Wikipedia

Grand Prix na żużlu

(Przekierowano z Grand Prix IMŚ na żużlu)

Grand Prix na żużlu – coroczny cykl turniejów, organizowany przez Międzynarodową Federację Motocyklową (FIM) od 1995 roku, wyłaniający indywidualnego mistrza świata. Zastąpił on rozgrywane w latach 1936–1994 finały jednodniowe[a][b].

Grand Prix na żużlu
FIM Speedway Grand Prix
ilustracja
Sports current event.svg 2023
Państwo

Zawody międzynarodowe

Oficjalny skrót

ang. SGP
pol. GP

Dyscyplina

Żużel

Organizator rozgrywek

FIM

Data założenia

1995

Partner TV

Discovery/Eurosport

Sponsor tytularny

Monster Energy

Rozgrywki
Liczba drużyn

15 stałych uczestników
+ 1 zawodnik z dziką kartą

Zwycięzca

Indywidualny Mistrz Świata

Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca

Dania Hans Nielsen (1995)

Obecny zwycięzca

Polska Bartosz Zmarzlik (2022)

Najwięcej zwycięstw

Szwecja Tony Rickardsson (5)

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

HistoriaEdytuj

Osobny artykuł: Historia Grand Prix na żużlu.

ZasadyEdytuj

Zasady turniejów cyklu Grand Prix zmieniają się na przestrzeni lat. W latach 1995-1997 rozgrywano tradycyjny turniej dwudziestobiegowy, w którym każdy z szesnastu zawodników spotykał się z każdym, następnie według klasyfikacji przejściowej zawodnicy przydzielani byli do czterech biegów finałowych – od tzw. finału D (o miejsca 13-16) odpowiednio do finału A (o miejsca 1-4). Za każde miejsce zajęte w finałowych biegach przyznawano odpowiednią liczbę punktów do klasyfikacji generalnej cyklu według odgórnie ustalonego klucza.

W roku 1998 wprowadzono formułę wzorowaną na systemach knock-out, w której po dwóch słabych biegach (trzecie lub czwarte miejsce) zawodnik kończył rywalizację. Turniej składał się z 24 biegów, w tym dziesięciobiegowego turnieju eliminacyjnego, dziesięciobiegowego turnieju głównego, dwóch biegów półfinałowych oraz dwóch finałowych, a brało w nim udział 24 zawodników. W turnieju głównym rozstawiano ośmiu najlepszych żużlowców z poprzednich zawodów (w przypadku pierwszej rundy w danym roku była to czołowa ósemka ubiegłorocznej końcowej klasyfikacji Grand Prix), pozostała czternastka rywalizowała o awans do tej fazy zawodów w biegach eliminacyjnych[1]. Końcową kolejność ustalano w biegach finałowych: tzw. finale pocieszenia (o miejsca 5-8, dla zawodników, którzy odpadli w półfinale) oraz wielkim finale (o miejsca 1-4). System ten poddano drobnej modyfikacji w 2002 roku, rezygnując m.in. z finału pocieszenia i wprowadzając dwa tzw. biegi zapoznawcze z udziałem rozstawionej ósemki w fazie eliminacyjnej – tabela biegowa składała się z 25 wyścigów.

Od sezonu 2005 powrócono do tradycyjnej formuły – turnieju dwudziestobiegowego, dla 16 zawodników, znanego z lat 1995-1997. Zamiast finałów A-D organizowało się dwa półfinały dla zawodników zajmujących w klasyfikacji przejściowej miejsca 1-8, z których po dwóch najlepszych zawodników awansowało do wielkiego finału. System punktacji poddano zmianie: czołowa czwórka była premiowana z góry ustaloną liczbą punktów (25, 20, 18 i 16), pozostali zawodnicy otrzymywali tyle punktów ile zdobyli podczas pierwszych pięciu swoich startów (biegi 1-20; bez biegów półfinałowych).

Choć w sezonie 2007 całkowicie zmieniono system punktowania, same zasady przeprowadzania turnieju pozostały niezmienione. Zrezygnowano z premiowania czołowej czwórki punktami za samo miejsce w końcowej klasyfikacji poszczególnego turnieju. Odtąd do klasyfikacji generalnej były zaliczane punkty ze wszystkich biegów, w których zawodnik wziął udział, również z biegów półfinałowych i wielkiego finału. W latach 2007-2012 punkty zdobyte przez zawodników biorących udział w biegu finałowym były mnożone dwukrotnie (6, 4, 2 i 0 punktów). Od sezonu 2014 wprowadzono na wzór Formuły 1 stałe numery startowe dla uczestników cyklu (wcześniej numery były przyznawane zawodnikom odgórnie w zależności od miejsca zajętego w poprzednim sezonie), jednak aktualny mistrz świata może używać numeru 1.

W sezonie 2020 po raz kolejny zmieniono system punktacji, lecz sposób rozgrywania turnieju pozostał taki sam jak dotychczas. Powrócono do zasad opartych na systemie znanym z lat 1995-2004 - do klasyfikacji łącznej nie jest zaliczana suma punktów zdobytych w poszczególnych wyścigach, lecz odgórnie określona ich liczba, uzależniona od końcowej pozycji w danym turnieju. Miało to w założeniu zapobiec sytuacjom, w których zawodnik z drugiego lub trzeciego miejsca miał w swoim dorobku więcej punktów niż zwycięzca całej rundy[2].

Niezależnie od systemu, w którym rozgrywano turnieje Grand Prix, punkty zdobyte w turnieju przekłada się na punkty do klasyfikacji ogólnej cyklu. Suma punktów w klasyfikacji generalnej ze wszystkich turniejów Grand Prix, których liczba co roku waha się od 6 do 12, decyduje o medalach i tytule indywidualnego mistrza świata.

ZawodnicyEdytuj

Osobny artykuł: Uczestnicy Grand Prix na żużlu.

Stawka zawodników, którzy uczestniczą w turniejach cyklu w danym roku jest stała, choć zmieniała się na przestrzenie lat.

W latach 1995-1997 ścigano się według dwudziestobiegówki: stałych uczestników cyklu było 17, w tym 15 pełnoprawnych i 2 rezerwowych. Obowiązywał system rotacyjny: dwóch ostatnich zawodników w klasyfikacji generalnej po danym turnieju zajmowało pozycje rezerwowych w następnym, a na ich miejsce wchodzili dotychczasowi rezerwowi. Stawkę uzupełniał jeden zawodnik z dziką kartą (zwykle był nim zawodnik z kraju organizatora, choć w turniejach, gdzie ów kraj miał już swojego reprezentanta w gronie pełnoprawnych uczestników zawodów nie zawsze przestrzegano tej zasady)[1].

W 1998 program zawodów był nowatorski, oparty na zasadzie knock-out. Ten system pozwalał na uczestniczenie w turnieju aż 24 zawodników (21 stałych uczestników i trzy dzikie karty). Już w następnym roku jednak zwiększono liczbę stałych uczestników do 22, jednocześnie zmniejszając liczbę dzikich kart do 2. Mimo modyfikacji programu zawodów w 2002 (dodatkowe biegi eliminacyjne) liczba uczestników nie zmieniała się.

W 2005 ponownie powrócono do sprawdzonej dwudziestobiegówki (modyfikując jednak w porównaniu do lat 1995-1997 biegi finałowe). Liczba stałych uczestników wynosiła 15, stawkę uzupełniał jeden zawodnik z dziką kartą oraz dwóch rezerwowych (rezerwy toru; także z kraju organizatora). System ten funkcjonuje do dziś.

MedaliściEdytuj

Rok Miejsce Złoto Srebro Brąz Źr.
1995   Hans Nielsen   Tony Rickardsson   Sam Ermolenko [3]
1996   Billy Hamill   Hans Nielsen   Greg Hancock [4]
1997   Greg Hancock   Billy Hamill   Tomasz Gollob [5]
1998   Tony Rickardsson   Jimmy Nilsen   Tomasz Gollob [6]
1999   Tony Rickardsson   Tomasz Gollob   Hans Nielsen [7]
2000   Mark Loram   Billy Hamill   Tony Rickardsson [8]
2001   Tony Rickardsson   Jason Crump   Tomasz Gollob [9]
2002   Tony Rickardsson   Jason Crump   Ryan Sullivan [10]
2003   Nicki Pedersen   Jason Crump   Tony Rickardsson [11]
2004   Jason Crump   Tony Rickardsson   Greg Hancock [12]
2005   Tony Rickardsson   Jason Crump   Leigh Adams [13]
2006   Jason Crump   Greg Hancock   Nicki Pedersen [14]
2007   Nicki Pedersen   Leigh Adams   Jason Crump [15]
2008   Nicki Pedersen   Jason Crump   Tomasz Gollob [16]
2009   Jason Crump   Tomasz Gollob   Emil Sajfutdinow [17]
2010   Tomasz Gollob   Jarosław Hampel   Jason Crump [18]
2011   Greg Hancock   Andreas Jonsson   Jarosław Hampel [19]
2012   Chris Holder   Nicki Pedersen   Greg Hancock [20]
2013   Tai Woffinden   Jarosław Hampel   Niels Kristian Iversen [21]
2014   Greg Hancock   Krzysztof Kasprzak   Nicki Pedersen [22]
2015   Tai Woffinden   Greg Hancock   Nicki Pedersen [23]
2016   Greg Hancock   Tai Woffinden   Bartosz Zmarzlik [24]
2017   Jason Doyle   Patryk Dudek   Tai Woffinden [25]
2018   Tai Woffinden   Bartosz Zmarzlik   Fredrik Lindgren [26]
2019   Bartosz Zmarzlik   Leon Madsen   Emil Sajfutdinow [27]
2020   Bartosz Zmarzlik   Tai Woffinden   Fredrik Lindgren [28]
2021   Artiom Łaguta[c]   Bartosz Zmarzlik   Emil Sajfutdinow[c] [29]
2022   Bartosz Zmarzlik   Leon Madsen   Maciej Janowski [30]
2023

Klasyfikacja medalowaEdytuj

Według zawodnikówEdytuj

Pogrubioną czcionką – zostali zaznaczeni zawodnicy, którzy kontynuują karierę żużlową. Dodatkowo przy uczestnikach cyklu Grand Prix w sezonie 2023 postawiono gwiazdkę (*).

Lp. Zawodnik Państwo Lata[d] Złoto Srebro Brąz Razem
1. Rickardsson, TonyTony Rickardsson   Szwecja 1995–2005 5 2 2 9
2. Hancock, GregGreg Hancock   Stany Zjednoczone 1996–2016 4 2 3 9
3. Crump, JasonJason Crump   Australia 2001–2010 3 5 2 10
4. Woffinden, TaiTai Woffinden *   Wielka Brytania 2013–2020 3 2 1 6
Zmarzlik, BartoszBartosz Zmarzlik *   Polska 2016–2022 3 2 1 6
6. Pedersen, NickiNicki Pedersen   Dania 2003–2015 3 1 3 7
7. Gollob, TomaszTomasz Gollob   Polska 1997–2010 1 2 4 7
8. Hamill, BillyBilly Hamill   Stany Zjednoczone 1996–2000 1 2 – 3
9. Nielsen, HansHans Nielsen   Dania 1995–1999 1 1 1 3
10. Loram, MarkMark Loram   Wielka Brytania 2000 1 – – 1
Holder, ChrisChris Holder   Australia 2012 1 – – 1
Doyle, JasonJason Doyle *   Australia 2017 1 – – 1
Łaguta, ArtiomArtiom Łaguta   Rosja[c] 2021 1 – – 1
14. Hampel, JarosławJarosław Hampel   Polska 2010–2013 – 2 1 3
15. Madsen, LeonLeon Madsen *   Dania 2019–2022 – 2 – 2
16. Adams, LeighLeigh Adams   Australia 2005–2007 – 1 1 2
17. Nilsen, JimmyJimmy Nilsen   Szwecja 1998 – 1 – 1
Jonsson, AndreasAndreas Jonsson   Szwecja 2011 – 1 – 1
Kasprzak, KrzysztofKrzysztof Kasprzak   Polska 2014 – 1 – 1
Dudek, PatrykPatryk Dudek *   Polska 2017 – 1 – 1
21. Sajfutdinow, EmilEmil Sajfutdinow   Rosja[c] 2009–2021 – – 3 3
22. Lindgren, FredrikFredrik Lindgren *   Szwecja 2018–2020 – – 2 2
23. Ermolenko, SamSam Ermolenko   Stany Zjednoczone 1995 – – 1 1
Sullivan, RyanRyan Sullivan   Australia 2002 – – 1 1
Iversen, Niels KristianNiels Kristian Iversen   Dania 2013 – – 1 1
Janowski, MaciejMaciej Janowski *   Polska 2022 – – 1 1

Według państwEdytuj

Lp. Państwo Złoto Srebro Brąz Razem
1.   Australia 5 6 4 15
2.   Stany Zjednoczone 5 4 4 13
  Szwecja 5 4 4 13
4.   Polska 4 8 7 19
5.   Dania 4 4 5 13
6.   Wielka Brytania 4 2 1 7
7.   Rosja[c] 1 – 3 4

TurniejeEdytuj

Turnieje Grand Prix na żużlu organizowane są głównie w Europie, w państwach, gdzie sport żużlowy jest popularny. Dotychczas rozegrano 7 turniejów poza Europą – 4 w Australii i 3 w Nowej Zelandii.

Pogrubioną czcionką – zostały zaznaczone turnieje, które odbędą się w 2023 roku.

Lp. Grand Prix 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
1. Polski [e] [e] [e] [e] [e] [e] [f] [f] [f] [f] [f] [g] [h] [i] [f]
2. Austrii
3. Niemiec [j] [g] [h]
4. Szwecji [g] [h]
5. Danii [g] [h]
6. Wielkiej Brytanii [g] [h]
7. Włoch [h]
8. Czech [g] [h]
9. Europy
10. Norwegii
11. Słowenii
12. Skandynawii [g]
13. Australii [k] [l]
14. Łotwy
15. Finał [j]
16. Nordyckie
17. Chorwacji
18. Nowej Zelandii
19. Finlandii
20. Sztokholmu
21. Togliatti [h]
– Rosji [g] [h]
– MFR [m]
– Oceanii [n]
Lp. Grand Prix 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

Miejsca rozgrywaniaEdytuj

Pogrubioną czcionką – zostały zaznaczone miejscowości, w których odbędą się zawody w 2023 roku.

Lp. Miejscowość 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
1.   Wrocław [g] [h]
2.   Wiener Neustadt
3.   Abensberg
4.   Linköping
5.   Vojens [g] [h]
6.   Londyn
7.   Lonigo
8.   Pocking
9.   Praga [g] [h]
10.   Landshut
11.   Bradford
12.   Brandon (Coventry)
13.   Bydgoszcz [j]
14.   Berlin
15.   Cardiff [g] [h]
16.   Sztokholm [o]
17.   Hamar
18.   Krško
19.   Göteborg
20.   Chorzów
21.   Sydney
22.   Avesta [o]
23.   Kopenhaga
24.   Eskilstuna
25.   Målilla [g] [h]
26.   Dyneburg [p]
27.   Gelsenkirchen [j]
28.   Leszno
29.   Terenzano [h]
30.   Toruń [g] [h]
31.   Donji Kraljevec (Goričan)
32.   Gorzów Wielkopolski [g]
33.   Auckland
34.   Solna (Sztokholm)
35.   Tampere
36.   Warszawa [g] [h]
37.   Horsens
38.   Melbourne [k]
39.   Teterow [g] [h]
40.   Hallstavik [g]
41.   Lublin [h]
42.   Togliatti [g] [h] [m]
43.   Ryga [p]
Lp. Miejscowość 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

UwagiEdytuj

  1. ↑ W latach 1936–1938 o końcowej klasyfikacji indywidualnych mistrzostw świata decydowała łączna liczba punktów zgromadzona w eliminacjach i turnieju finałowym.
  2. ↑ W roku 1987 rozegrano finał dwudniowy, a punkty zawodników sumowano.
  3. ↑ a b c d e W związku z decyzją Sportowego Sądu Arbitrażowego, wykluczającą Rosję z imprez sportowych o randze mistrzostw świata w latach 2021–2022, zawodnicy rosyjscy startowali jako reprezentanci Rosyjskiej Federacji Motocyklowej (MFR).
  4. ↑ Lata, w których dany zawodnik zdobywał medale indywidualnych mistrzostw świata.
  5. ↑ a b c d e f Dwa turnieje.
  6. ↑ a b c d e f Trzy turnieje.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s W 2020 roku pierwotnie zaplanowane było 10 rund: GP Polski w Warszawie, GP Niemiec w Teterow, GP Czech w Pradze, GP Wielkiej Brytanii w Cardiff, GP Szwecji w Hallstavik, GP Polski we Wrocławiu, GP Skandynawii w Målilli, GP Rosji w Togliatti, GP Danii w Vojens oraz GP Polski w Toruniu, jednak z powodu pandemii COVID-19 niektóre rundy były przekładane na późniejsze terminy, odwoływane lub przenoszone na kolejny sezon. Finalnie odbyło się 8 rund: dwa GP Polski we Wrocławiu, dwa GP Polski w Gorzowie Wielkopolskim (nowa lokalizacja), dwa GP Czech w Pradze oraz dwa GP Polski w Toruniu.
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t W 2021 roku pierwotnie zaplanowane było 11 rund: GP Włoch w Terenzano (lokalizacja podana w późniejszym terminie), GP Polski w Warszawie, GP Niemiec w Teterow, GP Czech w Pradze, runda GP bez podanej ostatecznie lokalizacji, GP Wielkiej Brytanii w Cardiff, GP Polski we Wrocławiu, GP Szwecji w Målilli, GP Rosji w Togliatti, GP Danii w Vojens oraz GP Polski w Toruniu, jednak z powodu pandemii COVID-19 niektóre rundy były przekładane na późniejsze terminy lub odwoływane. W międzyczasie potwierdzono jednak dodatkowe rundy, w tym GP Polski w Lublinie (nowa lokalizacja). Finalnie odbyło się 11 rund: dwa GP Czech w Pradze, dwa GP Polski we Wrocławiu, dwa GP Polski w Lublinie, GP Szwecji w Målilli, GP Togliatti (pierwotnie jako GP Rosji w Togliatti), GP Danii w Vojens oraz dwa GP Polski w Toruniu.
  9. ↑ Cztery turnieje.
  10. ↑ a b c d W 2008 roku, w związku z odwołaniem GP Niemiec w Gelsenkirchen, rozegrano w Polsce GP Finał w Bydgoszczy (był to drugi turniej w tej lokalizacji).
  11. ↑ a b W 2018 roku GP Australii w Melbourne finalnie nie odbyło się.
  12. ↑ W 2019 roku GP Australii (bez podanej ostatecznie lokalizacji) finalnie nie odbyło się.
  13. ↑ a b W 2022 roku GP MFR w Togliatti odwołano z powodu inwazji Rosji na Ukrainę.
  14. ↑ W 2022 roku GP Oceanii w Australii (bez podanej ostatecznie dokładnej lokalizacji) finalnie nie odbyło się.
  15. ↑ a b W 2003 roku GP Szwecji awaryjnie przeniesiono ze Sztokholmu do Avesty.
  16. ↑ a b W 2014 roku GP Łotwy, w związku z odwołaniem zawodów w Rydze, rozegrano w Dyneburgu.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b Grand Prix Indywidualne Mistrzostwa Świata na Żużlu. speedwayhg.pl. [dostęp 2021-09-15].
  2. ↑ Łukasz Kuczera: Żużel. Rewolucja w Speedway Grand Prix. Zmiany zostały przegłosowane. sportowefakty.pl, 2019-11-02. [dostęp 2021-09-15].
  3. ↑ 1995. speedway.org. [dostęp 2011-05-04]. (ang.).
  4. ↑ 1996. speedway.org. [dostęp 2011-05-04]. (ang.).
  5. ↑ 1997. speedway.org. [dostęp 2011-05-04]. (ang.).
  6. ↑ 1998. speedway.org. [dostęp 2011-05-04]. (ang.).
  7. ↑ 1999. speedway.org. [dostęp 2011-05-04]. (ang.).
  8. ↑ 2000. speedway.org. [dostęp 2011-05-04]. (ang.).
  9. ↑ 2001. speedway.org. [dostęp 2011-05-04]. (ang.).
  10. ↑ 2002. speedway.org. [dostęp 2011-05-04]. (ang.).
  11. ↑ 2003. speedway.org. [dostęp 2011-05-04]. (ang.).
  12. ↑ KLASYFIKACJA KOŃCOWA GRAND PRIX 2004. przegladzuzlowy.pl. [dostęp 2011-05-04]. (pol.).
  13. ↑ KLASYFIKACJA KOŃCOWA GRAND PRIX 2005. przegladzuzlowy.pl. [dostęp 2011-05-04]. (pol.).
  14. ↑ KLASYFIKACJA KOŃCOWA GRAND PRIX 2006. przegladzuzlowy.pl. [dostęp 2011-05-04]. (pol.).
  15. ↑ KLASYFIKACJA KOŃCOWA GRAND PRIX 2007. przegladzuzlowy.pl. [dostęp 2011-05-04]. (pol.).
  16. ↑ KLASYFIKACJA KOŃCOWA GRAND PRIX 2008. przegladzuzlowy.pl. [dostęp 2011-05-04]. (pol.).
  17. ↑ KLASYFIKACJA KOŃCOWA GRAND PRIX 2009. przegladzuzlowy.pl. [dostęp 2011-05-04]. (pol.).
  18. ↑ KLASYFIKACJA GRAND PRIX 2010. espeedway.pl. [dostęp 2011-05-04]. (pol.).
  19. ↑ Klasyfikacja SGP/IMŚ. sportowefakty.pl. [dostęp 2011-10-10]. (pol.).
  20. ↑ 2012 FIM SPEEDWAY WORLD CHAMPIONSHIP STANDINGS. speedwaygp.com. [dostęp 2012-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-03)]. (ang.).
  21. ↑ Tai Woffinden mistrzem świata, Adrian Miedziński najlepszy na Motoarenie!. sportowefakty.pl. [dostęp 2013-10-05]. (pol.).
  22. ↑ Krzysztof Kasprzak najlepszy w Grand Prix Polski! Jarosław Hampel na podium!. sportowefakty.pl. [dostęp 2014-10-12]. (pol.).
  23. ↑ Peter Kildemand walczył do końca. Zobacz klasyfikację końcową cyklu GP. sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2015-10-24]. (pol.).
  24. ↑ Wielki sukces Zmarzlika, dramat Janowskiego. Zobacz klasyfikację generalną cyklu. sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2016-10-22]. (pol.).
  25. ↑ Wielki sezon Jasona Doyle’a. Zobacz klasyfikację końcową cyklu Grand Prix. sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2017-10-28]. (pol.).
  26. ↑ Tai Woffinden po raz trzeci! Zobacz klasyfikację końcową cyklu Grand Prix. sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2018-10-06]. (pol.).
  27. ↑ Żużel. Bartosz Zmarzlik mistrzem świata! Klasyfikacja końcowa cyklu Grand Prix. sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2019-10-06]. (pol.).
  28. ↑ Żużel. Zmarzlik mistrzem, Janowski tuż za podium! Klasyfikacja końcowa cyklu Grand Prix. sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2020-10-03]. (pol.).
  29. ↑ Laguta crowned SGP 2021 World Champion. speedwaygp.com. [dostęp 2021-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-02)]. (ang.).
  30. ↑ Overall classification. fim-moto.com. [dostęp 2022-10-03]. (ang.).

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grand_Prix_na_żużlu&oldid=68684640”