Graniczna Placówka Kontrolna Chałupki
Graniczna Placówka Kontrolna Rudyszwałd/Chałupki – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z Czechosłowacją.
.jpg) Była siedziba GPK w Chałupkach (maj 2011) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie |
1946; 15 stycznia 2008 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
PPK Rudyszwałd |
| Kontynuacja |
GPK SG w Chałupkach |
| Dowódcy | |
| Ostatni |
ppłk Józef Dyszy |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
10 Oddział Ochrony Pogranicza |
Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Chałupkach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z Czechosłowacją/Republiką Czeską[b].
Placówka Straży Granicznej w Chałupkach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania w ochronie granicy państwowej na granicy z Republiką Czeską.
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
W październiku 1945 Naczelny Dowódca Wojska Polskiego nakazywał sformować na granicy państwowej 51 przejściowych punktów kontrolnych (PPK)[c]. Przejściowy Punk Kontrolny Rudyszwałd (PPK Rudyszwałd) powstała w 1945 jako Kolejowy Przejściowy Punkt Kontrolny III kategorii o etacie nr 8/12[2]. Obsada PPK składała się z 10 żołnierzy i 1 pracownika cywilnego[3].
Rozformowany został jesienią 1946[d].
Graniczna Placówka Kontrolna Chałupki była w 1958[1].
1 lipca 1965 Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy[4]. GPK Chałupki weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej, kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW[5].
1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwa[6]. GPK Chałupki do 15 maja 1991 podlegało bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.
- Straż Graniczna:
15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 Graniczna Placówka Kontrolna Chałupki weszła w podporządkowanie Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu[e] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Chałupkach[7] (GPK SG w Chałupkach).
W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 przejęła wraz z obsadą etatową pod ochronę odcinek, po rozformowanej strażnicy SG w Chałupkach[f].
15 sierpnia 2005 GPK SG w Chałupkach przejęła część odcinka granicy państwowej wraz z obsadą etatową po rozwiązanej strażnicy SG w Godowie.
Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Chałupkach funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[g] została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Chałupkach (Placówka SG w Chałupkach).
Jako Placówka SG w Chałupkach funkcjonowała do 15 stycznia 2008, kiedy to została zlikwidowana[8]. Ochraniany przez placówkę odcinek granicy wraz z obsadą etatową przejęła Placówka Straży Granicznej w Pietraszynie (Placówka SG w Pietraszynie)[9].
Ochrona granicy edytuj
2 stycznia 2003 GPK SG w Chałupkach przejęła pod ochronę po zlikwidowanej strażnicy SG w Chałupkach, odcinek granicy państwowej:
- Włącznie znak graniczny nr II/1b
, wyłącznie znak gran. nr II/22.
15 sierpnia 2005 GPK SG w Chałupkach przejęła pod ochronę po zlikwidowanej strażnicy SG w Godowie, odcinek granicy państwowej:
- Włącznie znak gran. nr 170/2, wyłącznie znak gran. nr II/1b.
Podległe przejścia graniczne edytuj
- Stan z 15 maja 1991
- Chałupki-Bohumin – kolejowe
- Chałupki-Bohumín – drogowe.
- Stan z 20 grudnia 2007
- Rudyszwałd-Hať – mrg
- Chałupki-Šilheřovice – mrg, na szlaku turystycznym
- Chałupki-Bohumín – kolejowe
- Chałupki-Bohumín – drogowe
- Nowe Chałupki-Bohumín – drogowe
- Olza-Kopytov – mrg
- Gorzyczki-Věřňovice – mrg
- Łaziska-Věřnovice – mrg.
Sąsiednie graniczne jednostki organizacyjne edytuj
- Strażnica SG w Godowie ⇔ GPK SG w Pietraszynie – 2.01.2003–23.08.2005
- Placówka SG w Zebrzydowicach ⇔ Placówka SG w Pietraszynie – 24.08.2005–15.01.2008.
Komendanci/dowódcy granicznej placówki kontrolnej edytuj
- kpt. Józef Hejsak[10]
- kpt. Kusiak[10]
- kpt. Kazimierz Grzesik[10]
- mjr/ppłk Jan Oleniacz[10] (20.04.1978–1.07.1984)[11]
- mjr/ppłk Józef Dyszy[10] (9.07.1984[12]–15.05.1991[13])
- Komendanci GPK SG:
Uwagi edytuj
- ↑ Od 1991 graniczna placówka kontrolna Straży Granicznej.
- ↑ Od 1 stycznia 1993 z Republiką Czeską.
- ↑ Rozkaz nr 0304/Org. ND WP z 28.10.1945 (Prochwicz 2011 ↓, s. 123).
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 0153 z 21.09.1946 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 103).
- ↑ Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7.05.1991, utworzono Śląski Oddział SG.
- ↑ Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
- ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
- ↑ mjr SG Wojciech Wróbel był zastępcą k-nta GPK SG.
- ↑ mjr SG Piotr Drużdż był zastępcą k-nta GPK SG, 6.06.2000 został komendantem Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej.
- ↑ ppłk SG Wojciech Wróbel ubył na emeryturę.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 11.
- ↑ ASGran., sygn. 217/32 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 47.
- ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 37–38.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 13.
- ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 38.
- ↑ muzeumsg ↓.
- ↑ Reorganizacja ŚlOSG 15.01.2008. sm.strazgraniczna.pl, 2008-01-16. (pol.).
- ↑ Reorganizacja ŚlOSG 15.01.2008.
- ↑ a b c d e Jarmoliński 2013 ↓, s. 170.
- ↑ Jan Olenicz. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2019-12-27]. (pol.).
- ↑ Józef Dyszy. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2019-12-27]. (pol.).
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 25.
Bibliografia edytuj
- Henryk Dominiczak, Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Sławomir Żurawlow, Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014.
- Zespół Wydziału Prezydialnego Śląskiego OSG (A.B.): Straż Graniczna od 1991–Śląski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej, zespół DWOP, sygn. 217/32, k. 56–60. Wykaz przejściowych punktów kontrolnych. Pismo z 9.11.1945.
- Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.