnej. Także kampania wrześniowa 1939 r. wypisała swoje piętno na losach tutejszej ziemi. Pierwsza potyczka wojsk polskich z niemieckimi miała miejsce pod Wielką Klonią. Do ciężkich walk doszło także w rejonie Gostycyna i Pruszcza.

Z Gminą Gostycyn związanych jest także kilka znanych postaci. Możemy tutaj wymienić Reinholda Heidensteina - historyka oraz współpracownika kanclerza królewskiego Jana Zamoyskiego, ks. Pawła Wojciecha Nagórskiego - proboszcza gostycyńskiego, który oprócz duszpasterzowania zajmował się także twórczością literacką, malarza Leona Wyczółkowskiego, który wędrując po tutejszych pięknych borach gościł w pałacu państwa Górskich w Kamienicy.

Przypisy

edytuj
  1. a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2012 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-04-12].
  2. a b Gmina Gostycyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. a b Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca 2012. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-04-12].
  4. Gmina Gostycyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-27], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  5. Gmina Gostycyn (kujawsko-pomorskie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, przedszkola, statystyki [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-23] (pol.).
  6. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  7. Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  8. Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 98. [dostęp 2012-02-28].
  9. Podział Gminy Gostycyn na sołectwa. Gmina Gostycyn. [dostęp 2013-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-10)].