Wikipedia

Graniczna Placówka Kontrolna Miłów

Graniczna Placówka Kontrolna Gubin/ Krosno Odrzańskie/Miłów – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków pływających bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną.

GPK Miłów
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1945

Tradycje
Kontynuacja

GPK SG w Świecku

Organizacja
Dyslokacja

Gubin; Krosno Odrzańskie; Miłów

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza

Podległość

2 Oddział OP
2 Oddział WOP[1]
10 Brygada OP
9 Lubuska Brygada WOP
Komenda Wojewódzka MO
Lubuska Brygada WOP
Łużycka Brygada WOP

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

W październiku 1945 Naczelny Dowódca WP nakazywał sformować na granicy 51 przejściowych punktów kontrolnych[a].

Dowódca Okręgu Wojskowego nr III Poznań, rozkazem organizacyjnym nr 2 z 8 listopada 1945, nakazał sformować na terenie Gubina dwa przejściowe punkty kontrolne kategorii III według etatu 8/12[3]. PPK nr 4 kolejowy nakazał rozmieścić w okolicach wioski Zamsz, a drogowy nr 5 przy moście na Nysie Łużyckiej [4]. Obsady PPK Gubin faktycznie rozmieszczone zostały w Gubinie w koszarach przy ul. Wyzwolenia[4]. Obsady PPK etatowo składały się z 10 żołnierzy i 1 pracownika cywilnego[5]. Termin zakończenia formowania planowano na 15 listopada 1945. Żołnierzy miał wyznaczyć dowódca 5 Dywizji Piechoty. Jako że most na Nysie Łużyckiej w 1946 był rozebrany, 18 lutego 1946 szef Wydziału WOP mjr Lucjan Józef Kępiński nakazał dowódcy PPK nr 5 pełnić służbę w rejonie mostu kolejowego, ale i wysyłać patrole do centrum miasta[6].

Jesienią 1946 przeprowadzono reorganizację jednostek WOP. Gubiński drogowy PPK nr 5 Gubin przeformowano do kategorii C według etatu 7/12 o stanie 18 wojskowych i 1 kontraktowy[6]. Wiosną 1947 nastąpiła kolejna reorganizacja WOP. Dowódca Okręgu Wojskowego Poznań nakazał do 15 kwietnia 1947 przenieść drogowy przejściowy punkt kontrolny kategorii C w Gubinie z etatu 7/12 na etat nr 7/35 kategorii D o stanie osobowym 13 wojskowych i 1 kontraktowy. Został on też przedyslokowany do Krosna Odrzańskiego i rozpoczął wypełniać rolę rzecznego przejściowego punktu kontrolnego[7]. Latem 1947 przejściowe punkty kontrolne przemianowano na graniczne placówki kontrolne. W Krośnie Odrzańskim rzeczna Graniczna Placówka Kontrolna otrzymała nr 5.

 
Załoga GPK Miłów w latach 50. XX w.

W 1948 placówka w Krośnie Odrzańskim przyjęła nazwę Granicznej Placówki Kontrolnej Ochrony Pogranicza nr 6 kategorii D. Stacjonowała przy ulicy Świerczewskiego 7. W 1948 Graniczna Placówka Kontrolna nr 6 „Krosno n/O” (rzeczna) podlegała 10 Brygadzie Ochrony Pogranicza[8]. Potem przeniesiona została do Miłowa. GPK Miłów podporządkowane było bezpośrednio pod sztab brygady, w tym także pod względem zaopatrzenia kwatermistrzowskiego[9]. W 1960 w GPK Miłów zlikwidowana została zasadnicza służba wojskowa i GPK Miłów stała się pododdziałem skadrowanym[9].

1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy państwowej. GPK Miłów weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej[10], kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW[11].

1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW[12]. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej[13]. GPK Miłów podlegała bezpośrednio pod sztab Lubskiej Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim.

Po rozformowaniu Lubuskiej Brygady WOP, 1 listopada 1989 GPK Miłów została włączona w struktury Łużyckiej Brygady WOP w Lubaniu i tak funkcjonowała do 15 maja 1991[14][15].

Ochrona granicy

edytuj
 
  • 1972 – 25 kwietnia zarządzeniem dowódcy WOP opartym na ustaleniach polsko-enerdowskich dowódcy zachodnich brygad WOP otrzymali polecenie zorganizowania wspólnej z organami NRD kontroli granicznej ruchu rzecznego w miejscowościach Eisenhüttenstadt, Frankfurt nad Odrą, Hohensalten, Widuchowa, Gartz, Gryfino i Mescherin. Organy graniczne sprawowały tam kontrolę ruchu towarowego i pasażerskiego jaki odbywał się między Polską a Niemiecką Republiką Demokratyczną. Wspólną kontrolą objęty został także ruch turystyczny w miejscowościach: Miłów, Kostrzyn, Widuchowa i Gryfino. Poza wspólną kontrolą pozostały jedynie statki towarowe i pasażerskie płynące Odrą w ruchu wewnętrznym każdego państwa[16].

Podległe przejście graniczne

edytuj

Wydarzenia

edytuj
  • 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), po wprowadzeniu ograniczeń w ruchu granicznym część niewykorzystanej kadry GPK przerzucono do strażnic w celu wspomożenia bezpośredniej ochrony granicy. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe. Wzmocniono kontrolę ruchu jednostek pływających[17].

Komendanci/dowódcy granicznej placówki kontrolnej

edytuj
  • kpt. Michał Studziński (31.12.1945–1946)
  • por. Józef Fabrowski p.o.
  • por. Sylwester Achtelik[18] (14.07.1950[b]–14.01.1952[c])[19]
  • kpt. Czesław Karolewski (1952–4.12.1961)[18]
  • por. Antoni Włodarczyk (od 7.02.1962)[18]
  • kpt. Stanisław Sikora (od 5.09.1972)
  • kpt. Władysław Janiszewski[18].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Rozkaz nr 0304/Org. ND WP z 28.10.1945[2].
  2. ↑ Sylwester Achtelik od 18.01.1950 do 14.07.1950 na stanowisku kierownika GPK w Miłowie 10 Brygada Ochrony Pogranicza.
  3. ↑ Sylwester Achtelik od 15.01.1952 na stanowisku starszy pomocnik kierownika sekcji Wydziału VI w Dowództwie WOP.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 49.
  2. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 123.
  3. ↑ ASGran., sygn. 217/32 ↓.
  4. ↑ a b Arseniuk-Siwczyk 2014 ↓, s. 75.
  5. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 47.
  6. ↑ a b Arseniuk-Siwczyk 2014 ↓, s. 76.
  7. ↑ Arseniuk-Siwczyk 2014 ↓, s. 77.
  8. ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 8.
  9. ↑ a b Historia LBWOP ↓, s. 32.
  10. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 22–23.
  11. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 80.
  12. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 83.
  13. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 84–85.
  14. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 62.
  15. ↑ muzeumsg–Lubuska Brygada WOP ↓, s. 1.
  16. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 233.
  17. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 131.
  18. ↑ a b c d Jarmoliński 2013 ↓, s. 161.
  19. ↑ Sylwester Achtelik. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2025-04-30]. (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Dorota Arseniuk-Siwczyk. Z historii WOP w Gubinie. „Gubin i okolice”. 3 (26), 2014. Gubin: Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Gubińskiej. 
  • Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985, s. 1–356. (pol.).
  • Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
  • Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
  • Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
  • Archiwum SG, Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965.
  • Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990 – Lubuska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-01-16]. (pol.).
  • Archiwum Straży Granicznej, sygn. DWOP 217/32 k. 56–60. Wykaz przejściowych punktów kontrolnych. Pismo z 9.11.1945.
  • Archiwum Straży Granicznej, Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948–1956, Szczecin.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Graniczna_Placówka_Kontrolna_Miłów&oldid=76686095”