Gruboskórzec wyspowy
Gruboskórzec wyspowy[3] (Schistometopum thomense) – gatunek endemicznego płaza beznogiego z rodziny Dermophiidae występujący na Wyspie Świętego Tomasza. Cechuje się wydłużonym, żółtym ciałem i zasiedla głównie miękkie gleby lasów wtórnych i pierwotnych. Drapieżnik, poluje na bezkręgowce. Jest to gatunek żyworodny, którego zapłodnienie jest wewnętrzne. Gatunek najmniejszej troski (LC) w związku z m.in. dużymi rozmiarami populacji.
| Schistometopum thomense[1] | |||
| (Bocage, 1873) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
gruboskórzec wyspowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Wygląd edytuj
Ciało wydłużone, brak kończyn[4]. Występuje 89–105 poprzecznych pierścieni (łac. annuli), 94–109 kręgów oraz 12–25 zębów na wyrostku dziobiastym żuchwy (ang. splenial teeth)[5][6]. Głowa nachylona od czubka czoła w kierunku końca szczęki górnej[4]. Jama ustna znajduje się na brzusznej części ciała i jest zagłębiona[4]. Szczątkowe oczy widoczne przez skórę[4]. Łuski obecne w przedniej części ciała[4]. Samce dorastają do 13,5–34,4 cm, a samice do 12,9–35,0 cm[4]. Nowo narodzone osobniki mierzą 9,1–11,8 cm i wyglądają identycznie jak osobniki dorosłe[4]. Najdłuższy zmierzony osobnik mierzył 37,5 cm[4]. Ciało ma kolor od jaskrawożółtego do ciemnożółtego. Mogą występować również fioletowobrązowe plamki[4]. Występuje zmienność w długości i ubarwieniu pomiędzy różnymi populacjami[4].
Zasięg i siedlisko edytuj
Endemit, występuje wyłącznie na Wyspie Św. Tomasza, jednej z wysp Wysp Świętego Tomasza i Książęcej, na wysokościach bezwzględnych 0–1440 (potencjalnie więcej) m n.p.m.[4] Spekuluje się, że gatunek ten jest rzadziej spotykany w suchszych północno-zachodnich obszarach wyspy[4]. Opisano również niepotwierdzony przypadek osobnika znalezionego w pasmie górskim Ruwenzori w Demokratycznej Republice Konga[4]. Zasięg występowania wynosi 950 km²[7]. Blisko spokrewniony gatunek, Schistometopum gregorii, występuje w Afryce Wschodniej – Kenii i Tanzanii, co sugeruje, że przodek gruboskórca wyspowego, tak jak inne płazy Wysp Świętego Tomasza i Książęcej, skolonizował te wyspy z Afryki Wschodniej, a nie Zachodniej[8].
Na Wyspie Św. Tomasza gatunek ten zasiedla nizinne lasy wtórne, plantacje, użytki rolne, lasy pierwotne na terenach wyżynnych, a także kamieniste i piaszczyste tereny nadbrzeżne[4]. Płaz ten zazwyczaj spotykany jest pod gnijącą roślinnością, stertami śmieci, a także w powierzchownych norach, które kopie zazwyczaj po opadach deszczu[4]. Podczas pory suchej gatunek ten przebywa głębiej w glebie (do 20 cm pod ziemią)[4]. Zasiedla również twardo ubite gleby, jednakowoż rzadziej niż gleby miękkie[4]. Temperatury gleby w obszarach, w których płaz ten był łapany w różnych badaniach wyniosły 21,4–25,2°C w czerwcu oraz 18,3–27,1 °C w październiku i wrześniu[4].
Dieta i sposób odżywiania się edytuj
Analiza treści żołądkowej wykazała, że gatunek ten żywi się głównie dżdżownicami, ale także parecznikami, mrówkami oraz roztoczami[4]. Wykazano również, że osobniki dorosłe żywią się zarówno gatunkami epigeicznymi (zasiedlającymi powierzchnię gleby) jak i endogeicznymi (żyjącymi w glebie), natomiast osobniki młode wyłącznie gatunkami endogeicznymi[4]. Gatunek ten najprawdopodobniej poluje głównie z zasadzki, do aktywnego polowania może dochodzić w godzinach wieczornych[4]. Podczas polowania może wystawiać górną połowę ciała poza norę i w tej pozie czekać w bezruchu na ofiarę[4]. Osobniki przetrzymywane w niewoli odżywiają się głównie w godzinach 18–24[4].
Rozmnażanie i rozwój edytuj
Gatunek żyworodny[4]. Tak jak inne płazy beznogie, samce tego gatunku posiadają wysuwany narząd kopulacyjny – phallodeum, którym wewnętrznie zapładnia samicę[4]. W niewoli samice rozmnażają się co dwa lata, a młode osobniki nie posiadają stadium larwalnego[4].
Status edytuj
Gatunek najmniejszej troski (LC) w związku z dużymi rozmiarami populacji i dobrze rozwiniętymi możliwościami adaptacyjnymi[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Schistometopum thomense, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Schistometopum thomense, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z AmphibiaWeb - Schistometopum thomense [online], amphibiaweb.org [dostęp 2021-07-22].
- ↑ Amphibia, Academic Press, 2017, ISBN 978-0-12-802850-6 [dostęp 2021-07-22] (ang.).
- ↑ Ronald A. Nussbaum, Michael E. Pfrender, Revision of the African Caecilian Genus Schistometopum Parker (Amphibia : Gymnophiona : Caeciliidae) [online], 27 września 1998.
- ↑ a b IUCN SSC Amphibian Specialist Group (IUCN Ssc), IUCN Red List of Threatened Species: Schistometopum thomense [online], IUCN Red List of Threatened Species, 3 maja 2019 [dostęp 2021-07-22].
- ↑ Pollo, César J. „Guide of Amphibians and Reptiles of São Tomé and Príncipe.” Smashwords/César J. Pollo (2017).