Gostycyn (gmina)
Gostycyn – gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie tucholskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.
gmina wiejska | |||||||
| |||||||
Państwo | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||
Powiat | |||||||
TERC |
0416022 | ||||||
Wójt |
Ireneusz Kucharski | ||||||
Powierzchnia |
135,8[1] km² | ||||||
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||||
• gęstość |
38,4 os./km² | ||||||
Nr kierunkowy |
52 | ||||||
Tablice rejestracyjne |
CTU | ||||||
Adres urzędu: ul. Bydgoska 889-520 Gostycyn | |||||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego | |||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||
53°29′N 17°49′E/53,489167 17,810000 | |||||||
Strona internetowa | |||||||
Biuletyn Informacji Publicznej |
Siedziba gminy to Gostycyn.
30 czerwca 2012 gminę zamieszkiwało 5270 osób[3]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku[4] gminę zamieszkiwało 5238 osób.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[5] gminę zamieszkiwało 5196 osób.
Struktura powierzchni
edytujWedług danych z roku 2005[6] gmina Gostycyn miała obszar 136,15 km², w tym:
- użytki rolne: 61%
- użytki leśne: 29%
Obszar gminy Gostycyn stanowi 12,63% powierzchni powiatu tucholskiego. 1 stycznia 2012 wśród 2479 polskich gmin gmina Gostycyn zajmowała 829. miejsce pod względem powierzchni oraz 1385. pod względem liczby ludności[1].
Ochrona przyrody
edytujNa terenie gminy znajduje się część rezerwatu przyrody Dolina rzeki Brdy chroniącego system przyrodniczy doliny Brdy.
Demografia
edytujDane z 30 czerwca 2004[7]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 5185 | 100 | 2599 | 50,1 | 2586 | 49,9 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
38,1 | 19,1 | 19 |
Dane z 30 czerwca 2012[3]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 5270 | 100 | 2625 | 49,8 | 2645 | 50,2 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
38,8 | 19,3 | 19,5 |
- Piramida wieku mieszkańców gminy Gostycyn w 2014 roku[2].
Zabytki
edytujWykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy[8]:
- kościół parafii pod wezwaniem św. Marcina z 1819 roku w Gostycynie, nr A/1566 z 14.07.2010 roku
- zespół pałacowy z XVIII w. w Kamienicy, obejmujący: pałac z lat 1770-1790; park z XIX w.; zabudowania gospodarcze: spichrz z 1759; oborę, obecnie chlewnię z 1875; cielętniki z 1859 roku, nr 137/A z 30.01.1985 roku
- ptaszarnia na terenie folwarku z 1863 roku w Łyskowie, nr 136/A z 30.01.1985 roku
- zespół dworski z końca XIX w. w Motylu, obejmujący: dwór z 1883; park; spichrz; młyn wodny z 1928; stodołę z 1880; chlew, nr 132/A z 15.06.1985 roku
- zespół dworski z drugiej połowy XIX w. w Wielkiej Kloni, obejmujący: dwór; park, nr 162/A z 15.01.1985 roku.
Sołectwa
edytujBagienica, Gostycyn, Łyskowo, Mała Klonia, Pruszcz, Przyrowa, Wielka Klonia, Wielki Mędromierz, Kamienica, Piła[9].
Pozostałe miejscowości
edytujKamienica (osada), Karczewo, Leontynowo, Motyl, Pieńkowo, Świt, Wapiennik, Żółwiniec.
Sąsiednie gminy
edytujCekcyn, Kęsowo, Koronowo, Lubiewo, Sępólno Krajeńskie, Sośno, Tuchola
Historia
edytujRzeczka Kamionka, będąca w przeszłości granicą między państwem polskim i krzyżackim a później Starostwem Nakielskim i Tucholskim, łączy obecnie ziemie wchodzące w skład dzisiejszej Gminy Gostycyn. Historia tych ziem sięga odległej przeszłości. Świadczą o tym wykopaliska archeologiczne z Gostycyna, Kamienicy, Wielkiej i Małej Kloni, Przyrówki oraz Wielkiego Mędromierza. Najbardziej znanym stanowiskiem archeologicznym jest tzw. Burghardt, czyli grodzisko nizinno-wyżynne, stożkowate, które zostało usytuowane na szerokim cyplowatym wzniesieniu wcinającym się w łąki. Jego powstanie datowane jest na XIII- XIV w.
Miejscowości Gminy Gostycyn w źródłach historycznych wzmiankowane są w różnym czasie. Najwięcej z nich podają zapisy XIV - wieczne. Najwcześniej wzmiankowaną miejscowością jest Wielki Mędromierz - rok 1313. Dokument osadniczy z 1350 r. wspomina Gostycyn. Wielka Klonia ze swoim właścicielem wicestarostą Wojsławem wspomniana zostaje pod rokiem 1360. W roku 1368, jako wieś rycerska wspomniany zostaje Pruszcz. Z 1369 r. pochodzi dokument mówiący o Łyskowie i jej właścicielu rycerzu Kristianie von Lobedow. Pod rokiem 1374, jako części gostycyńskiej parafii, wymieniane są Karczewo oraz Przyrowa. Z roku 1382 pochodzi wzmianka o młynie w Pile. Pod rokiem 1432 pierwszy raz zapisano nazwy Kamienicy i Bagienicy, a w 1507 roku Małej Kloni. Najpóźniej powstała osada młyńska Motyl. Jej początki można datować na I połowę XVIII w.
Wsie Gminy Gostycyn w przeszłości stanowiły własność prywatną bądź królewską. Do pierwszych zaliczyć można Kamienicę, Wielką i Małą Klonię, Bagienicę, Przyrowę, Łyskowo, Motyl oraz Pruszcz. Później w tych miejscowościach wyodrębnione zostały tzw. obszary dworskie i wiejskie. Wśród właścicieli tych miejscowości znaleźli się m.in. przedstawiciele takich rodów jak: Marcin, Mateusz, Jan i Michał Prusieccy - współwłaściciele Pruszcza, Bagienicy oraz Kamienicy w XVI w., Reinhold i Jan Heidensteinowie - właściciele Wielkiej Kloni w I połowie XVII w., Łyskowscy herbu Doliwa - właściciele Łyskowa.
Z mniej znanych wydarzeń historycznych dotyczących gminy Gostycyn można wspomnieć, iż w II połowie XIX w. w Bagienicy powstała wspólnota ewangelicka. Jej pierwszym pastorem był Heinrich Borowski. Sprawował on swoją posługę w latach 1875-1885. Od kwietnia 1874 r. do czerwca 1875 na terenie majątku kamienieckiego działały, sprowadzone przez właściciela hrabiego Carla von Koenigsmarcka, Służebniczki Panny Maryi z zakonu założonego przez Edmunda Bojanowskiego. Prowadziły szkołę, ochronkę dla małych dzieci, sprawowały opiekę nad chorymi. Ważnym wydarzeniem była budowa kolei na początku XX w. Ciężki okres I wojny światowej opisał w swoim pamiętniku mieszkaniec Pruszcza Jan Mazurkiewicz. Jego wspomnienia zostały wydane w roku 1975 w książce pt. "Los żołnierza". 5 sierpnia 1924 r. powiat tucholski odwiedził prezydent Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski. Zwiedzał m.in. kopalnię węgla brunatnego w Pile. Przejeżdżał także przez teren Gminy Gostycyn udając się do Wysokiej Polnej. Także kampania wrześniowa 1939 r. wypisała swoje piętno na losach tutejszej ziemi. Pierwsza potyczka wojsk polskich z niemieckimi miała miejsce pod Wielką Klonią. Do ciężkich walk doszło także w rejonie Gostycyna i Pruszcza.
Z Gminą Gostycyn związanych jest także kilka znanych postaci. Możemy tutaj wymienić Reinholda Heidensteina - historyka oraz współpracownika kanclerza królewskiego Jana Zamoyskiego, ks. Pawła Wojciecha Nagórskiego - proboszcza gostycyńskiego, który oprócz duszpasterzowania zajmował się także twórczością literacką, malarza Leona Wyczółkowskiego, który wędrując po tutejszych pięknych borach gościł w pałacu państwa Górskich w Kamienicy.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2012 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-04-12].
- ↑ a b Gmina Gostycyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca 2012. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-04-12].
- ↑ Gmina Gostycyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Gmina Gostycyn (kujawsko-pomorskie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, przedszkola, statystyki [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-23] (pol.).
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 98. [dostęp 2012-02-28].
- ↑ Podział Gminy Gostycyn na sołectwa. Gmina Gostycyn. [dostęp 2013-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-10)].