Gruchała (herb szlachecki)
Gruchała (Gruchala, Gruchalla, Gruchalla-Węsierski, Gruchała-Węsierski, Węsierski V) – kaszubski herb szlachecki.
Opis herbu edytuj
Opis z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego[1]:
W polu błękitnym dwa charty wspięte naprzeciw siebie, srebrne, ponad nimi półksiężyc złoty na opak. Sama tarcza.
Najwcześniejsze wzmianki edytuj
Herb opisywany słownie przez Żernickiego (Der polnische Adel, Die polnischen Stamwappen). Tadeusz Gajl źle zrekonstruował herb, nie odczytując do końca opisu. U niego charty biegną obok siebie, księżyc nie jest na opak[2]. Natomiast Żernicki pisze wyraźnie, że charty mają być jak w herbie Kos II.
Rodzina Gruchałów edytuj
Gruchałowie to drobna szlachta, notowana na Kaszubach od połowy XVI wieku. Pochodzić ma od przezwiska, wywodzonego od czasownika gruchać. Pierwsza wzmianka z 1570 (Simon Gruchal w Węsiorach). Od końca XVI wieku używali także nazwiska odmiejscowego (Węsierski). Potwierdzają to wzmianki z lat 1584 (Wojciech, Szymon, Marcin Węsierski Gruchała), 1593 (Krzysztof, Jurga Gruchała Węsierski), 1616 (Jan Gruchała Węsierski), 1648 (Pan Gruchała w Zdunowicach), 1662 (Samuel Gruchała), 1682 (Ludwik Gruchała Węsierski, pani Gruchalina). W wiekach XVIII-XIX rodzina używała zarówno nazwiska z przydomkiem jak i samodzielnie. Tak jest we wzmiankach z lat 1772 (Ludwig von Gruchalla-Węsierski), 1774 (Ludwig Gruchala, Peter Gruchala). Gruchałowie mieli oprócz wymienionych wsi także działy w miejscowościach Mściszewice, Piechowice, Żuromino, Glincz, Podjazy. Współcześnie nazwisko Gruchała nosi około 2500 osób, połowa na Pomorzu, zaś nazwisk Gruchala, Gruchalla i Gruchałła łącznie ponad 20 osób wyłącznie na Kaszubach.
Herbowni edytuj
Gruchała (Gruchal, Gruchala, Gruchalek, Gruchalla, Gruchałła) także z przydomkiem Węsierski (Wensierski).
Gruchałom przypisywano też herb Syrokomla (błędnie), oraz Węsierski VI.
Przypisy edytuj
- ↑ Alfred Znamierowski, Paweł Dudziński: Wielka księga heraldyki. Warszawa: Świat Książki, 2008, s. 104–108. ISBN 978-83-247-0100-1.
- ↑ Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 113. ISBN 978-83-60597-10-1.
Bibliografia edytuj
- Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej T.3. Gdańsk: Wydawn. BiT, 2009, s. 57-58, 221. ISBN 978-83-927383-6-7.