Grota Mleczna (z arab. Magharet es Sitti Mariam, Grota Panny Maryi) – półnaturalna półsztuczna grota w Betlejem, w Palestynie na Pustyni Judzkiej. Od czasów starożytnych chrześcijańskie miejsce pielgrzymkowe, własność Kustodii Ziemi Świętej, sanktuarium maryjne, kościół klasztorny franciszkanów[1][2].

Grota Mleczna
Ilustracja
Wejście do Groty Mlecznej w Betlejem
Państwo

 Palestyna
 Izrael

Położenie

Palestyna / Izrael
Betlejem

Właściciel

Kustodia Ziemi Świętej

Głębokość

6 m

Deniwelacja

m

Ekspozycja otworów

ku N

Ochrona
i dostępność

dostępna

Położenie na mapie Izraela
Mapa konturowa Izraela, w centrum znajduje się punkt z opisem „Grota Mleczna”
Ziemia31°42′12″N 35°12′32″E/31,703317 35,208833
Strona internetowa
Grota Mleczna

Konotacje biblijne edytuj

Nowy Testament jest dosyć skąpy w informacje natury topograficznej dotyczące lokalizacji narodzin Jezusa Chrystusa. Mateusz lakonicznie stwierdza, że „Jezus urodził się w Betlejem w Judei”[a], Łukasz ze swej strony dodaje, iż Maryja „powiła swego pierworodnego Syna, owinęła go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie”[b]. Przy czym należy tutaj wziąć pod uwagę fakt, iż 'brak miejsca' powinien być raczej rozumiany jako niedogodność do przyjęcia brzemiennej, a nie brak życzliwości wobec przybyłych, warunki sanitarne i intymność wobec przypuszczalnej wrogości do obcych. Tekst ewangeliczny nie sugeruje żadnej nieżyczliwości, odmiennie niż w późniejszej tradycji chrześcijańskiej i przede wszystkim polskich kolędach i pieśniach bożonarodzeniowych[3]. Lokalna tradycja judeochrześcijańska, poświadczona później przez pisarzy chrześcijańskich i wzniesienie Bazyliki, wskazywała jako miejsce historycznego wydarzenia znajdującą się na stoku wzgórza we wschodniej części starego miasta – Grotę Narodzenia[4].

W dalszym opisie wydarzeń betlejemskich ewangelista Mateusz mówi jednak wyraźnie o konkretnym domu, a nie o przygodnej grocie-stajni: Mędrcy „weszli do domu i zobaczyli Dziecię z Matką Jego, Maryją”[c]. Miejscowe podania, sięgające VI wieku, informowały również o opuszczeniu pierwotnego prowizorycznego schronienia, by ujść przed siepaczami Heroda. W grocie, odległej od Groty Narodzenia o ok. 200 m w linii prostej, nazywanej dzisiaj Grotą Mleczną, Święta Rodzina miała przygotowywać się do wyruszenia do Egiptu. Gdy w pośpiechu Józef ponaglił Maryję, według palestyńskich podań, kilka kropel karmiącej miało upaść na skałę, zmieniając ubarwienie całej groty na białe. W grocie występuje jasny tuf[5].

Historia sanktuarium edytuj

Relikwie (sproszkowany tuf) z Groty Mlecznej trafiały do Europy i do Bizancjum już w VI wieku. Najbardziej znanymi relikwiarzami są: relikwiarz w Oviedo w Hiszpanii z VII w. oraz drugi pikardyjski z VIII wieku, podarowany Karolowi Wielkiemu. Betlejemski biskup Gerard III miał mieć ze sobą relikwiarz z Groty Mlecznej podczas oblężenia Aszkelonu w 1123[6]. Pobieranie tufu praktykowane było do początku XX wieku. Obecnie istnieją próby wskrzeszenia tej praktyki. Przy sanktuarium znajduje się sala, w której eksponowane są fotografie dzieci z całego świata uzdrowionych lub narodzonych dzięki spożyciu proszku i gorącej modlitwie do Matki Bożej z Groty Mlecznej[5].

Przez ciągłe pobieranie tufu trudno ustalić pierwotną formę i wielkość Groty Mlecznej. Praktyka ta została dokładnie opisana w 1250. Kult maryjny był szczególnie żywy w czasach krzyżowców, nawet do ok. 1349–1353. Sanktuarium ucierpiało z ręki muzułmanów, którzy zburzyli zarówno klasztor jak i wzniesioną nad grotą kaplicę. Kustodia Ziemi Świętej weszła w posiadanie Groty Mlecznej w 1375[7]. W 1494 franciszkanom udało się odrestaurować samą grotę i postawić w środku ołtarz. W XVI wieku część groty się zawaliła podczas trzęsienia ziemi. Biurokracja osmańska i zabiegi greckich mnichów prawosławnych utrudniały jakiekolwiek prace. Dopiero w 1871 bracia mniejsi, po uregulowaniu wszelkich spraw własnościowych, wybudowali w pobliżu groty oratorium i klasztor, które zachowały się do naszych czasów[5]. W 2006 przeprowadzono sondaże archeologiczne i wybudowano nowy kościół oraz kaplicę wieczystej adoracji według projektu włoskiego architekta Luigiego Leoniego[8].

Wykopaliska przeprowadzone przez archeologów z Franciszkańskiego Studium Biblijnego w Jerozolimie potwierdziły wcześniejsze przypuszczenia postronnych podróżników i pątników odwiedzających Grotę Mleczną i przyległy teren. Grota była miejscem kultu chrześcijańskiego w okresie bizantyjskim i w czasach wypraw krzyżowych. Zachowały się fragmenty mozaikowej posadzki z V wieku Na mozaice występują motywy krzyża. Odnaleziono również artefakty sięgające epoki żelaza[5].

Niektóre źródła podają w odniesieniu do Groty Mlecznej, iż była ona miejscem pochówku Świętych Młodzianków. Już w czasach św. Heleny, matki cesarza Konstantyna Wielkiego, która przybyła do Ziemi Świętej w 327–328, istniało poza miastem oratorium dedykowane pamięci tych pierwszych męczenników[9]. Do sanktuarium przychodzą również, oprócz pątników i miejscowych chrześcijan, kobiety muzułmańskie, by prosić o dar mleka dla swoich niemowląt lub o dar uzdrowienia z niepłodności[10][11][12].

Polonica edytuj

W sanktuarium od kwietnia 2009 znajduje się kopia figury Matki Bożej z Ludźmierza[13]. W kaplicy adoracyjnej na terenie groty znajduje się wykonany przez polskiego złotnika Mariusza Drapikowskiego ołtarz Tryptyk Jerozolimski, nawiązujący do biblijnego tematu zaczerpniętego z Apokalipsy św. Jana[14].

Uwagi edytuj

  1. Por. Mt 2,1 (Biblia Jerozolimska, Poznań 2006, str. 1358).
  2. Por. Łk 2,7.
  3. Por. Mt 2,11 (gr. τὴν οἰκίαν, domu).

Przypisy edytuj

  1. Sausan Shomali, Qustandi Shomali: Betlemme 2000. Guida alla città e ai suoi dintorni. Torino: Regione dell'Umbria, Touring Club Italiano, City of Bethlehem, 1999, s. 69. ISBN 88-365-1653-X. (wł.).
  2. Marian Arndt OFM: Grota Mleczna. www.swanna.pl. [dostęp 2011-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-19)]. (pol.).
  3. Andrea Tornielli: Dziecię Jezus. Tajemnice, legendy i prawda o Narodzeniu, które zmieniło bieg historii. Wiesław Szymona OP (tłum.). Kraków: eSPe, 2007, s. 177–182. ISBN 978-83-7482-129-2.
  4. Eugenio Alliata, Enrique Bermejo, Giovanni Claudio Bottini, Lino Cignelli, Abraham Sobkowski: Sulle orme di Gesù. Guida ai santuari di Terra Santa. Milano: Edizioni Terra Santa, 2011, s. 75. ISBN 978-88-6240-120-3. (wł.).
  5. a b c d Maria Teresa Petrozzi: Bethlehem. Godfrey Kloetzly OFM (tłum.). Jerusalem: Franciscan Printing Press, 2000, s. 91–94. (ang.).
  6. Bellarmino Bagatti OFM: Gli antichi edifici sacri di Betlemme in seguito agli scavi e restauri praticati dalla Custodia di Terra Santa (1948–51). Jerusalem: Tipografia dei PP. Francescani, 1952, s. 245, seria: Collectio Maior 9. (wł.).
  7. Marie Armelle Beaulieu: Periodo di organizzazione (1342–1517). www.custodia.org. [dostęp 2011-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-17)]. (wł.).
  8. Marie Armelle Beaulieu: We’re proud of our Milk Grotto!. www.custodia.org, 2007-01-02. [dostęp 2011-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
  9. Paolo Acquistapace: Guida biblica e turistica della Terra Santa. Milano: Istituto Propaganda Libraria, 1992, s. 338–339. (wł.).
  10. Donato Baldi OFM: W Ojczyźnie Chrystusa. Przewodnik po Ziemi Świętej. Wyd. 2. Kraków-Asyż: Franciszkanie, 1993, s. 169.
  11. Palestine and Palestinians. Guidebook. Wyd. 2. Beit Sahour: Alternative Tourism Group, 2008, s. 204. ISBN 9950-319-01-3. (ang.).
  12. Kaplica Groty Mlecznej w Betlejem. www.adonai.pl. [dostęp 2011-12-02]. (pol.).
  13. Jerzy Kraj OFM: Kopia figurki Matki Boskiej Ludźmierskiej stanęła w Grocie Mlecznej w Betlejem. www.ugnowytarg.pl, 2009-04-07. [dostęp 2011-12-02]. (pol.).
  14. In the Milk Grotto, a shrine for peace. www.custodia.org, 2016-03-04. [dostęp 2016-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-20)]. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Bellarmino Bagatti OFM: Gli antichi edifici sacri di Betlemme in seguito agli scavi e restauri praticati dalla Custodia di Terra Santa (1948–51). Jerusalem: Tipografia dei PP. Francescani, 1952, seria: Collectio Maior 9. (wł.).
  • Maria Teresa Petrozzi: Betlemme. Luoghi santi della Palestina. Gerusalemme: Franciscan Printing Press, 1971. (wł.).
  • Daniel Chrucała OFM: Betlejem − Kolebka Mesjasza. Kraków: Fundacja Komisariat Ziemi Świętej, 2003, seria: Biblioteka Ziemi Świętej. ISBN 83-912251-4-3.
  • Donato Baldi OFM: W Ojczyźnie Chrystusa. Przewodnik po Ziemi Świętej. Aleksander Kowalski (tłum. i uzupełn.). Wyd. 2. Kraków-Asyż: Franciszkanie, 1993, s. 159–168.

Linki zewnętrzne edytuj