Greifswald
Greifswald (wym. [ˈɡʁaɪ̯fsvalt], ⓘposłuchaj), Universitäts- und Hansestadt Greifswald – miasto powiatowe i uniwersyteckie w Niemczech, w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie nad rzeką Ryck, siedziba powiatu Vorpommern-Greifswald. Siedziba Uniwersytetu im. Ernsta Moritza Arndta i kilku ważnych instytucji naukowo-badawczych. W 2008 roku miasto liczyło ok. 54 tys. mieszkańców. Od 1947 do 2012 miasto było siedzibą władz Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego, a od 1950 roku jego biskupów. Mieszczą się tu sądy: finansowy i administracyjny, dla całego kraju związkowego.
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Kraj związkowy | |||||
Zarządzający |
Stefan Fassbinder↗ | ||||
Powierzchnia |
50,50 km² | ||||
Populacja (31.12.2014) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
03834 | ||||
Kod pocztowy |
17489, 17491, 17493 | ||||
Tablice rejestracyjne |
HGW | ||||
Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego | |||||
Położenie na mapie Niemiec | |||||
54°06′N 13°23′E/54,100000 13,383333 | |||||
Strona internetowa |
Nazwa
edytujNazwa Greifswald, zapisana pierwotnie w formie Gripheswald (1248), in Grifeswolde (1250), Gripeswalt (1255), Grypswold (1264), pochodzi od gryfa, stanowiącego herb książęcej dynastii Gryfitów, oraz lesistych w przeszłości okolic[1]. Od połowy XIX wieku w polskim piśmiennictwie naukowym i popularnym stosuje się formę Gryfia[2][3][4].
Historia
edytujW miejscu pierwszej osady w 1193 roku odkryto złoża solankowe[5]. Miejscowość została założona w 1199 roku, gdy cystersi założyli klasztor Eldena. Osada leżała na przecięciu ważnych szlaków nadmorskich oraz na wzgórzu, co, zapewniało jej ochronę[5]. W roku 1200 do miasta przyłączono obszar leżący na wschód z klasztorem cysterek i kościołem mariackim, a w roku 1240 tereny zachodnie z w kościołem św. Jakuba[5]. 14 maja 1250 roku Greifswald otrzymał z rąk księcia Warcisława III lubeckie prawa miejskie[5]. Od 1296 mieszkańcy miasta byli zwolnieni ze służby w armii książąt pomorskich. W 1456 został założony najstarszy uniwersytet na Pomorzu – Uniwersytet w Greifswaldzie. Miasto leżało w granicach księstwa pomorskiego aż do wojny trzydziestoletniej, kiedy to od 1627 było okupowane przez siły Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a następnie od 1631 przez Szwedów. Miasto zostało formalnie włączone w granice Szwecji jako część tzw. Pomorza Szwedzkiego. W latach 1713 i 1736 ucierpiało z powodu pożarów. W 1763 został założony w Greifswaldzie ogród botaniczny. W 1815 miasto znalazło się w granicach prowincji Pomorze Królestwa Prus. W latach 1818–1832 było powiatem grodzkim w rejencji stralsundzkiej, a od 1832 w rejencji szczecińskiej. W 1871 zostało częścią Niemiec. W latach 1949–1990 część NRD.
Gospodarka
edytujW mieście rozwinął się przemysł elektroniczny, meblarski, odzieżowy, materiałów budowlanych oraz stoczniowy[6].
Podział administracyjny
edytujGreifswald administracyjnie dzieli się na 8 dzielnic; niektóre składają się z dwóch lub więcej historycznych części miasta.
Dzielnice administracyjne Greifswaldu:
Zabytki
edytuj- Ratusz – pierwotnie gotycki, obecnie w barokowej formie, którą uzyskał w XVIII wieku
- Ruiny cysterskiego Klasztoru Eldena, w którym pochowano królewnę polską Annę Jagiellonkę (córkę Kazimierza Jagiellończyka)
- Katedra św. Mikołaja w Greifswaldzie
- Kościół św. Jakuba w Greifswaldzie
- Kościół Mariacki w Greifswaldzie
- Uniwersytet w Greifswaldzie w stylu barokowym
- Biblioteka miejska „Hans Fallada”
- Spichlerze
- Most zwodzony w stylu holenderskim (Wiecker Brücke) z 1887 r.
Przyroda
edytujNa terenie Greifswaldu znajduje się między innymi potężna topola czarna, o obwodzie pnia w 2006 roku 847 cm, wiek szacuje się na 130–170 lat[7].
Transport
edytujW mieście znajduje się stacja kolejowa.
Osoby związane z Greifswaldem
edytuj- Mikołaj Rusin (?–1474) – cysters, opat oliwski, biskup kujawski, donator uniwersytetu w Gryfii
- Jan Bugenhagen (1485–1558) – niemiecki kaznodzieja i teolog luterański (studiował w Greifswaldzie)
- Caspar Movius (1610–1667) – kompozytor niemiecki
- Caspar David Friedrich (1774–1840) – malarz niemiecki
- Hans Hartwig von Beseler (1850-1922) – niemiecki generał, generał-gubernator warszawski
- Ludwik Rydygier (1850–1920) – polski chirurg, generał brygady (studiował w Greifswaldzie)
- Aleksander Majkowski (1876–1938) – pisarz kaszubski (studiował w Greifswaldzie)
- Hans Fallada (1893–1947) – pisarz niemiecki (urodził się w Greifswaldzie)
- Kurt Wolff (1895–1917) – niemiecki as myśliwski I wojny światowej
- Toni Kroos (*1990) – niemiecki piłkarz
- Felix Kroos (*1991) – niemiecki piłkarz
- Sybilla Schwarz (1621–1638) – poetka barokowa.
- Johannes Quistorp (1822-1899) – szczeciński przedsiębiorca, filantrop.
Współpraca zagraniczna
edytujPodpisane umowy partnerskie[8]:
- Goleniów, Polska w 2006 r.
- Hamar, Norwegia w 1997 r.
- Kotka, Finlandia w 1959 r.
- Lund, Szwecja w 1990 r.
- Newport News, USA w 2007 r.
- Osnabrück, Dolna Saksonia w 1988 r.
- Szczecin, Polska w 2010 r.[9], miasto zaprzyjaźnione Greifswaldu od 1996 r.
Ponadto Greifswald utrzymuje kontakty z następującymi miastami:
- Angers, Francja od 1994 r.
- College Station-Bryan, USA od 1994 r.
- Enschede, Holandia od 1990 r.
- Kristianstad, Szwecja od 1998 r.
- Pomerode, Brazylia od 2001 r.
Galeria
edytuj-
Greifswald – Rynek 1951
-
Greifswald – wschodnia strona rynku z ceglanymi, gotyckimi domami (2013)
-
Greifswald – drzwi ratusza z brązu
-
Greifswald – Pomnik poświęcony Heinrichowi Rubenowowi – burmistrz w 1449
-
Greifswald – Biblioteka miejska
-
Greifswald – ogrodzenie przy jednej z ulic miasta
-
Greifswald – historyczny most zwodzony typu holenderskiego z 1887 (jeden z najstarszych czynnych mostów zwodzonych Europy)
-
Greifswald – historyczny most zwodzony w dzielnicy Wieck, otworzony dla wypłynięcia żaglówki
Przypisy
edytuj- ↑ Dieter Berger, Geographische Namen in Deutschland, Dudenverlag, Mennheim 1993, s. 116.
- ↑ Wojciech Kętrzyński , Nazwy miejscowe polskie Prus Zachodnich, Wschodnich i Pomorza wraz z przezwiskami niemieckiemi, Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1879, kol. 235 .
- ↑ Edmund Kosiarz, Wojny na Bałtyku X-XIX w, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1978, s. 56.
- ↑ Jerzy Strzelczyk, Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1987, s. 218.
- ↑ a b c d Miasta w Euroregionie... ↓, s. 27.
- ↑ Greifswald, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-04] .
- ↑ Stefan Kühn, Uwe Kühn, Bernd Ulrich. Unsere 500 ältesten Bäume: Exklusiv aus dem Deutschen Baumarchiv. 2009. BLV Buchverlag GmbH & Co. KG. s. 39.
- ↑ Współpraca zagraniczna.
- ↑ Greifswald kolejnym miastem partnerskim Szczecina.
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Persz: Miasta w Euroregionie Pomerania. Urząd Statystyczny w Szczecinie, 1998. ISBN 83-906504-4-4.