Grupa Akrobacyjna Żelazny
Grupa Akrobacyjna „Żelazny” – polski, cywilny zespół akrobacji lotniczej.
 Tomasz Grabowski (Zlín-526F) i Tadeusz Kołaszewski (Zlín-50) na Pikniku Lotniczym w Płocku 2009 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Samoloty |
1 Extra-330LC, 1 Extra-330LX, 2 Zlín Z-50, 2 Zlín Z-526F, 1 MDM-1 Fox |
| Sponsor | |
| Baza macierzysta | |
| Barwy |
Czerwono-białe |
| Data utworzenia | |
| Strona internetowa | |
HistoriaEdytuj
Grupa powstała w 2000 r. z inicjatywy dyrektora Aeroklubu Ziemi Lubuskiej – Lecha Marchelewskiego. W 2008 r. Grupa przeniosła się z Zielonej Góry do Poznania na lotnisko Aeroklubu Poznańskiego. Żelazni dają pokazy w Polsce, oglądać ich można było także m.in. w Korei Południowej, Szwecji, Niemczech, Czechach czy na Słowacji. Nazwa „Żelazny” pochodzi od nazwy jej pierwszego sponsora.
Grupa korzysta z czerwono-białych samolotów Zlin Z-526, Z-50 i Extra-330LC. Od sezonu 2012 Grupa dysponuje szybowcem wyczynowym MDM-1 Fox, za sterami którego zasiada wielokrotny mistrz świata w akrobacji szybowcowej - Jerzy Makula.
Piloci i członkowie[1]Edytuj
Wojciech Krupa - lider lub zamykający
Piotr Haberland - lewoskrzydłowy lub zamykający
Paweł Antkowiak - lewoskrzydłowy
Wojciech Muszyński - prawoskrzydłowy
Agata Nykaza - solo
Krzysztof "Szopa" Szopiński - prezes i komentator
Byli piloci i członkowie[1]Edytuj
Marek Dubkiewicz - zginął 2 czerwca 2003
Sebastian Chrząszcz - zginął 2 czerwca 2003
Lech Marchelewski – lider – zginął 1 września 2007
Piotr Banachowicz – lewoskrzydłowy – zginął 1 września 2007
Krzysztof Kossiński – prawoskrzydłowy
Wojciech Grzechowiak - latał w pokazach w 2017 roku
Tadeusz Kołaszewski - prawoskrzydłowy lub zamykający - działalność w GA Żelazny zakończył udziałem w pokazach lotniczych, które odbyły się w roku 2017 w Gdyni w ramach imprezy Aerobaltic.
Wykorzystywane samolotyEdytuj
- 1 Zlin Z-526AFS - zniszczony w wyniku wypadku 1 września 2007.
- 2 Zlin Z-526AFS - zniszczony w wyniku wypadku 1 września 2007.
- 3 Zlin Z-526AFS - po wypadku używany jeszcze w 2008 roku do akrobacji solowych. Obecnie nieużywany.
- 4 Zlin Z-50LA - przekazany 4 listopada 2011 jako eksponat do Muzeum Lotnictwa w Krakowie
- 5 Zlin Z-50LA - używany w pokazach
- 6 Zlin Z-50LS - używany w pokazach
- 7 Zlin Z-50LS - używany w pokazach
- 8 Extra 330LC - używany w pokazach
- 9 Zlin Z-526F - używany do szkolenia pilotów
- 10 MDM Solo Fox - używany w pokazach
Skład pokazowy zespołu na Radom Air Show 2017Edytuj
#5 Tadeusz Kołaszewski – zamykający – Zlin-50 SP-AUE
#6 Wojciech Muszyński - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUC
#7 Paweł Antkowiak - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUD
#8 Wojciech Krupa – prowadzący – Extra 330 SP-AUP
Skład pokazowy zespołu na Radom Air Show 2015Edytuj
#6 Wojciech Krupa - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUC
#7 Piotr Haberland - skrzydłowy - Zlin-50 SP-AUD
#8 Agata Nykaza – prowadzący – Extra 330 SP-AUP
#10 Magda Stróżyk – szybowiec
Skład pokazowy zespołu na Radom Air Show 2007Edytuj
- Lech Marchelewski – lider – Zlin-526F (nie żyje)
- Piotr Banachowicz – lewoskrzydłowy – Zlin-526 AFS (nie żyje)
- Krzysztof Kossiński – prawoskrzydłowy – Zlin-526 AFS
- Piotr Haberland – lewoskrzydłowy – Zlin-50
- Tadeusz Kołaszewski – prawoskrzydłowy – Zlin-50
- Wojciech Krupa – prowadzący – Zlin-50
Żelaźni w Muzeum[2]Edytuj
4 listopada 2011 r. samolot Zlin-50LA "4" o numerze seryjnym 0009 i znakach SP-AUB został doprowadzony lotem na Lądowisko Rakowice-Czyżyny, a następnie przekazany Muzeum Lotnictwa przez przedstawicieli Grupy Akrobacyjnej Żelazny: Artura Haładyna, Wojciecha Krupę oraz Piotra Haberlanda.
WypadkiEdytuj
2 czerwca 2003Edytuj
2 czerwca 2003 roku w czasie lotu treningowego samolotem Let L-200 Morava w okolicach Zielonej Góry doszło do wypadku, w którym zginęło dwóch pilotów grupy: Marek Dubkiewicz i Sebastian Chrząszcz[3]. Michał Wiśniewski z zespołu Ich Troje złożył hołd pilotom, nagrywając dla uczczenia ich pamięci utwór pt. Requiem[potrzebny przypis].
1 września 2007Edytuj
1 września 2007 roku o godzinie 15.51 (czasu lokalnego) podczas Radom Air Show doszło do wypadku w trakcie wykonywania akrobacji, podczas którego zginęło dwóch pilotów należących do zespołu: Lech Marchelewski (60 lat, nalot ponad 3352 godziny[4], płk rezerwy, dyrektor Aeroklubu Ziemi Lubuskiej, doświadczony pilot i twórca tej grupy akrobacyjnej), oraz Piotr Banachowicz (25 lat, wylatał ponad 540 godzin), inżynier pilot.
Kolizja nastąpiła w trakcie wykonywania na trzech maszynach pętli z rozejściem u szczytu – tzw. „rozety”. Samoloty miały minąć się w najniższym punkcie manewru w bardzo małej odległości od siebie, jednak samolot Marchelewskiego zderzył się z samolotem Banachowicza. Oba samoloty uległy niemal całkowitemu zniszczeniu, a piloci zginęli w momencie kolizji. Na ziemię spadły już tylko szczątki obu maszyn.
Przyczyny tragedii badały prokuratura i Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych. Jako najbardziej prawdopodobną przyjęły hipotezę o błędzie pilota, Lecha Marchelewskiego[5].
W związku z tragedią w Radomiu i Zielonej Górze wprowadzono trzydniową żałobę. Pożegnanie pilotów miało miejsce 7 września na lotnisku AZL w Przylepie koło Zielonej Góry. W ceremonii uczestniczyli gen. Gromosław Czempiński, a także dowódca Sił Powietrznych gen. Andrzej Błasik, zmarłych lotników pożegnali także członkowie grupy „Biało-Czerwone Iskry” z Dęblina. Piloci zostali pośmiertnie oznaczeni Złotą odznaką pilota.
30 czerwca 2008 Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych opublikowała raport końcowy dotyczący wypadku, w którym stwierdza, że decydujący wpływ na błąd pilota i katastrofę mogło mieć słabe zdrowie lidera grupy, Lecha Marchelewskiego, który przyjmował leki na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, o czym nie informował w czasie obowiązkowych okresowych badań dla pilotów[6]. Stwierdzono również, że drugi z uczestników kolizji, Piotr Banachowicz, mimo iż był dobrze przygotowany do wykonywanych zadań i nie popełnił błędów, nie posiadał upoważnienia do wykonywania pokazów lotniczych[4].
We wrześniu 2008 Prokuratura Okręgowa w Radomiu umorzyła śledztwo w sprawie katastrofy z powodu śmierci Lecha Marchelewskiego, który zdaniem prokuratury nieumyślnie spowodował zderzenie dwóch samolotów[7].
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Grupa – Grupa Żelazny [dostęp 2019-04-05] (pol.).
- ↑ Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, www.muzeumlotnictwa.pl [dostęp 2019-04-05].
- ↑ Maja Sałwacka: Żona pilota wini aeroklub. Gazeta.pl, 25 lipca 2006. [dostęp 2007-09-01].
- ↑ a b Raport końcowy – Zdarzenie nr: 383/07. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Piotr Żytnicki, Maja Sałwacka, Monika Firlej: Los ściga lotnika. Gazeta.pl, 10 września 2007. [dostęp 2007-09-11].
- ↑ Pilot wiedział, że zginie. Zdążył jeszcze krzyknąć "Jezu!". Gazeta.pl, 2 lipca 2008. [dostęp 2008-07-02].
- ↑ Śledztwo ws. katastrofy "Żelaznych" umorzone