Gramadewata – klasa bóstw opiekuńczych w hinduizmie. Gramadewaty to wiejskie bóstwa ludowe[1], bóstwa wioskowe, o zakresie kompetencji[2] mistycznych, jak również kulcie ograniczonym do jednej lub kilku wsi. Niektóre z nich, jak Khandoba czy Taledźu, poprzez proces asymilacji osiągnęły szerszą popularność, jednak zasadniczo są to bóstwa nie należące do ogólnohinduskiego panteonu, i nie są wspominane w znanych mitach. Lokalne boginie czasami identyfikowane są z Durgą, lecz zachowują pewną niezależność, nie wchodzą w związki i innymi bogami, nie mają mężów[3]. Bóstw należących do tej kategorii jest tysiące, bardziej popularne z nich to:

Świątynia lokalnej bogini

Bóstwa gramadewata czci się najczęściej pod postaciami kamieni (np. nagakal dla bogini Manasy) ustawionych pod drzewem o znaczeniu kultowym[1]. Boginie wioskowe, jako boginie matki, mają miejsca kultu zlokalizowane najczęściej na terenie wsi, odmiennie w stosunku do bogin strażniczek granic wioski[5].

Przypisy edytuj

  1. a b Ofiara dla bogini węży. W: Barbara Grabowska: Świat wężowej bogini. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 272, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-05-3.
  2. Moce ponadziemskie w hinduizmie. W: Andrzej Szyszko-Bohusz: Hinduizm, buddyzm, islam. Wyd. 1. Wrocław: Ossolineum, 1990, s. 21. ISBN 83-04-03162-0.
  3. Arthur Basham: Indie, s. 321.
  4. Basham, Arthur: Indie, s. 321.
  5. I. Mariamman jako bogini małej tradycji hinduizmu. Imiona i funkcje. W: Karolina Kłoszewska: Bogini Mariamman. Mitologia i kult na podstawie tamilskich pieśni religijnych. Wyd. 1. Warszawa: Dom wydawniczy Elipsa, 2019, s. 93. ISBN 978-83-8017-286-9.